Juni festivalmaand. De kalender zit tjokvol meerdaagse muziekevenementen. Als je kijkt naar grote popfestivals kun je komend weekend kiezen uit de driedaagse veteraan Pinkpop in Landgraaf en het naar twee dagen gegroeide Indian Summer Festival in Noord-Holland. Terwijl een weekend later het nieuwe Best Kept Secret de markt bestormt met headliners als Arctic Monkeys, Damien Rice, Sigur Rós en Portishead. En dan hebben we het nog niet over Oerol, De Parade en talloze meer genrespecifieke en kleinere initiatieven.
Pinkpop vs Best Kept Secret; oud vs nieuw in festivalland
Het Duitse FKP Scorpio gaat met twee festivals de concurrentie aan met Mojo
Kies je deze weken voor Nederlands oudste festival, het 44-jarige Pinkpop met veel bekende acts en grote headliners? Of ga je voor het dit jaar debuterende Best Kept Secret, dat zich opwerpt als fijnproeversfestival op het intiemere terrein van Beekse Bergen? In het komende Pinkpop-weekend dient zich bovendien nog een uitdager aan: het nu tweedaagse Indian Summer Festival, dat met Best Kept Secret de troeven vormt waarmee het Duitse FKP Scorpio zich op de Nederlandse festivalmarkt begeeft.
Best Kept Secret en twee Duitse zusterfestivals
Pinkpop is dit jaar niet met Pinksteren maar een maand later vanwege de nabijheid van Rock Am Ring. Door gezamenlijke inkoop zijn volgens Pinkpop-baas Jan Smeets betere bands als headliner Green Day te boeken. Daar draait het allemaal om, gaven de mensen achter Best Kept Secret in januari in de 3voor12 talkshow op Eurosonic Noorderslag toe: Is een band in Europa en is jouw festival te combineren met andere festivals? 'Het beste voorbeeld is het weekend van Lowlands, Pukkelpop en Reading, jouw festival moet op die route passen.' Best Kept Secret (BKS) zit niet voor niks in hetzelfde weekend als de Duitse zusterfestivals Hurricane en Southside, waarmee het veel grotere bands deelt. De drie hebben ook dezelfde moederorganisatie: FKP Scorpio. BKS is voor het grote Duitse bedrijf dan ook een logische uitbreiding: 'de derde show in dat weekend'.
Pinkpop kende sinds 1995 een aantal mindere jaren, met als dieptepunt 2005, toen Pinksteren vroeg viel en maar 20.000 van de beoogde 60.000 kaarten verkocht werden. Het festival ondervindt nu onder meer concurrentie van het Belgische Werchter Boutique, dat rond Muse is opgetrokken. Pinkpop moet zelf diep in de buidel tasten om grote headliners als Bruce Springsteen, Metallica, Coldplay en Green Day voor de afsluitende festivaldag te strikken. Niettemin verkocht het volgens Smeets sinds 2006 altijd uit. Hoewel Nederlandse festivalgangers steeds makkelijker kiezen voor buitenlandse festivals als Sziget, Dour, Pukkelpop en Exit en het op de binnenlandse markt steeds drukker wordt, houdt de Limburger geloof in eigen kracht. 'Wij hebben met afstand de beste line-up', liet hij in februari noteren.
Mojo vs Duitse speler FKP Scorpio
Op de achtergrond speelt de toenemende concurrentiestrijd tussen Nederlands grootste evenementenorganisator Mojo (die Pinkpop boekt) en boekingskantoor Friendly Fire, dat geruggensteund door FKP Scorpio onder meer BKS en Indian Summer programmeert. Scorpio is zeg maar de Duitse Mojo, maar dan groter en Europees opererend met een grote artiestenstal en festivals als Hurricane, Southside, Rolling Stone Weekender, het Deense Northside en Hultsfred in Zweden. Het bedrijf staat onder leiding van Nederlander Folkert Koopmans (FKP staat voor Folkert Koopmans Konzertproduktionen), die zijn hoofdkantoor in Hamburg heeft en sinds kort het vizier (ook) op de Nederlandse markt richt. Koopmans nam daarvoor begin 2012 een belang van 25% in Friendly Fire en verhuisde het boekingsbureau van Utrecht naar Amsterdam Zuid-Oost. 'Daar kan ik vanuit Hamburg snel heenvliegen en er vaker zijn.'
