Afgelopen maanden doken er ineens een aantal mysterieuze, gruizige zwart-wit posters op in het Sittardse met daarop een ridder te paard die ten aanval trok tegen het gemeentehuis. De afbeelding en de domeinnaam die eronder stond, elitairesubkultuur.nl, deed terugdenken aan de jaren tachtig van de vorige eeuw. De jaren van de Koude Oorlog, de verzuiling, CDA als grootste partij van Nederland, minister-president Lubbers, werkloosheid en bezuinigingen. Aan de Kapittelstraat nummer zes, midden in het historische hart van Sittard, ligt jongerencentrum Donkiesjot, dat in die tijd tot de belangrijkste poppodia van Nederland behoorde. The Sex Pistols, U2, Simple Minds, Ultravox, The Sound, Echo & The Bunnymen, The Gun Club, New Model Army en TC Matic: allemaal traden ze er op. Donkiesjot ontstaat in de jaren zestig en is gevestigd in een zwart- wit geblokt geverfde herenhuis aan het Tempelplein. Er vinden optredens plaats van onder andere Yes, Cuby & The Blizzards, Focus, Q65 en Herman Brood. In 1977 verhuist het jongerencentrum door toedoen van Pinkpopbaas Jan Smeets naar de Kapittelstraat, recht tegenover de woning van deken Janssen. Op dinsdag 12 december van dat jaar treden er The Sex Pistols op, zes weken na het verschijnen van 'Nevermind The Bollocks'. Rino Vincken van platenzaak Music Machine was erbij: "Punk bestond hier nog nauwelijks in 1977, de zaal was gevuld met hippies, alleen vooraan stonden wat punkers. The Sex Pistols traden op voor zeven gulden vijftig. Ik weet nog dat een hippie mij buiten vijftig gulden bood voor mijn kaartje." Jongerenwerker Sjors Schöne gaat als zestienjarige voor het eerst naar Donkiesjot. Hij wordt er dj en is er nooit meer weggegaan. De beste herinneringen bewaart hij aan een concert van Dead Can Dance. In het voorprogramma speelde The Cocteau Twins. Zangeres Elisabeth Fraser was zo zenuwachtig voor het optreden, dat hij met haar naar een dokter moest. U2 speelt op Valentijnsdag 1981 in de poptempel. Het is de eerste kennismaking met Donkiesjot van Jan Renders, die tegenwoordig coördinator van Fenix is. "Het was hartstikke druk en ze speelden alleen nummers van 'Boy', dat net uit was. Ze hadden nog een nummer dat ze ooit op een maxi hadden uitgebracht, '11 O' Clock Tick Tock', en daarna begonnen ze weer opnieuw, want meer hadden ze niet." Renders werd vrijwilliger in de muziekwerkgroep, die zich bezig hield met de programmering van concerten. "Daarna ben ik steeds meer gaan doen, van poetsen tot bestuur, eigenlijk heb ik daar het meeste geleerd waar ik nu nog profijt van heb." Schöne: "Na mijn studie werd ik gevraagd om de taak van de jongerenwerkers over te nemen, gaandeweg verdwenen alle beroepskrachten en deed ook de gemeente steeds moeilijker, omdat ze Donkiesjot daar eigenlijk niet wilde hebben. Ze wilden volgens mij het pand voor iets anders, maar daar waren ze nooit duidelijk over. Ik vind dat deken Janssen daar ook een belangrijke rol in heeft gespeeld, die zag ons niet zitten." Volgens raadslid Jules Hendriks was Donkiesjot het domein van een elitaire subcultuur. Vincken lacht: "De mensen die het toen hadden over een elitaire subcultuur, gaan nu als bedrijfsuitje naar concerten van U2!" De gemeente trok in 1987 haar handen af van het jongerencentrum en zo kwam er een einde aan bijna vijfentwintig jaar popgeschiedenis. Een afscheidsfeest werd gepland. "Het was eigenlijk al een heel hectische dag", herinnert Jan, destijds secretaris van het bestuur, zich die dinsdag in 1987. "We hadden van tevoren aangekondigd bij de gemeente en de politie dat we een afsluitfeest gingen houden en het idee was om de dag erna de sleutels symbolisch in te gaan leveren op het gemeentehuis." Zo ver kwam het niet ... Niet alleen de subsidiekraan werd dichtgedraaid, 's middags kwam een medewerker van de gemeente ook het gas en licht afsluiten. De eerste schermutselingen begonnen. Snel werd er een aggregaat gehuurd, zodat het feest toch door kon gaan. "Er waren een aantal lui binnen die niet bij de medewerkers hoorden", vertelt Renders over de laatste avond aan de Kapittelstraat, die de geschiedenis is ingegaan als 'De Nacht van Donkiesjot'. "Ze staken buiten bankstellen en dergelijke in de fik. De beheerder heeft het vuur uitgemaakt, maar de buren hadden de brandweer al gebeld. Die hadden de druk op de waterpomp en begon op het plein te spuiten. Het was 15 december, het was koud en er stonden mensen die nat werden en toen sloeg de vlam in de pan. Mensen begonnen met flessen, glazen en stenen te gooien richting de brandweer. Er was ook politie met de platte pet bij, maar die maakten zich snel uit de voeten." "Het is twintig jaar geleden,", gaat hij verder, "maar ineens herinner ik mij: er was plotseling overal licht. Ze hadden met lampen het hele gebouw in het licht gezet en voor het raam stonden een stuk of vijf, zes M.E.