Soms voel je bij een concert dat er zoveel meer gaande is dan alleen de muziek. De set van Marillion op de zondag van hun Marillion-weekend in Utrecht is zo’n concert. Het is een samenkomst van fans van over de hele wereld, die oude tijden doen herleven, maar ook nieuwe herinneringen maken.

De nauwe, persoonlijke relatie tussen de Engelse progband Marillion en hun fans is een belangrijke reden dat Marillion na dik vier decennia nog altijd volle zalen trekt over de hele wereld. Ze onderhouden die nauwe relatie al heel lang op manieren die ten tijde van hun introductie baanbrekend waren. Marillion deed bijvoorbeeld als een van de eerste bands ter wereld aan crowdfunding, voor de release van hun album Anoraknophobia in 2001, om zo niet afhankelijk te zijn van een platenlabel.

Ook organiseren ze al ruim twintig jaar fanconventies waarbij ze drie avonden op rij op dezelfde locatie spelen. Elke avond heeft dan een ander album als thema, met bijbehorende setlist. Lang waren die conventies (ook wel Marillion-weekends genoemd) in vakantieparken, zoals eerst Pontins en Butlins in Engeland en daarna Center Parcs in Nederland. Eerder dit jaar kreeg Port Zélande na negen twee-jaarlijkse edities een uitgebreid (en zo blijkt nu: tijdelijk) afscheid vanwege een geplande verbouwing. Nu strijkt het Marillion-circus van zes tot en met negen december neer in Utrecht, voor een concertreeks in hun zelfverklaarde favoriete zaal van Nederland: de Grote Zaal van TivoliVredenburg.

© Eric Duijvestijn

Een feest met verre (en minder verre) familie

Als je de zaal binnenloopt, voel je de relaxte sfeer al. Een Marillion-concert voelt altijd als een familiefeest waarbij je al je verre ooms, tantes, achterneven en achternichten weer ziet. Iedereen herkent wel anderen uit de zaal van eerdere concerten, en anders knopen ze vlot een praatje met je aan om te vragen waar je vandaan komt en hoe vaak je “ze” al live gezien hebt.

Voor mij persoonlijk is dit een weerzien met familie in de meest letterlijke zin van het woord: mijn ouders zitten op de tribune. Als actieve leden van de Nederlandse fanclub The Web Holland zijn ze al zo lang als ik me kan herinneren bezig met het reilen en zeilen van de band en fangemeenschap in Nederland. Op mijn veertiende namen ze mij mee naar de eerste editie van het Marillion-weekend in Port Zélande, tot ongenoegen van mijn leraren op school. Sindsdien ben ik bij elke editie van dat weekend geweest. Zie dit artikel dan ook maar als een stukje participatiejournalistiek.

Het is een soort homecoming. En dan herken je nu nog iets minder mensen dan normaal bij een concert in Nederland, omdat er ook mensen uit het buitenland zijn. Maar anders herken je echt iedereen.

René Romswinckel

Bovendien betekent dat ook voor mij een hoop bekende koppen in de zaal. Bijvoorbeeld die van René Romswinckel, voorzitter van The Web Holland (en vriend van de familie). Hij beaamt het familiegevoel: “Het is een soort homecoming. En dan herken je nu nog iets minder mensen dan normaal bij een concert in Nederland, omdat er ook mensen uit het buitenland zijn. Maar anders herken je echt iedereen.”

Romswinckel heeft zelf al jaren persoonlijk contact met de leden van de band. “Ik heb ze voor het eerst gezien op Parkpop in 1983. Daar vervingen ze toen een andere band, Men at Work of zo. Stonden ze ook niet op het affiche. Ik werkte toen nog in een kroeg in Den Haag, en collega’s hadden een album van ze gekocht. Zo is het eigenlijk begonnen. Toen ik ze later zelf leerde kennen, had maar één van de bandleden een kind en ik nog niet. En we zitten nu in de periode dat we allemaal kleinkinderen hebben. Het contact met ze is altijd goed geweest, en net als zij zelf is hun muziek nooit gaan vervelen.”

© Eric Duijvestijn

Ik ben al fan van ze sinds ik kind ben, dus dat was voor mij een mooi full circle-moment.

Mike Ilyadis

Full circle-momenten in het land van je voorouders

Die buitenlandse fans die René noemt zijn er inderdaad in groten getale. Niet alleen uit buurlanden, maar bijvoorbeeld ook uit de Verenigde Staten. Zoals Mike Ilyadis en Avery Bradt uit New York, die met onder andere hun partners speciaal voor dit weekend in Utrecht naar Nederland zijn gekomen. Voor Ilyadis is het inmiddels de zestigste keer dat hij Marillion live ziet, zegt hij. “Dat is echt heel veel voor een Amerikaanse fan!” reageert een meeluisterende Britse fan verbaasd. Met zijn band Lucid Street stond Mike eerder dit jaar zelfs in het voorprogramma van Marillion tijdens het weekend in Montreal. “Ik ben al fan van ze sinds ik kind ben, dus dat was voor mij een mooi full circle-moment.” Hij bevestigt zijn verhaal door een kinderfoto van zichzelf te laten zien met zanger Steve Hogarth.

