De voormalige Sociale Dienst in Enschede is op z’n zachtst gezegd een opvallend gebouw. Het van top tot teen beschilderde en bespoten gebouw zal zeker voor de gemiddelde oudere Enschedeeer een doorn in het oog zijn. Toch is het ook voor hen relatief een verbetering: het kunstenaarscollectief PlanetArt heeft de gemeente zover gekregen de ruimte voor hen open te stellen om er zo een betere bestemming aan te geven dan de ongure hangplek die het daarvoor was. Begonnen in Hengelo in 1995, verhuisde de groep in 2002 zodoende naar Enschede toe. Oud AKI-student Kees de Groot is projectleider van stichting PlanetArt en organiseert de activiteiten van PlanetArt in samenwerking met zo’n tien tot twintig wisselende vrijwilligers (veelal ook afkomstig van de hogeschool), afhankelijk van het soort activiteit. Muziek is een onderdeel van die activiteiten, met de nadruk op ‘onderdeel van’. Voor de groep is het juist belangrijk dat de combinaties van genres (muziek in combinatie met performance, video, etc.) samen een geheel vormen. Zo staat het ook in hun eigen omschrijving: het doel is om “cybercultuur en de randverschijnselen daarvan te vatten in multimediaspektakels”. Geen gemakkelijke doelstelling dus, en in vele vormen uit te voeren. De afgelopen maanden werd er meer muziek geprogrammeerd, in maart Lovid, later namen als Toecutter, Sickboy en Enduser. Geen bekenden, maar wel namen die harde ‘underground’ muziek suggereren. En dat is het ook. Heftige concerten zijn het gevolg: het optreden van Lovid in maart, dat eerder in Paradiso stond met de Godspeed You Black Emperor-offshoot One Speed Bike, was pijnlijk voor de oren. De hoge aanhoudende tonen in combinatie met de vertoonde videobeelden van uitvergrote pixels hebben echter wel duidelijk ‘iets’. Grof en duister, dat wel. De combinatie van verschillende acts in juni pakte een stuk minder grimmig, maar vooral humorvol uit: om het in de woorden van Mayoman te zeggen: ‘je moet je concentreren op je eigen innerlijke ruis’. En of die ruis nu gevoed wordt door zijn act of door het geluid dat zijn mayonaise-emmers produceren is iets wat je zelf uit mag maken. Ook de andere acts, zoals de Amerikaan Crank Sturgeon (een combinatie van video met muziek), zetten vooral een performance neer. Kees de Groot ziet het bestaan van PlanetArt als ‘avant-garde’ in de letterlijke zin van het woord: nu nog onbekend. Voor hem is het belangrijk dat hij verrast moet blijven, of dat nu door muziek, video of een performance is. Tot nu toe heeft de stichting alleen muziekcd’s uitgebracht, maar misschien ligt een dvd ook wel in het vooruitzicht. De combinatie van stijlen blijft daarbij belangrijk, en varieert van gruizige bijna-easy tune muziek tot noisy gabber. Al betekent het wel dat het zoeken is naar een balans, ook tussen toegankelijkheid en toelaatbaarheid: de streetrave in maart eindigde in een feest in een spoorviaduct (wat weer een boze politie opleverde) en een samenwerking met het Muziektheater werd opgezegd omdat de vertoonde videobeelden in de garderobe toch te aanstootgevend zouden zijn. Andere samenwerkingen, zoals met Alhambra en Concordia blijven gelukkig wel doorgaan, zoals voor een filmavond begin november. Wat PlanetArt aan uitingen aanbied is ook afhankelijk van wat er aangeboden wordt, en wat zij kunnen krijgen. Wat niet in Enschede hoeft te zijn: het collectief was bv. eerder op locatie actief in Amsterdam en Groningen. Afgelopen jaar was er een groot aanbod aan breakcore-artiesten via het Rotterdamse Worm, en dat aanbod leidde tot de reeks concerten in het afgelopen half jaar. Na de afgelopen maanden zal het op muziekgebied wat rustiger worden, maar de kunst komt ruim aan bod in het ‘Op drift’-project in september, dat over zwerven gaat. In november zal dan het eerste Media-artfestival plaatsvinden, wat een jaarlijks terugkerend fenomeen moet gaan worden. Muziek vormt daar ook een onderdeel van. Als publiekstrekker zal dan een ‘grote naam’ geprogrammeerd worden (hoewel dat in deze muziekstijlen natuurlijk relatief is). Voorlopig wordt gedacht aan het Berlijnse Fuckhead, een band die noise met rock combineert, of de Amerikaan Richard Devine, die onder andere platen uitbrengt voor het Warp-label (bekend van mensen als Aphex Twin en Squarepusher). Zo wordt het festival aantrekkelijker gemaakt voor een grotere groep mensen, en kan zo ook nieuwe artiesten bekender maken. Op zich klinkt dit logisch, maar Kees de Groot ziet het ook breder. Noise en andere ‘extreme’muziekstijlen mogen dan nu nog een bestaan in de marge leiden, in de toekomst kan noise wel degelijk zijn weg naar de top-40 vinden, in een aangepaste versie dan wel natuurlijk. Hij vergelijkt het met de beginperiode van house in de jaren tachtig voordat een groep als Inner City de top 40 wist te bereiken. Als je inderdaad nu ook al ziet hoe iets als T.Raumschmiere toch een forse portie aandacht op MTV weet te krijgen. Bij PlanetArt geldt hetzelfde voor andere dingen, zoals de graffiti op het oude Sociale Dienst-pand. Een gedeelte is ‘moeilijk’ te begrijpen, maar de gevelhoge graffiti van The London Police (uit Amsterdam, waar al jaren elektriciteitshokjes onder hun werk verscholen gaan) tovert bij veel mensen toch wel weer een glimlach op hun gezicht. Voor het pand van de Sociale Dienst zal het doek echter binnenkort vallen: bij de bouw van het muziekkwartier zal de sloophamer het gebouw waarschijnlijk eind dit jaar treffen, maar dat betekent niet het einde van de activiteiten van PlanetArt. De ramen van Kees’ huis aan de Noorderhagen zullen een continue etalage blijven vormen voor het werk van wisselende kunstenaars, wat ze nu ook al zijn. De andere activiteiten van PlanetArt zullen verder door Enschede blijven zwerven, op verschillende locaties, en met een bewezen talent voor oplossingen zal dat vast nog voor verrassingen zorgen. Aan de gemeente zal het niet liggen: die besloot in het kader van het jeugdcultuur-beleid 20.000 euro aan de stichting toe te kennen.