Tiende verjaardag Stranded FM in het teken van liefde voor radio Tiende verjaardag Stranded FM in het teken van liefde voor radio

We zitten met Tijmen Lohmeijer, crewlid van het één-na-eerste uur, en Chananja Clement, programmeur sinds 2022, (grondlegger Stefan Starke sluit telefonisch aan) in een trappenhuis dat menig Utrechtse creatieveling bekend zal voorkomen. Sinds 2017 zit printstudio Kapitaal in dit gebouw en een jaar later sloot Stranded FM aan. Dit trappenhuis, dat de ingang is naar het atelier, bleek het perfecte knusse hoekje om een radiostudio in elkaar te zetten.

Stefan, hoe is bij jou het idee voor online radio maken ontstaan en wat gebeurde er in de allereerste fase van conceptie?

Stefan: “Begin 2014 was ik erg zoekende als kunstenaar naar wat ik wilde doen en had net de wereld van online radio ontdekt. Na meerdere shows van Red Light Radio (in 2020 gesneuveld, red.) en NTS Radio te hebben gezien, raakte ik erg geïnspireerd om zelf ook radio te gaan maken. Ik had het gevoel dat een radiostation met studio veel zou kunnen betekenen voor andere creatieve makers en de Utrechtse muziekscene in het algemeen. Destijds woonde ik in Eiland8, een transitiewijk die functioneerde als creatieve broedplaats. Nadat ik de laatste pitch van DePlaatsmaker (destijds Sophies Kunstprojecten, red.) had gewonnen, €10.000 maar liefst, kon ik echt beginnen. De werktitel ‘Stranded Radio’ veranderde al snel in 'Stranded FM’. ‘Stranded’ refereert naar Kanaleneiland en het zijn van een eiland in de ‘internetzee’, ‘FM’ konden we gelijk inzetten als domeinextensie. Met het gewonnen geld heb ik een jaar later met een sterk team, waaronder mijn buurman Edward van Breugel, een geluidsdichte studio en website in elkaar gezet.”

En dan is het moment daar: de eerste uitzending.

Stefan: “Je leeft zó lang naar zo’n moment toe. Op de laatste dag moesten er nog allemaal dingen worden afgerond, zoals de website die nog niet klaar was. Ik opende de allereerste uitzending met een brok in mijn keel, zette de microfoon aan en zei: ‘Welkom bij de eerste show! Ik ga eerst even muziek draaien, want ik ben héél nerveus’. Mensen waren gelukkig wel echt blij dat Utrecht ook eindelijk een online radio station had.”
Tijmen: “Kort na daarna kwam ik met Stranded in aanraking; ik bezocht het openingsfeest en raakte met Stefan aan de praat. We merkten meteen dat we een gedeelde liefde voor Japanse muziek hadden.”
Stefan: “Vlak daarvoor had jij héél toevallig een doos vol LP’s gevonden, waar ook oude Japanse new waveplaten in zaten. Door die muzikale klik wilde ik hem zo snel mogelijk bij Stranded hebben.”
Tijmen: “Ik kwam eens langs om radio te maken, vervolgens nog een keer, en daarna nog een keer. Toen Stranded in 2016 naar de Hardebollenstraat verhuisde, sloot ik me aan als host en ontstond het eerste kernteam.”

Tien jaar lang actief zijn lijkt me lang voor een online radiostation. Niet ver achter Stranded FM zien we o.a. Birdcage Radio, Operator Radio in Rotterdam en het Amsterdamse Radio Radio bumperkleven. Hoe verklaren jullie deze lange levensduur?

Tijmen: “Ik denk dat passie in combinatie met gezamenlijke liefde voor muziek en het medium radio de grootste peilers zijn. Grappig dat je Birdcage aanhaalt, het ‘andere station’ in Utrecht. Zij zijn hier begonnen als radioshow en tikken net hun eigen vijfde verjaardag aan.”
Stefan: “Wij zijn altijd een beetje houtje-touwtje geweest. Er is niet veel geld binnen de organisatie; wat Stranded doet, komt echt uit de community. Ik was zelf iemand die zoekende was, en ik denk dat de meeste mensen die we hadden er ook zo in stonden.”
Chananja: “Stranded kent een grote doorstroom aan actieve mensen, het is niet één groep die al tien jaar iets doet. We proberen alle betrokkenen te stimuleren om initiatief te nemen en eigenaarschap te voelen over het station, zodat het een gedeeld platform is van verschillende makers in verschillende tijden.”

