ZXZW wordt creatief hoogtepunt van het jaar

"Er zijn al genoeg festivals waar je suf wordt getargetmarket"

Robin Geurts, ,

Independent culture festival ZXZW barst vanaf aanstaande zondag voor de derde keer los in Tilburg. Het festival groeit dit jaar uit tot een evenement dat acht dagen duurt, waar 150 acts optreden en waar meer dan 25 podia bij betrokken zijn. Reden genoeg om te praten met twee van de organisatoren, Frank Kimenai en Joost Heijthuijsen. "Het is leuk als je niet weet hoe de mensen er op gaan reageren."

"Er zijn al genoeg festivals waar je suf wordt getargetmarket"

Tegelijkertijd met 3VOOR12/Tilburg komt er ook een winkelwagen vol kartonnen dozen binnen bij het kantoor van ZXZW in atelierruimte NS16. In de dozen blijkt het nieuwe nummer van muziektijdschrift Gonzo te zitten, met daarin uitgebreid aandacht voor het festival. Joost Heijthuijsen (sinds dit jaar General Manager bij ZXZW) en Frank Kimenai (ZXZW-medewerker en programmeur van het eerste uur) storten zich erop en vinden na enig bladeren ("Het zou toch in deze editie staan?") de twee pagina's waarop schrijvers van Gonzo hun favorieten op het festival beschrijven in een soort ganzenbord-setting. Weer een leuke opsteker voor de heren, want behalve Gonzo zijn ook internationale websites en tijdschriften als Pitchfork Magazine en The Wire zeer geïnteresseerd in het festival, vertelt Heijthuijsen: "Zij overwegen om verslaggevers naar het festival te sturen. Bovendien hebben we ook in Vice, LiveXS en Last.FM mediapartners gevonden. Bij die laatste hebben we net ons eigen profiel gelanceerd." Dit alles, samen met het feit dat tijdens ZXZW 2007 ook in de Schouwburg en de werkkamer van de burgemeester evenementen worden georganiseerd, doen de indruk opwekken dat ZXZW inmiddels serieus wordt genomen. Dat is ook te zien aan de toegenomen werkdruk voor het team achter het festival: in 2006 werd het festival nog georganiseerd door vier mensen in de avonduren, die er gewoon een dagbaan bij hadden. Dit jaar is een team van zeven mensen al sinds maart fulltime met het festival bezig, legt Kimenai uit. Dat moet uiteindelijk niet alleen te merken zijn aan het exponentieel gegroeide festival (acht dagen, 150 acts en allerlei activiteiten om ZXZW heen) maar ook aan de details, zegt Kimenai: "We willen in ieder geval een strakker festival neerzetten dan vorig jaar, toen er toch wat slordigheidjes in het programma kropen. Daar komt bij dat we naast de muziek nu ook een sterk film-programma hebben en beeldende kunst." Heijthuijsen: "De bezoekers zullen merken dat we dit jaar met de hele programmering zowel de breedte als de diepte in gaan." Waarop Kimenai toevoegt: "En de lengte! En ook de tijd... het wordt een vierdimensionaal festival!" Heijthuijsen verduidelijkt: "We proberen zoveel mogelijk verschillende dingen tegenover elkaar te programmeren, door bijvoorbeeld een free-jazz combo en een deathmetal band tegelijk te laten spelen. Maar er zijn altijd mensen die klagen dat ze die juist allebei hadden willen zien. Dat is alleen maar gaaf, dat we mensen trekken met zo'n brede interesse." Wel anders dit jaar is dat de grote zaal van 013 helemaal niet gebruikt wordt. Kimenai: "De zaal was vorig jaar al half afgesloten, maar toch was Radio Birdman de enige band waar het aardig vol bij stond. Experimentele bands als Silvester Anfang bleken te verzuipen in zo'n zaal." ZXZW wil dit jaar de aandacht in het bijzonder vestigen op het feit dat het een festival is voor 'independent culture'. Wat willen de organisatoren daar precies mee zeggen? "We willen geen arts-festival zijn," verklaart Heijthuijsen. "Dan krijg je die stomme discussie van 'is het wel kunst'? We werken samen met onafhankelijke geesten, die met toffe dingen bezig zijn en een bepaalde