Shockrocker Jay Reatard ziet zijn publiek veranderen

"Ga los of ga weg!"

Erik Zwennes ,

Enkele weken geleden speelde Jay Reatard een wat ongemakkelijke show in Paradiso. Achteraf in de kleedkamer vertelt hij over verwachtingen, zijn veranderende publiek en de onvermijdelijke last van het touren.

"Ga los of ga weg!"

Er hing een ongemakkelijke sfeer tijdens het optreden van Jay Reatard, enkele weken geleden, in de Paradiso Bovenzaal. De decibelmeter schommelde rond de 114dB, het publiek stond er bij en keek er naar. Jay zelf begon tegen ze te tieren: "Doe eens wat! Anders kan ik net zo goed tv kijken in mijn hotelkamer."

Hoe vaak komt het voor dat jij en het publiek elkaar niet zo begrijpen?
"Steeds vaker. Ons publiek is in de loop der tijd veranderd van fans naar de helft fans en de andere helft ramptoeristen. Wanneer ik tegenwoordig naar het publiek kijk, denk ik dat het grootste deel over ons gelezen heeft op Pitchfork en misschien twee of drie nummers online hebben gehoord. Ze komen naar de show, weten niet wat ze kunnen verwachten en vervolgens niet hoe ze moeten reageren. Het is moeilijk in te schatten of ze het wel naar hun zin hebben. Ik in ieder geval wel hoor."

Doe je het er ook om? Dat je na een nummer enkel de titel van het volgende nummer schreeuwt en doorbeukt. Het publiek niet de tijd geeft om te applaudiseren.
"Ik vind applaus maar iets raars. Wie zou dat hebben bedacht? Ik zie liever dat mensen met hun hele lichaam bewegen. Klappen is zo'n ingecalculeerd ding. De samenleving vertelt mij dat wanneer een artiest één nummer heeft gespeeld ik met mijn handen tegen elkaar moet slaan, onzin. Dat doe ik toch ook niet thuis wanneer ik een album luister. Of dat de hele bioscoop gaat klappen wanneer er een goede scene is afgelopen."
 
"Ik heb al een half jaar niet meer gedronken of drugs gebruikt. Mensen blijven het maar aanbieden. Mensen denken dat ik hartstikke high ben op het podium. Ze kunnen zich niet voorstellen dat ik ook van nature zo beweeg, zing en reageer. Your brain can do funny things. Het liefst zou ik me de hele dag gedragen zoals ik dat op het podium doe, maar dat wordt niet geaccepteerd. Dan beland je in de gevangenis. Het is leuk om je als een schoffie te gedragen, volgens mij zou iedereen dat vaker willen doen."
 
Heb je een plan?
"Het klinkt heel stom, maar mijn enige doel met muziek is lol hebben."
 
Is het zwaar: touren met deze band?
"Fysiek is het veel gemakkelijker dan mentaal. Het is onzin om te verwachten dat je thuis muziek kunt maken die wel beluisterd wordt zonder dat je ooit langs komt. Sinds het tijdperk van The Beatles is dat echt onzin. Een rock 'n rollband móet touren."

Staat het reizen je creativiteit en productiviteit in de weg?
"Je zet je hele leven even op pauze. Voor mijn gevoel gaat het leven thuis drie keer zo snel wanneer ik weg ben. Er kan zoveel gebeuren terwijl jij aan het touren bent. Dan kom je thuis en is ineens een vriend overleden. Het is een risico dat je neemt zodat mensen jou kunnen zien spelen. Met dat in het achterhoofd is het wel extra zwaar wanneer je van je publiek weinig terug krijgt tijdens een show. Ik vlieg wel even een oceaan over om hier te spelen. Ga los of ga weg!"

Kleven er ook nadelen aan je artiestennaam?
"Wanneer je een infantiele naam aanneemt wordt je minder serieus genomen. Maar ik ga mij niet mijn hele carriere zo noemen."
 
Je denkt al vooruit?
"Nee, ik denk maximaal één plaat vooruit. Wanneer je je leven te ver vooruit plant, verlies je uit het oog waar je werkelijk voor leeft. Dan denk je alleen maar na en vergeet je te leven."

Welke ambities staan op dit moment in de ijskast?
"Eigenlijk dat wat goed voor mij is. Ik heb alles wat ik zou willen in het leven alleen nog niet in de juiste verhouding. Ik heb nog niet die balans gevonden die mij gelukkig maakt. Dat is best zwaar. Aan de andere kant zou het ook niet goed zijn wanneer ik die balans nu al had gevonden.

Waar doe je het eigenlijk allemaal voor?
"Die vijf minuten dat het helemaal klopt. Het gebeurt niet vaak en er is geen formule voor, maar enkel het moment dat je op het podium staat en die glimlach maar niet van je kop krijgt."

Ga jij ooit je vijftigste verjaardag vieren?
"Ik hoop het. Ik had nooit gedacht dat ik tot mijn achtentwintigste zou leven, maar hier zit ik. Het is ook voor mij een verrassing dat ik er nog ben. Er zijn echt wel momenten geweest... Kijk, het is niet dat ik me ongerust maak over mezelf. Ik observeer veel meer. Er waren momenten dat ik zwaar aan de alcohol en drugs was en ik merkte dat iedereen om mij heen bang voor me was."

Heb je ergens spijt van?
"Iedereen heeft spijt van de meeste dingen uit het verleden. Ik ga niet terugkijken op incidenten of momenten. Ik heb meer moeite met bepaalde opeenvolgende keuzes of periodes waarin ik niet mijn creativiteit heb gebruikt. Ik denk ook wel eens dat het jammer is dat ik nooit naar de middelbare school ben geweest. Maar wanneer die gedachte opkomt, lach ik er al weer om. Ik mis de middelbare schooltijd? Fuck, what am i thinking."