Voor Bradt is dit zelfs de eerste keer dat ze buiten de Verenigde Staten reist. “Mijn voorouders van vijf of zes generaties geleden komen onder andere uit Nederland. Dus het is heel mooi om mijn eerste overzeese reis te maken naar het land waar ze vandaan komen. We zijn gisterochtend geland met een nachtvlucht en hebben gisteren alleen al 18.000 stappen gelopen in Utrecht!”

© Eric Duijvestijn

Marillion-missie door de stad

Het initiatief van Marillion-fan Anouska de Zwart zal daar ongetwijfeld bij helpen. De Zwart heeft speciaal voor dit weekend een soort verkenningsmissie door de stad uitgedacht: de Marillion Mission. Deelnemers krijgen een routekaart waarbij ze op bepaalde plekken in de stad Marillion-gerelateerde raadsels en puzzels moeten oplossen.

“Ik kwam op het idee omdat ik zulke missies ook organiseer voor vrienden en familie”, legt Anouska uit. “Bij de andere weekends in Port Zélande wordt overdag altijd veel georganiseerd, maar hier nog niet.” Het initiatief is ook meteen een actie voor het goede doel. Deelnemers kopen een envelop met de routekaart bij Anouska. “Alles wat ik overhoud nadat ik zelf uit de kosten ben, gaat naar het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie.” Op het moment dat ik haar spreek, hebben al twintig mensen de missie gedaan, maar daar zal het niet bij blijven. Uiteindelijk doen over het hele weekend ruim 150 deelnemers mee.

Vroege albums blijven onverminderd populair

Het concert zelf is het onbetwiste hoogtepunt van de avond. Het Engelse Haunt The Woods opent de avond met verve, net als ze eerder dit jaar in Port Zélande deden. Marillion zelf speelt een ijzersterke set vol golden oldies van vroege albums als Seasons End en zelfs Misplaced Childhood. Dat leidt tot uitzinnige reacties van het publiek, dat de tekst van nummers als ‘Lavender’, ‘Beautiful’ en publieksfavoriet ‘Easter’ woord voor woord meezingt. En ja, zelfs ‘Kayleigh’ komt voorbij, het enige nummer waarmee Marillion nog wel eens in de Top2000 staat.

Ondanks dat de band sinds begin jaren ‘80 doorlopend actief is, blijft dit vroege werk het meest populair onder de fans. Misschien komt dat doordat die albums uitkwamen tijdens de vormende jaren van veel van hen. Saillant detail hierbij is dat een deel van die albums (te weten: Script for a Jester’s Tear, Fugazi, Misplaced Childhood en Clutching at Straws) zijn uitgebracht met een andere zanger dan Steve Hogarth: Derek ‘Fish’ Dick. Fish verliet de band in 1988, nadat de onderlinge verhoudingen flink waren bekoeld.

Dat heeft lang gezorgd voor een stroeve verhouding van de band met de muziek uit de Fish-periode. Met name Steve Hogarth stak nooit onder stoelen of banken dat hij liever nieuwe muziek wilde maken met Marillion dan te blijven toeren met werk uit een periode waar hij zelf niet bij betrokken was. De afgelopen jaren is de relatie met Fish (en de muziek uit ‘zijn’ tijdperk) gelukkig aanzienlijk beter geworden. Daardoor slingert de band op deze zondagavond zonder wrok of ironie de ene na de andere knaller uit het Fish-tijdperk de zaal in.

Ereronde door buitenlandse thuiszaal met afsluitend ‘Hey Jude’-moment

De set is een soort ereronde door een van hun vele thuiszalen in het buitenland. Ze spelen ruim twee uur, inclusief twee toegiften. De band heeft niets meer te bewijzen, maar probeert dat graag alsnog. Het publiek draagt ze al die tijd op handen, zingt alles mee en scandeert regelmatig luid de naam van bassist Pete Trewavas, sinds begin dit jaar hersteld van een zware hartoperatie.

De eerste toegift van de avond bestaat juist weer uit nummers van hun twee meest recente albums F.E.A.R. en An Hour Before It’s Dark. Op deze albums klinkt Marillion duidelijk maatschappijkritischer en bedachtzamer dan op hun eerdere werk, met lange nummers opgedeeld in meerdere delen. Hoewel het muzikaal staat als een huis, dempt het de uitzinnige energie in de zaal wel een beetje. Het lijkt alsof ze vooral het punt willen maken dat ze ook na de jaren ‘90 nog interessante muziek hebben uitgebracht.

Gelukkig speelt de band het nummer ‘3 Minute Boy’ tijdens de tweede toegift. De galmende vocale uithalen in de tweede helft ervan zorgen steevast voor een ‘Hey Jude’-moment tijdens concerten. Zoals verwacht werkt dat fantastisch bij een publiek waarvan de stembanden al 90 minuten zijn opgewarmd. Op zulke momenten is de band op zijn best. Als er één band is die weet hoe ze hun fans moeten betrekken bij mooie momenten, is het Marillion wel.

Gezien: Marillion, met support van Haunt the Woods, zondag 7 december 2025, TivoliVredenburg, Utrecht.