Komen we nog op terug. Throwback naar de late middag, waar het lab officieel wordt geopend door het Friese The Future's Dust. Na een bescheiden buzz in 2013, brokkelde de groep door meningsverschillen uit elkaar. Frontvrouw Rosan Rozema verliet de band en de zwoele jongen/meisje-zang, sterk verwant aan the xx, ging daarmee de prullenbak in. De resterende vier bandjongens kwamen de crisis te boven en vonden een interessante nieuwe sound, die prima bij dit festival past. Vroege vogels krijgen trage en meeslepende postpunk voorgeschoteld, waarin hippe referenties een sleutelrol spelen. Zo doet de opbouw van de aanzwellende, atypische liedjes soms denken aan James Blake. De ophemelende gitaarpartijen juist aan Mogwai en de samenzang in de fraaie climaxen aan Bon Iver. Hoewel het publiek gedurende drie kwartier netjes blijft luisteren, moet The Future's Dust wel waken voor eenvormigheid. Deze veredelde jams intrigeren een kwartiertje, maar daarna is het toch wat teveel van het lieve zelfde.
Festivalverslag Eindhoven Psych Lab 2016, dag 1: met o.a. Rats on Rafts, Hills, Parquet Courts en Temples
Logistieke problemen resulteren in rommelige en licht onbevredigende eerste festivaldag
Nergens in het kalenderjaar ziet de Effenaar er zo fraai uit als in het tweede weekend van juni. Dit jaar is dat niet anders, tijdens de derde editie van fijnproeversfestival Eindhoven Psych Lab. Het concept mag inmiddels duidelijk zijn: de Effenaar verandert in een laboratorium met alle gevolgen van dien. Er worden (sound)experimenten gedaan, het barpersoneel loopt rond in witte laboratoriumjassen en voor de gelegenheid zijn geestverruimende visuals ontworpen die de zalen van de Effenaar de benodigde psychedelische sfeer meegeven. Het festival is een niche bij uitstek, maar binnen de festivallaboratoria worden continu de grenzen opgezocht. Waar mogelijk zelfs opgerekt. De Effenaar-zalen verwelkomen dit weekend ruim drie dozijn bands uit de psychedelica, kraut, shoegaze, garage en aanverwante genres. De vrijdag bewijst dat dat er héél veel zijn, maar door even onvoorziene als onverdiende omstandigheden wordt onze honger niet gestild.
Minder lief is Blank, dat met drie man een zwaar aangedikt geluid neerzet. De broze frontman snerpt direct venijnige woorden de zaal in. 'Kiss my ass!' klinkt herhaaldelijk tijdens de eerste track door de zaal. Deze band heeft goed naar DIIV gekeken. Niet alleen hebben de frontmannen dezelfde soort attitude, ook beschikken ze over vergelijkbare effectpedalen. Deert niet; er wordt een machtige shoegazende gitaarmuur neergezet. Dat geluid is een prima compensatie voor de ongecontroleerde performance. Toch geldt ook hier: gaandeweg wordt het wat eenvorming. Degelijk voor het moment zelf, maar morgen heeft niemand het meer over. Sterker nog: later op de avond eigenlijk ook al niet meer.
Dat argument gaat niet op voor Rats on Rafts, dat in het verleden andermaal heeft bewezen meedogenloze liveshows te geven. Althans, als deze Rotterdamse undergroundgroep in vorm is. Dat hangt vaak af van het geluid en het bijbehorende humeur van David Fagan, voorvechter van een puur analoog geluid. Geef hem eens ongelijk, want er is geen Nederlandse liveband die momenteel de boel zó op kan schudden als de Rats. Ook met een nieuwe ritmesectie, waardoor Fagan en gitarist Arnoud Verheul als enige oorspronkelijke leden over zijn. De band opent met een verschroeiend nieuw nummer, dat met veel iele gitaarpartijen steeds zwaarder aanzwelt. Vervolgens krijgen we een vertrouwde Rats-set. Nummers vloeien sterk in elkaar over en hoewel het publiek aanvankelijk niet zo gewillig is, gaat de band ervoor. Het niveau van de vorige bezetting wordt nog net niet gehaald, maar met het furieuze, dwingende slot slaat de vlam alsnog in de zaal.
Ook de terugkeer van The Oscillation had waarschijnlijk kunnen rekenen op een enthousiast onthaal, ware het niet dat de band vast staat in de file. Zij niet alleen; ook Useless Eaters zijn gestrand in het verkeer. Dat de bands hun optredens later inhalen mag niet verhullen dat het festival even op zijn gat valt. Dat vangen de bezoekers sportief op. Mensen grijpen naar speciaalbier in de main lab, halen een uitstekend festivaldinner in de zonovergoten Effenaar-tuin of bladeren door het vinyl op de labelmarkt. Even later pakt Orchestra of Spheres de draad weer luchtig op. Met een mix tussen afrobeat en lichtvoetige psych is een vergelijking met GOAT snel gemaakt. Maar in dat geval hebben we hier met een GOAT-light te maken. De band komt stroef van de grond. Ritmisch is het goed, maar het geheel te tam om de voetjes van de vloer te krijgen.