-ers met karabijnen met traangasgranaten er bovenop en rookbommen. We moesten eruit, anders dreigden ze het gebouw vol met rook en traangas te spuiten. We konden geen kant op, er werd ons een vrije aftocht beloofd. Ik ben toen met een aantal mensen voor aan de straat uit het raam gesprongen, maar we werden gelijk bij de kladden gepakt en in de busjes geflikkerd, de ene met hardere hand dan de andere. Omdat we geen vrije aftocht kregen begonnen mensen met van alles naar buiten te gooien en buiten waren mensen aan het meppen. Er zijn flinke harde klappen uitgedeeld indertijd." De opgepakte jongeren werden overgebracht naar politiebureaus in heel Limburg. "We werden als zware criminelen behandeld. Je moest je echt strippen en we zaten met dertigen in een cel. Uiteindelijk werden wij 's morgens voorgeleid voor de officier van justitie. Ik heb toen twee en een halve dag vastgezeten, er zijn mensen vier dagen vastgehouden." Na de 'Nacht van Donkiesjot' moeten zich dertig bezoekers verantwoorden voor de rechter. "Het gerechtsgebouw in Maastricht was afgezet alsof er een maffiaproces aan de gang was. Toen de rechter binnen kwam vroeg hij: "Wat is dit?" Wat bleek: ze hadden hem niet herkend als de rechter en hem ook tegen de muur gezet en gefouilleerd!", lacht Jan. "Toen hij hoorde dat het ging om een aantal jongeren die voor een jongerencentrum op waren gekomen, sprak hij iedereen vrij, op twee na, die later ook zijn vrijgesproken." Sjors: "De moraal van het verhaal is: de gemeente vond dat er, ondanks dat er in die tijd veel jongerencentra gesloten werden, er toch iets moest komen voor de jongeren van Sittard, omdat je anders problemen blijft houden. Dus dankzij de ontruiming van Donkiesjot is wel het nieuwe kind Fenix ontstaan." Samen met Jan Renders en een grote groep vrijwilligers, veelal uit de Donkiesjottijd, zet hij het nieuwe jongerencentrum op. "We mochten de naam Donkiesjot niet meer voeren, dus daarom snap je ook wel dat ik daar een heel dubbel gevoel bij had. Ik was ook even verbouwereerd toen de wethouder mij aansprak over een reünie. " Het idee voor de Donkiesjotreünie ontstaat tijdens het brainstormen over een nieuw poppodium in Sittard. Rino, wiens groep The Swampsurfers de ontruiming vereeuwigde in het nummer 'Battlefield Donkiesjot', vond dat het feest op de oude locatie, dat tegenwoordig onderdak biedt aan museum Het Domein, moest plaatsvinden: "We hebben ook met opzet geen band geprogrammeerd, de band van de avond is het gebouw! Het is uniek dat het daar nog eenmalig kan." Het inmiddels uitverkochte feest is verre van een nostalgische oude jongens krentenbrood-reünie (alleen). Vincken: "Er is over Donkiesjot niets meer te vinden, als je het op internet intikt kom je op onze site uit. Ook bij de gemeente is er niets." Renders: "Het is een collectief gedachtegoed dat wij met ons meedragen, waar helemaal niemand iets mee doet." De organisatie, de stichting We Love(d) Donkiesjot, heeft zich dan ook ten doel gesteld de geschiedenis van de culttempel voor eens en voor altijd vast te leggen. In 2009 staat een tentoonstelling over Donkiesjot op de planning. Ook komt er een speciale website. "Het is schandalig dat er niets van over is!", vindt Vincken. "Het enige dat er nog is, ligt bij de mensen thuis." De stichting roept mensen op zaken over het jongerencentrum aan te dragen. Een aantal dingen zijn bewaard gebleven: "We hebben de sleutels van de deur nog!" Digitaal foto-, film-, video-, poster- of ander materiaal dat betrekking heeft op Donkiesjot kan gestuurd worden naar: elitairesubkultuur@live.nl