Koopmans verwacht dat Indian Summer op termijn een grotere concurrent voor Pinkpop wordt dan indie festival BKS. 'Als je kijkt naar de programmering gaat die meer richting Pinkpop, met oud Pinkpop-acts als Keane en The Prodigy. We zijn dit jaar al naar twee dagen gegaan en mensen kunnen voor het eerst kamperen. We gaan uiterlijk in 2015 naar een nieuw terrein, waar we groter kunnen worden en ook een keer naar drie dagen kunnen uitbreiden.' Muzikaal schuift het al op van een regionaal festival met veel Hollandse namen naar een internationaal getint pop- en rockfestival.
Best Kept Secret rekent op 15.000 bezoekers per dag
Terug naar nieuwkomer BKS, wiens terrein en capaciteit de best bewaarde geheimen lijken. De FKP Scorpio-baas maakt een einde aan de laatste speculaties: '15.000 man per dag. Het lijkt er sterk op dat het alle dagen uitverkoopt. Dat is beter dan wij ooit verwacht hadden.' 10.000 man vond FKP voor de eerste keer al mooi, maar het enorme terrein (120 voetbalvelden) laat ruimte voor meer ambitie. Eendaags dancefestival Decibel Outdoor ontvangt er zo'n 55.000 mensen, maar Koopmans denkt nu kleiner: 'BKS zal niet zo groot als Pinkpop of Hurricane (70.000, IG) en Southside (40.000, IG) worden. Het heeft een heel eigen filosofie, met veel nieuwe, hete bands.' Hij gelooft niet dat nieuwkomers per se een groot risico lopen op de uitpuilende festivalkalender. 'Wel als je zoals veel Nederlandse festivals gaat voor 70% Nederlandse acts die overal staan en een paar internationale acts die niet zo belangrijk zijn. Maar als je je meer op internationale acts richt die niet zo vaak in Nederland spelen, of op een niche als reggae of hardrock, dan zijn er best nog wel mogelijkheden. Het hangt echt van het concept van het festival af.'
Smeets verklaarde eerder met Pinkpop geen last te hebben van de concurrentie. 'Als je iets 44 keer doet dan sta je met de beste spelers in de Eredivisie, samen met Rock Am Ring en Rock Werchter'. De vraag is wat Koopmans vindt van de uitlating van Smeets dat Pinkpop de beste line-up heeft. Hij kent zijn Limburgse vakbroeder al jaren en reageert lachend: 'Ja, dat is mooi.' Maar heeft meneer Smeets gelijk? 'Jan Smeets heeft altijd gelijk.' Om dan serieus te vervolgen: 'Ik denk dat wij een goede line-up hebben en dat wij een andere line-up hebben. Maar wat is beter? Over smaak valt niet te twisten.'
Eerder in de voorverkoop vanwege kerst
Gevolgen voor de kaartverkoop zijn dit jaar in ieder geval niet aantoonbaar. Volgens Koopmans loopt die voor Indian Summer beter dan ooit, gaat Best Kept Secret uitverkopen (dagkaarten voor vrijdag en zondag zijn dat al) en gaat het ook met Pinkpop goed. 'Dus er schijnt nog wel een markt te zijn.' Begin mei meldde Pinkpop dat er al 50.000 kaarten verkocht waren, waarvan 30.000 passe-partouts. Daarmee is het festival nog niet uitverkocht en directeur Smeets heeft ook geen glazen bol: 'Als er op Pinkstermaandag 60.000 betalende bezoekers aanwezig zijn, dan is Pinkpop uitverkocht.'
Jan Smeets vindt BKS inhoudelijk van een andere orde, maar hij en Mojo weten ook dat potentiële bezoekers door de crisis strengere keuzes maken. Dus begonnen Best Kept Secret en Indian Summer in januari al met de voorverkoop, ruim een maand voor Pinkpop. Rock Werchter (november) en Rock Am Ring (augustus) waren er nog veel eerder bij. Bewust beleid, weet Koopmans: 'In Duitsland gaan onze festivals op het laatst 1 december in de voorverkoop. Het is vanwege de kerst belangrijk om de hele decembermaand mee te nemen.' Volgend jaar gaan BKS en Indian Summer ook eerder verkopen. 'We willen ook wat zekerheid hoeveel mensen er komen.' Smeets wil vooralsnog niet volgen. 'Het is een traditie om twee weken na carnaval met de voorverkoop te beginnen en vooral pas na het bekendmaken van het programma. En Pinkpop hecht nogal aan tradities.'
