#NZON15 Zon, sfeer en muzikale tegenpolen

Aart Strootman en Orlando Julius & The Heliocentrics doen beide hun eigen ding

Tekst: Jesse Havinga & Yorick Altena Foto's: Donald van Tol & Jan Westerhof ,

De vierde dag van Noorderzon bood qua weer het beste wat Nederland te bieden heeft en qua cultuur voor elk wat wils. 3voor12 groningen nam een kijkje bij twee muzikale acts die niet met elkaar te vergelijken zijn: Aart Strootman en Orlando Julius & The Heliocentrics.

Aart Strootman

Stel je deze scène voor: in een prachtig mooie synagoge in Groningen staat een man met een volle baard en een zelfgemaakte twaalfsnarige gitaar als een schuchtere docent met zijn rug naar de zaal. Voor hem aan de muur hangen 70 aan elkaar geplakte A4'tjes met de partituur van het stuk Electric Counterpoint van de Amerikaanse componist Steve Reich. Bijna onmerkbaar verplaatst de man zich van de linker- naar de rechterkant van het podium gedurende de vijftien minuten die het duurt om één gitaarpartij te spelen. De man heet Aart Strootman en hij speelt vandaag alle vijftien partijen in zijn eentje. Met overdonderend resultaat.

Het is om zoveel redenen een bijzonder project wat Strootman hier vanmiddag laat zien. Ook al zitten we met z'n allen kwartier na kwartier naar vrijwel hetzelfde stuk te luisteren, er valt steeds iets nieuws te ontdekken. Strootman speelt elke partij apart, neemt die op en speelt vervolgens met zichzelf mee bij de volgende partij. Van het minimalistische skelet in de eerste speelronde naar de grootse wall of sound in de laatste – en elke stap daartussen. Elk nieuw 'laagje' maakt het stuk weer interessanter, dieper, mooier. Het is bijna alsof je door deze opvoering een kijkje in het hoofd van Steve Reich krijgt. De concentratie die nodig moet zijn om haast vier uur lang gefocust te blijven is benijdenswaardig, vooral als je bedenkt dat mensen in en uit mogen lopen tijdens het optreden. De enige adempauze voor Strootman is de korte tijd die het duurt om een nieuwe tapeloop aan te zetten aan het begin van een nieuwe partij. Stilletjes geschuifel in de zaal op zo'n moment, als mensen weglopen of terugkeren. Vooral in het begin en aan het eind van het optreden is de zaal vol, het middengedeelte speelt de gitarist vooral voor zichzelf.

Electric Counterpoint bestaat uit drie delen: fast, slow en weer fast. De overgang van fast naar slow is idioot mooi. Veel mensen zitten met hun ogen dicht te genieten. Misschien was het bij dit concert helemaal geen slecht idee geweest om matrassen neer te leggen, zoals bijvoorbeeld bij uitvoeringen van Canto Ostinato wel gebeurt. Deze muziek komt het best tot z'n recht als er niks is om je af te leiden. Eén ding leidt wel af: een valse noot aan het begin van het derde deel. Het kleine nadeel van tapeloops; eenmaal een valse noot, veertien keer een valse noot in dit geval. Voor de rest laat Strootman geen steek vallen. Met veel gevoel en kunde speelt hij elke noot precies zo hard als moet, precies op de goede plek zodat uiteindelijk elke partij als een puzzelstukje in het grote geheel past. De laatste partij, na ruim drie en een half uur te hebben gespeeld, bevat een paar van de mooiste toevoegingen. Het bouwwerk is af, en het is geweldig. Als de laatste noten doorgalmen draait Aart Strootman zich eindelijk om en na een paar seconden van eerbiedige stilte volgt er een staande ovatie. Tot driemaal toe keert Strootman terug naar het podium om te buigen voor het publiek dat maar niet stopt met klappen. Een meester van de herhaling, zelfs bij het in ontvangst nemen van applaus, blijkbaar.

Orlando Julius & The Heliocentrics

Om half elf ’s avonds is het op Het Dok tijd voor iets heel anders. Van de meditatieve, minimalistische onemanshow van Strootman naar de uitbundige Orlando Julius die vergezeld wordt door zijn zevenkoppige begeleidingsband The Heliocentrics. Julius staat bekend als één van Nigeria’s grootste muzikanten en werd in de jaren zestig en zeventig vooral bekend door zijn mix van traditionele Afrikaanse muziek met westerse stijlen, zoals soul en funk.

Binnen een minuut nadat de band het podium heeft beklommen en begint met spelen, wordt duidelijk dat The Heliocentrics beschikken over een uitstekende ritmesectie. Het samenspel van drummer Malcom Catto samen met bassist Jake Ferguson en percussionist Jack Yglesias zorgt voor een fundering die staat als een huis, waarop de rest van de band goed kan voortborduren. Zangeres Latoya Aduke Ekemode laat dan ook meteen zien wat vanavond de bedoeling is, namelijk: dansen. Gekleed in een kleurrijke Afrikaanse jurk beweegt ze sierlijk en uitbundig over het podium in een poging om het Groningse publiek met zich mee te krijgen, iets dat best lastig blijkt te zijn. Tegen het einde van het eerste nummer betreedt Orlando Julius zelf ook het podium en kan het feest écht gaan beginnen.

Het collectief brengt onder meer een coverversie van Ride On, naar het origineel van soul grootmeester James Brown. Dit alles in Nigeriaanse stijl: lange, uitgerekte nummers die naar westerse standaarden nogal eentonig kunnen klinken. Wel is er meer dan genoeg gelegenheid voor improvisatie, en deze ruimtes worden door de muzikanten dan ook dankbaar benut. Hierbij blijven de aanstekelijke ritmes onverwoestbaar overeind, waardoor er hier en daar toch voorzichtig wordt gedanst. Helaas kan een groot deel van het publiek zijn aandacht toch niet bij het optreden houden. De opbouw van de uitgesponnen nummers is veelal hetzelfde en dit zorgt ervoor dat de focus van de toeschouwers op andere zaken komt te liggen. Dit is jammer, maar de band lijkt zich hier niet aan te storen.

Misschien is Het Dok niet de juiste plek voor Orlando Julius & The Heliocentrics, want het voelde alsof het optreden iets miste. Aan het enthousiasme of de muzikale kwaliteit van de band absoluut geen gebrek, maar de connectie met de toehoorders was er nauwelijks. Het ontbreken van een publiek dat recht voor het podium staat en waarmee de band zijn energie kan delen, drukte vanavond helaas een stempel op het optreden.