De cd-verkoop in ons land en dan met name de singles-markt heeft het zwaar te verduren. De NVPI, de brancheorganisatie van de platenindustrie, meldde onlangs dat er in 2002 1,7 miljoen singles verkocht zijn tegen 1,9 miljoen het jaar daarvoor (een daling van 11%). Het gevolg is dat je bij een relatief laag aantal verkochte exemplaren al een hoge positie in de hitparades kunt bereiken. De hitparades lijken daardoor steeds meer gevoelig voor handige marketingtactieken en promoacties van bijvoorbeeld fanclubs. Het is bekend dat je bij een aantal van tussen de 500 en 1000 verkochte singles de top 10 binnenkomt en dat 10.000 verkochte exemplaren per week vrijwel zeker een nummer 1-notering oplevert. Volgens Wilbert Mutsaers, marketing manager bij platenmaatschappij Universal, is de beïnvloedbaarheid van de hitparades veel groter omdat de verkopen van met name singles zo dramatisch gedaald zijn. “Tegenwoordig storm je al met een aantal van 300 verkochte exemplaren de hitparades binnen. Dus als een Nederlandse artiest genoeg fans en familie weet te mobiliseren levert dat al een hitparadenotering op.” Volgens Mutsaers gebeurt dat ook wel eens, al is het opkopen van cd’s streng verboden volgens de reglementen van Mega Charts. “Ik zie af en toe een totaal onbekend nummer door de lijst stuiteren waarvan ik me afvraag hoe het daar ineens terechtkomt.” Er doen veel verhalen de ronde over geslaagde acties van platenmaatschappijen of de artiesten zelf om een hoge notering te bereiken in de hitparade. Vooral pluggers kunnen smakelijke verhalen opdissen over acties waarbij een hoge notering werd bereikt zonder dat Mega Charts er iets tegen kon ondernemen of zelfs maar weet van had. De feestband Band Zonder Banaan deelde in 1997 beperkt houdbare cd-kortingsbonnen uit tijdens een cd-presentatie. Uiteindelijk werden meer dan 10.000 exemplaren van het in eigen beheer uitgegeven album verkocht en de daaropvolgende airplay op de radio zorgde ervoor dat de singles hoog in de hitlijsten terechtkwamen. De indruk bestaat dat vooral bij Nederlandstalige artiesten fanatieke fanclubs, die fans mobiliseren om de laatste single te kopen van hun idool, het verschil kunnen maken tussen wel of geen hit. Paste deze acties nog binnen de spelregels van Mega Charts, in de verboden categorie van opkoping doen vele anekdotes de ronde. Bijvoorbeeld over een populaire volkszanger uit Brabant die door zijn vader op een verrassing werd getrakteerd: een fonkelnieuwe Mercedes, met in de achterbak honderden exemplaren van zijn nieuwe single. Wegens een ingenieus verdeelsysteem in platenzaken in geheel Nederland gekocht, zodat Mega Charts geen onraad rook toen zijn single als een komeet de charts in schoot. Volgens Michel Admiraal, manager bij de BV Mega Charts, die zowel de Top 40 als de Mega Top 50 samenstelt, wordt er streng op opkoping en andere illegale acties gecontroleerd. “Zodra de verkoopcijfers in een winkel hoger zijn dan gemiddeld, gaat er bij ons een belletje rinkelen. Een legitieme reden kan zijn dat er in de bewuste winkel een optreden van de artiest heeft plaatsgevonden met aansluitende cd-verkoop, waarna je een piek in de verkoop ziet”, aldus Admiraal. Volgens hem komt het maar een aantal keer per jaar voor dat verkoopcijfers buiten beschouwing moeten worden gelaten wegens een vermoeden van opkoping. De single ‘At your service’, een ode van Gerard Joling aan Pim Fortuyn werd begin juni 2002 door Mega Charts uit de hitparade gezet omdat distributiebedrijf Multidisk ervan werd verdacht de single massaal te hebben aangekocht. Maar Mega Charts kon die aantijging niet helemaal waarmaken en moest op last van de geschillencommissie de single weer terugzetten in de hitparade. Wel mocht Mega Charts enkele honderden verkochte exemplaren buiten beschouwing laten omdat zij onder verdachte omstandigheden waren aangeschaft. Admiraal blijft erbij dat de lancering van de single door betrokkenen “niet handig gespeeld is”. Bij fanclub-acties is de grens erg dun. Admiraal: “Je komt al snel op een hellend vlak terecht. Een fanclub die zelf honderden cd’s opkoopt en daarna doorverkoopt overschrijdt duidelijk een grens. Maar tegen fans die na een oproep van de fanclub en masse een nieuwe single of album kopen is natuurlijk weinig te ondernemen.”