Drie P's en de vierde van pensionering
Dat geldt ook het terrein. Pinkpop vindt al sinds 1988 plaats op Megaland, een voormalige renbaan in Landgraaf, waar aan beide zijden de twee grote podia verrijzen. Nieuwe festivals als Where The Wild Things Are (bungalowpark), Here Comes The Summer/Into The Great Wide Open (eiland Vlieland) en Best Kept Secret (Beekse Bergen) charmeren bezoekers met meer comfort en een zeer tot de verbeelding sprekende setting. Smeets tornt nadrukkelijk niet aan het beproefde Pinkpop-concept: 'Het blijft een tentenfestival op de campings en op het hoofdterrein is de basis drie P's: drie podia, popprogramma en publiek. Meer moet dat niet zijn.' Koopmans looft de fraaie terreinen van Indian Summer en BKS, maar deelt qua programmering dezelfde filosofie: het moet puur om de muziek gaan. Decor is prima, maar randzaken zijn overbodig. 'We gaan er niet veel omheen doen, geen theater, bioscoop en andere dingen zoals op Lowlands. We willen met BKS écht een muziekfestival zijn.'
Dat runt de 68-jarige Mister Pinkpop al 44 jaar en hij lijkt nog niet van plan het stokje door te geven. 'Zo lang ik niet tegen een boom rijd, staat mijn naam onder de persberichten.' Zo antwoordde hij in april, nadat bekend was geworden dat LiveNation (het Amerikaanse moederconcern van Mojo) de banden met Pinkpop formaliseerde: 'om de toekomst van het festival veilig te stellen na Jans pensioen'. Mondelinge afspraken uit 1985 met Mojo-oprichter Leon Ramakers waren op papier gezet 'om het voortbestaan van Pinkpop te verzekeren', gaf Smeets toe. Hij had immers niet het eeuwige leven. Aan naam en identiteit (met het kenmerkende baby-logo) zou niks veranderen. Hij toonde zich ook realist: 'Maar dat kan ik wel leuk vastgelegd hebben, wat er na mijn dood gebeurt dat weet je nooit.' Nu vult de Limburger aan: 'Pinkpop heeft wel een vergunning tot en met 2021 en deo volente zal er dan hopelijk nog steeds een Pinkpop plaatsvinden. Pinkpop is nog steeds volgens het Groot Guinness Book Of Records het langstlopende ononderbroken gehouden popfestival in Europa en wellicht van de hele wereld.'
Begin van het einde?
Is het nieuwe Best Kept Secret of het uitdijende Indian Summer het begin van het einde voor Nederlands oudste, in het recordboek genoteerde popfestival? Hoewel de rek uit het concept lijkt en Pinkpop bijzonder afhankelijk is van een kleine groep mogelijke headliners (Springsteen, Green Day en Kings Of Leon keerden allen binnen drie jaar terug), hoeft dat helemaal niet. De festivals trekken deels een ander publiek. En de kaartverkoop laat zien dat er - mits goed geprogrammeerd - genoeg publiek is voor meerdere grote festivals in één maand. Voor Best Kept Secret en Indian Summer is het afwachten hoe de gewenste groeispurt zich vertaalt naar de festivalweide. Voor Pinkpop zal veel afhangen van wat LiveNation na het pensioen van Smeets van plan is. De festivalganger wint vooralsnog: keuze genoeg.
Festivals, RTV-uitzendingen en verslaggeving:
Pinkpop, 14, 15 en 16 juni in Landgraaf
Indian Summer, 15 en 16 juni in Recreatiegebied Geestmerambacht
Best Kept Secret, 21, 22 en 23 juni in Beekse Bergen, Hilvarenbeek
3voor12 doet verslag van Pinkpop en Best Kept Secret. Op Cultura24 is het opwarmen voor Pinkpop al begonnen: tot en met donderdag 13 juni kun je elke avond vanaf 20:30 uur terecht op het digitale themakanaal. Het festival live volgen van vrijdag 14 tot en met zondag 16 juni kan via VPRO's 3voor12, 3voor12 Nederland 3, 3FM, 101TV en Cultura24. Meer info en uitzendtijden vind je hier.