Denken jullie wel eens na over de koers van Stranded FM en wat er moet gebeuren om de organisatie in leven te houden?

Tijmen: “Daar wordt inderdaad aan gewerkt. Dat deze tien jaar gelukt zijn is magisch, maar het is niet altijd vanzelf gegaan. Onze vaste lasten konden we bijvoorbeeld jarenlang dekken met evenementen. Toen die evenementen tijdens de coronapandemie wegvielen, verdween ook ineens de kostendekking. We zijn nu aan het nadenken over hoe we het in de toekomst zo werkbaar en leuk mogelijk houden. Daarbij gaat het erom dat je samen iets maakt en iedereen zich even verantwoordelijk voelt. En ongeveer twee jaar geleden was er een moment waarop de motivatie bij iedereen even echt laag was…”
Chananja: “Het liep allemaal wat stroef en toen hebben we besloten om het anders te gaan doen: nieuwe organisatiestructuur, nieuw programma en wat minder evenementen organiseren om op onszelf te focussen. Niemand had ooit grondig de bezem erdoorheen gehaald, waardoor bepaalde dingen doorgingen op een manier die het station al was ontgroeid. Het was hoog tijd om met iedereen rond de tafel te zitten. Velen hebben een meer gedefinieerde rol gekregen, anderen zijn minder actief geworden, maar we hebben een hoop nieuwe makers mogen verwelkomen.”
Tijmen: “We hebben ook veel te danken aan de internationale gemeenschap, dat zie je vooral terug in de verscheidenheid in ons team.”
Chananja: “Stranded FM is een interessante plek, omdat het tegelijkertijd online en fysiek is. Online uitzenden maakt het makkelijk om met andere mensen te delen waar je aan werkt. Door dat op locatie te doen, draagt Stranded bij aan een lokale verbondenheid.”
Tijmen: “Al die nieuwe input geeft ontzettend veel energie terug, dus deze tiende verjaardag is een soort wedergeboorte. We schreeuwen onze aanwezigheid weer de wereld in.”

Wat hebben jullie van binnenuit gemerkt van het tijdsverloop door de jaren heen? Is de inhoud van de programmering veranderd? Zijn jullie luisteraars verloren of zijn mensen juist loyaler geworden?

Chananja: “Als ik voor mijn eigen vier jaar mag spreken, is er qua programmering best wat veranderd. We zijn van losse uitzendmomenten naar drie vaste dagen gegaan en vorig jaar hebben we de hele programmering grondig doorgenomen. Ons vernieuwde programma telt meer dan tachtig shows, allemaal van residenten. Vorig jaar zijn we met jaarlijkse evaluaties gestart; we merken dat het mensen helpt met richting geven aan hun show en het houdt mensen actief betrokken.”
Tijmen: “De afgelopen jaren zijn er veel online radiostations en andere platformen bijgekomen waar je je muziek kunt presenteren. Daarom focussen wij zelf nu minder op (losse) dj-sets en meer op het radio maken en residenties. Denk bijvoorbeeld aan verhalen vertellen, soundscapes, poëzie en muziek die niet in clubs zou horen.”
Chananja: “Het ene nummer werkt beter in een club en het andere beter op radio. En als makers tijdens hun show gasten willen uitnodigen of andere dingen dan muziek willen laten horen, moedigen we dat nog steeds hard aan. Zoveel mensen hebben bij binnenkomst nog nooit radio gemaakt en ik vind het belangrijk dat Stranded een laagdrempelige speelplaats blijft waar je hier in alle vrijheid dingen kunt uitproberen.”

Wordt er niet een heel klein beetje gelet op wat luisteraars leuk vinden?

Tijmen: “We sturen alleen op een diversiteit in het programma, niet op wat er leuk wordt gevonden. Luistercijfers mogen geen meespelende factor zijn.”
Chananja: “Nee… Onze focus ligt echt meer bij het bedienen van makers dan luisteraars. Stel dat we een show hebben met maar één luisteraar die het wel heel vet vinden, dan is het wat ons betreft supergeslaagd.”