attitude hebben. Een goed voorbeeld is Jozef van Wissem, een componist die muziekstukken schrijft voor de luit." Kimenai voegt toe: "Het gaat er ons niet om of je als artiest een groot publiek kunt bereiken met je werk, maar of je iets te vertellen hebt. De manier waarop dat dan wordt uitgedrukt, kan van alles zijn." Een mooi voorbeeld van de ZXZW-filosofie zal komende week te zien zijn in de bibliotheek, waar het fictieve land Mostlandia een ambassade neerzet op uitnodiging van ZXZW. Heijthuijsen: "Dat is een project van een jongen uit Oregon die ik al lang ken, hij heeft Mostlandia opgericht. Ik ben benieuwd hoe de Tilburgers erop zullen reageren, maar het is in ieder geval een mooi, kwetsbaar idee dat we als festival graag meenemen. Kijk, dat het bij The Locust helemaal los gaat, dat weet je, maar dat Annie uit Broekhoven zomaar in contact kan komen met zo'n underground-artiest is nog veel leuker." Niet weten hoe iets gaat aflopen, dat is kicken voor de organisatoren, zegt Kimenai dan ook. Maar: "Het is makkelijk om iets uit zijn normale context te halen, ergens anders neer te zetten en dat dan 'verrassend' te noemen. Zo laten we een aantal klassieke musici optreden in een kraakpand. Maar we willen dat wel integer doen, daarom laten we het Wirwar-collectief met hun tekno optreden in de Schouwburg. Bij ZXZW is het gelijk oversteken, anders wordt het een gimmick." Ook de Tilburgse inbreng is weer redelijk hoog op het festival, met onder andere het akoestische noise-project onder leiding van Staplerfahrer en Tilburgse muzikanten die Sonic Youth-inspirator Rhys Chatham begeleiden. Heijthuijsen: "Wij voelen ons niet verplicht om Tilburgers op ons festival neer te zetten, want wij willen geen van bovenaf opgelegd festival zijn. Maar als we een project met lokale mensen kunnen faciliteren, doen we dat graag. Op deze manier kunnen we laten zien wat de eigen muzikanten van Tilburg waard zijn." Ook de verschillende podia van Tilburg staan natuurlijk flink in het zonnetje, zo ook Villa Fiësta, die onder alternatief Tilburg nog steeds de reputatie heeft van een veredelde disco. Kimenai: "Dat is echt onterecht, want het is een mooie zaal met een goed podium, dat bovendien in de loop zit van het station naar het centrum. We sluiten geen enkele locatie uit en gebruiken ook graag plekken in de stad die onbenut blijven voor kunst en muziek. Natuurlijk zijn er podia die ons vanaf het begin al steunen, maar volgend jaar kan ons festival er toch heel anders uitzien en spelen er misschien bands in het zwembad of in de fietsenkelder." Kimenai: "Uiteindelijk moet ZXZW het creatief hoogtepunt van het jaar zijn. Daarom besteden we aandacht aan alles wat de bezoeker tegenkomt op het festival. Van het eten tot de speciaal ontworpen polsbandjes en de kunst: de intimiteit en de verrassing staan centraal. Een bezoeker moet niet het gevoel hebben als klant te worden behandeld, maar juist als vriend." Een van de manieren waarop dat tot uiting moet komen, zit in het contact tussen de bands en hun publiek, vertelt Heijthuijsen. "We vinden het belangrijk dat bands contact kunnen maken met het publiek en dat je als fan gewoon een biertje kunt drinken met bands na afloop van hun optreden. Er zijn al genoeg festivals waar je tot in den treure kunt consumeren en waar je suf wordt getargetmarket. Wij nemen bezoekers serieus." Een nog veel makkelijkere manier om met je nieuwe favoriete band te kunnen kletsen is om je crib op te geven als slaapplek voor een van de vele buitenlandse gasten van ZXZW. Het festival zoekt ook nog algemene vrijwilligers. Wil je meehelpen, laat het dan weten op de website van ZXZW. 3VOOR12/Tilburg is uiteraard weer aanwezig op het festival en doet dit jaar live verslag met recensies en sfeerverslagen.