Die ‘Tilburgse School’ is bepaald geen formeel instituut, en ook geen uitdrukking die direct uit de koker van de betrokken muzikanten zelf komt, maar eerder een frase die wel vaker door derden gebruikt wordt in verband met de groep jazz- en aanverwante musici uit deze contreien. Enkele (onvermijdelijk) vage aanduidingen ter omschrijving van de term zijn een zekere voorkeur voor lyrisch spel (in contrast met de vaak ruwere improklanken uit Amsterdam) en een bij vlagen humoristische/absurdistische insteek. Dat laatste element is in ieder geval duidelijk aanwezig in het gelegenheidswerk van stadscomponist Anthony Fiumara dat de avond opent. In dit eenvoudig ‘Paul’ getitelde stuk komt Paul van Kemenade, die door Fiumara geïnterviewd is, in summiere geluidsfragmenten aan het woord over zijn bijzondere band met Paradox, begeleid door het huisensemble van De Link. Vooral de typisch Tilburgse uitsmijter “jèh zeker jèh” die de compositie besluit, zorgt daarbij voor de nodige hilariteit in de zaal.
Dat het vanavond een bijzondere avond is, wordt meteen bij binnenkomst al duidelijk: iedereen wordt verwelkomd met een glaasje bubbels en een gebakje, waarop in blauw/wit glazuur de contouren van het Paradoxgebouw afgebeeld staan. Het is overigens niet de locatie zelf die een verjaardagsfeestje te vieren heeft, maar de Stichting Bevordering Muziekimprovisatie, die deze zaterdag precies veertig jaar bestaat en waar het muziekpodium uit voortgekomen is. Een fraaie gelegenheid om veel van het moois dat in deze jaren in en rondom deze plek tot stand gekomen is de revue te laten passeren, en ook een goed moment om naar de toekomst te kijken, want zoals Paradoxdirecteur Paul Guldemond in zijn introductiepraatje aangeeft, zijn de eerste drie broedplaatsen boven de concertzaal, waarin muzikaal talent de ruimte en ondersteuning krijgt “om de Tilburgse School 2.0 te realiseren” inmiddels ongeveer gereed voor gebruik.
Na een korte uiteenzetting en dankwoord van cultuurwethouder Marcelle Hendrickx (de gemeente heeft namelijk voor een aanzienlijk bedrag bijgedragen aan de voor eerdergenoemde broedplaatsen noodzakelijke verbouwing van de bovenverdiepingen van Paradox) wordt de pret voortgezet door Vlek, het septet dat al meer dan een decennium fungeert als ‘huisorkest’ van dit podium. Al deze gasten dragen op de trombonist na ook compositorisch bij aan het ensemble, en voor de gelegenheid heeft ieder van de zes zijn favoriete stuk uitgekozen om vanavond ten gehore te brengen. Het zorgt begrijpelijkerwijs voor een buitengewoon divers amalgaam van stijlen, variërend van improrock tot ‘wereldjazz’ met alles daartussenin en erbuiten. Naast het uitstekende samenspel (zelfs het door rietblazer Edward Capel geschreven stuk, dat vandaag zoals woordvoerder Jacq Palinckx aangeeft zijn wereldpremière beleeft, krijgt meteen een allercharmantste uitvoering) valt vooral in positieve zin op hoe de bandleden in de door hen uitgekozen eigen werken telkens ook de andere musici alle ruimte gunnen om te stralen. Inderdaad een ‘Magnificent Seven’, om Capels titel maar te citeren.
Vervolgens is het even pauze, waarna we na alle uitgelatenheid zowaar in een moment van grote verstilling belanden bij aanvang van het concert van het duo Ernst Reijseger/Harmen Fraanje. Dat dit tweetal al lange tijd met elkaar samenspeelt (bijvoorbeeld in het prachttrio met Mola Sylla) is meteen evident: deze muzikanten voelen elkaar perfect aan, en zijn beide allerminst bevreesd om alle mogelijkheden van hun instrument te benutten. Uiteraard leent de combinatie van cello en piano zich bij uitstek voor meer naar klassieke muziek neigende excursies, en die komen er dan ook, maar tevens worden heel andere domeinen verkend, waarbij de typische speelse humor van Reijseger voorbeeldig wordt gecomplementeerd door het immer levendige en sprankelende, door een delicaat toucher en een grote variëteit in dynamiek gekenmerkte spel van oud-Tilburger Fraanje, dat de rijke klank van de Steinway ten volle benut. Het talrijke publiek hoort het allemaal ademloos aan: een buitengewoon geslaagde, lyrische performance.
Dit jubileumfeest zou natuurlijk niet compleet zijn zonder jazznestor Paul van Kemenade, waaraan Fiumara zoals vermeld reeds het openingswerk van de avond wijdde. Vanavond treedt dit gezicht van de Tilburgse jazzscene nog eens aan met het in deze bezetting alweer dertig jaar bestaande Paul van Kemenade Classic Quintet, dat voor de gelegenheid aangevuld wordt met saxofonist Mete Erker, die ook veel met dit podium opheeft. Na de intense luisterset van Reijseger en Fraanje zorgen Van Kemenade en zijn muzikale kompanen ervoor dat de avond een ronduit swingend slot kent, met een programma bomvol voor de oudere aanwezigen welbekende werken, die stuk voor stuk kunnen rekenen op bevlogen interpretaties. Tezamen met de vermakelijke gesproken intermezzo’s van de frontman garanderen ze dat het festijn in een prettig losse atmosfeer eindigt, met de toegift ‘Stranger Than Paranoia’ (waar het eindejaarsfestival op deze plek naar genoemd is) als dromerige nachtgedachte. Rest ons alleen nog de hoop uit te spreken dat dit unieke podium, waar we talloze memorabele concerten hebben mogen aanschouwen, nog maar vele decennia mag blijven bestaan.
In het kader van de jubileumweek zijn woensdag 16 oktober Ziv Ravitz, Itamar Borochov & Nitzan Bar in Paradox te bewonderen, terwijl Paul van Kemenade & Louis Moholo plus ensembles vrijdag 18 oktober aantreden. Beide concerten zijn gratis te bezoeken voor We Are Public-leden.