Ijsland heeft 300.000 bewoners, ongeveer evenveel mensen als er in de stad Utrecht wonen. Het eiland, gelegen tussen twee continenten, is echter ruim 3 keer zo groot als Nederland. ‘s Zomers is de gemiddelde temperatuur in de kuststrook zo’n 12 graden. De wegen in het binnenland zijn niet geasfalteerd en maar enkele maanden per jaar toegankelijk. Je kunt je voorstellen dat vanwege dergelijke kenmerken de communedrift van Ijslanders groot is; als dan ook nog eens de fles op tafel komt en de zon zich nauwelijks laat zien ga je je buren sneller omhelzen dan ze negeren. De Ijslandse muziekscene is er dan ook één van verbroedering en inspiratie, als we Apparat Organ Quartet-frontman Johann Johannsson moeten geloven. Johannsson is een van de muzikanten die in de 3DOC12 film Screaming Masterpiece voorkomt. Aan de vooravond van het optreden van zijn band in Paradiso op 16 november, spreekt hij met 3VOOR12 over de documentaire en over de muziekscene in Ijsland in het algemeen. “Er is niet één soort Ijslands geluid. Wij doen heel wat anders dan Sigur Ros, bijvoorbeeld. Maar wat veel Ijslandse musici bindt is het niet conformeren aan één muziekstijl of instrumentkeuze. Dat is denk ik de gemene deler, dat we allemaal grensoverschrijdend werken. We beperken ons ook niet tot muziek alleen. Muzikanten van Ijsland zijn meestal ook nog bezig met beeldende kunst, film en andere artistieke uitingen en vormen zo weer groepjes met anderen. Dat moet ook wel, je kan in Ijsland nauwelijks een bestaan opbouwen als muzikant alleen. Geld verdienen zit er niet echt in.” Als solo-artiest maakte Johann Johannsson ook sfeervolle, bijna filmische muziek met klassieke strijkers en synths. Als producer leverde hij werk voor op het gehoor in contrast met elkaar zijnde artiesten als Marc Almond (ex-Soft Cell en synthdiscocrooner) en Barry Adamson (Die in het verleden o.a. filmmuziek maakte voor de hallucinerende Lynch-film Lost Highway). Het maakt voor Johansson geen verschil: “Op Ijsland bestaat er niet per sé zoiets als concurrentie, dus het samenwerken met allerlei mensen zie ik juist als een kracht.” Behalve Johannsson komen onder anderen ook nog Sigur Ros, Mum, Hilmar Örn Hilmarsson en Björk voorbij. Over Screaming Masterpiece, waar hij en zijn muzikale talent ook wordt geportretteerd, is hij tevreden. Maar hij noemt het wel een enigszins eenzijdig beeld: “Ik snap dat een filmmaker een keuze maakt, omdat hij niet alles in beeld kan brengen. Maar er is bijvoorbeeld ook een interessante metalscene, en die is totaal onderbelicht. Men heeft zich duidelijk gericht op de ietwat modieuze avantgarde. Dat is prima, maar er is nog meer gaande op Ijsland.” In de film ziet de kijker vooral de live-registratie van verschillende muzikanten, afgewisseld met natuurbeelden die niet onderdoen voor een promotiefilm van het toerismebureau van Ijsland. Johannsson herinnert zich de eerste muziek die hij luisterde toen hij jong was. In zijn kindertijd (eind jaren ’70) was er niet zoiets als een florerende popscene, maar muziek is er op Ijsland altijd geweest. “Pas in de jaren ’80, met de opkomst van enkele punkbands, begon muziek te leven als onderdeel van de Ijslandse jeugd. Daarvoor was het vooral import. Ik herinner me dat ik de A-kant van Velvet Underground & Nico heel erg goed vond. De B-kant niet, die was veel te experimenteel, haha!” Screaming Masterpiece is de eerste film tijdens de 3DOC12 avond op 26 november in City 2 in Amsterdam. Kijk voor informatie over de twee andere films, tijden, korting en meer in het menu rechts.