Hills dan. Een kwintet uit Götheburg, dat pas een paar jaar meedraait, maar klinkt alsof het tussen '65 en '75 is opgericht. Geen band kwam vandaag zo dicht bij het psychedelische geluid uit die tijd. Toch is Hills ook eigentijds. De band deelt enkele (ongemaskerde!) leden met GOAT, en bestaat uit louter begaafde muzikanten. Allemaal mogen ze die staat van dienst met uitgebreide solo's bewijzen, maar Hills doet vooral aan megalomane jams. Dik aangezet, maar soms voelt het wat stuurloos. Complimenten daarom voor de bassist, die zijn pompende baslijntjes gebruikt om de eenheid te bewaren. Zo'n bindmiddel is nodig; hier en daar horen we in een verdwaald couplet Joy Division-vocalen, funky gitaarriedeltjes of een spacy orgeltje. Het werkt als drijfzand. Je wordt steeds dieper in de nummers gezogen. Genoeg om je compleet in te verliezen.
Goed, terug op planeet aarde? Hier een raadseltje. Wat hebben Pinkpop en Eindhoven Psych Lab dit jaar gemeen? Weinig, maar wel 'headliner' Parquet Courts. Een viertal uit Brooklyn dat eigenlijk op ieder festival een vreemde eend in de bijt is. Alleen de bandleden al. Uiterst links zien we de felle Andrew Savage; klein en nerdy met een overhemd dat alleen in je opa's kledingkast te vinden is. Uiterst rechts zien we de boomlange tweede frontman; Austin Brown, die doorkan als Thurston Moore met bretels. Het zijn muzikanten met een onvervalste slacker-attitude, en zo klinken ze vanavond ook.
Het optreden is rommelig en slordig, maar zorgt wel voor verbroedering. Na al die afstandelijke bands is hier een groep die zorgt voor gezelligheid met een gruizige g. Een klein groepje fans voor het podium heeft de tijd van hun leven en blèrt alle indiehits mee. Gelijk hebben ze, want na wat onnavolgbare zijprojecten is de groep terug bij de sterke gitaarliedjes – zie het excellente Human Performance (verschenen in april) als bewijs. Tussen die vele charmante nieuwelingen zitten flink wat hitjes. Zelfs wat (potentiële) anthems met onweerstaanbare oorwurmen als 'Dust', 'Berlin Got Blurry' en vooral 'One Man No City' dat aan het einde plotseling ontaardt in minutenlang obscuur gefreak. Die volstrekt eigenzinnige benadering kost deze moeilijke liveband steevast bezoekers; met ieder liedje speelt de onbegrepen groep de zaal leger. Beangstigend weinig volk blijft over. En hoewel we de band wel eens scherper hebben gezien, oogst de groep toch bewondering voor hun dwarse performance. Altijd lastig voorspellen, maar door dat volstrekt eigenwijze karakter is Parquet Courts de meest levensvatbare band van de vrijdag.
Van het ene uiterste naar het andere; Temples laat na middernacht juist niets aan het toeval over maar levert daarbij wel wat aan charme in. Als er één band is die vandaag veel bakvissen aantrekt, dan is het deze. Frontman James Bagshaw is zich daar van bewust en speelt daar op in. De krullenbol poseert continu en geeft op gladde wijze leiding aan een gelikte show met stadionambities. De liedjes zijn catchy én meezingbaar (unicum op dit festival), de sound is retro en wordt vaak omschreven als verwant aan Tame Impala 1.0. Het heeft de band populariteit in dezelfde soort kringen opgeleverd, maar de band tourt inmiddels al drie jaar met debuutplaat Sun Structures langs de festivals. De geestdrift die de groep op Lowlands 2014 liet zien, heeft plaats gemaakt voor een zakelijke benadering, bijna tegen het routineuze aan. Op foutjes kun je ze niet betrappen, op emotie evenmin. Fris is de setlist anno 2016 niet meer en de sfeer wat troosteloos. Hoog tijd dus voor nieuw materiaal en – warempel – geeft het viertal uit Kent hier tussen neus en lippen door de wereldpremière aan nieuwe liedjes. Plotseling zie je wat opwinding en gedrevenheid bij de band. Snel de studio in dus heren, en stof de huidige show af.
Zo gebeurt wat je op voorhand niet had verwacht: de honger is na bijna tien uur psych niet gestild. Dat is deels te wijten aan de verkeershinder, waardoor de net op gang gekomen dag even wat stil viel, en tegenvallende 'headliners'. Dat klinkt nu cynischer dan deze gemoedelijke festivaldag in wezen was. Geen bezoeker hoor je klagen en er valt altijd wat te beleven tijdens dit sympathieke festival, maar muzikaal kwam het vandaag moeizaam van de grond. Dat kan nog helemaal veranderen, want de sterker geprogrammeerde zaterdag staat voor de deur.
Gezien: Eindhoven Psych Lab 2016 Dag 1, op 10 juni 2016, in de Effenaar.