3DOC12: Made In Jamaica

Pieter Franssen: "Deze documentaire geeft goed de stand van zaken binnen de reggae weer"

Van 23 november tot en met 3 december wordt in Amsterdam het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) gehouden. Net als voorgaande jaren presenteert 3VOOR12 daar drie muziekfilms onder de naam 3DOC12. Wereldmuziekkenner Pieter Franssen keek alvast naar Made In Jamaica, een documentaire waarin alle smaken reggae voorbij komen.

Pieter Franssen: "Deze documentaire geeft goed de stand van zaken binnen de reggae weer"

Deze film draait op de eigen avond van 3VOOR12 op 26 vrijdag 1 december in City 2 vanaf 19.00 uur tijdens het IDFA: 3DOC12.

Zeg je reggae, dan zeg je Jamaica. En zeg je Jamaica, dan heb je het al snel over armoede, getto’s en geweld. Documentaire Made In Jamaica van Jerome Laperrousaz en geeft een gedegen beeld van de stand van zaken op muzikaal vlak op het eiland. De kijker wordt allereerst meegenomen naar een feest op een boot.waar, dancehall grootheid Bounty Killer optreedt. Een knip in de montage en op het nieuws hoor je dat Gerald Levy, een veertigjarige danser, beter bekend is als Bogle, is doodgeschoten bij een tankstation. Iemand zegt: “You gotta be the fittset of the fittest to survive.”

Geweld is er altijd al geweest op Jamaica. In Made In Jamaica neemt Bounty Killer je ook mee naar het getto. Hij vertelt over de eerste keer dat hij werd neergeschoten. Dat was in 1986 toen hij veertien jaar oud was. “Er is hier veel armoede. De weelde van de rijken wordt niet gedeeld,” zo zegt hij nu.

Pieter Franssen, wereldmuziekkenner en voormalig presentator van 3VOOR12’s Globaal Kabaal is vier keer op Jamaica geweest. Hij zag door de jaren heen het geweld toenemen: “Dat komt vooral door de coke en de crack. Je ziet dat de cameraploeg met Bounty Killer op stap is. Anders komen ze echt dat getto niet levend uit. Ik ben altijd onder begeleiding rondgeleid, anders is echt heel onguur. Je ziet er wel pistolen, maar dat vergeet je weer als het vanzelfsprekend is geworden. Ik ben geloof ik ook wel eens bedreigd met een pistool bij een benzinestation, maar eigenlijk weet ik dat niet meer zo goed. De laatste jaren hoor ik het van alle artiesten die er vandaan komen en die ik spreek: Jamaica wordt steeds gewelddadiger.”

De documentaire stipt in twee uur tijd heel wat onderwerpen aan die met reggae en het eiland verbonden zijn: onder meer politiek, religie, slavernij en seks komen langs. Maar de rode draad is de muziek. Die komt in evenveel smaken voorbij als dat er problemen op het eiland zijn: van old school reggae tot moderne varianten als dancehall en r’n’b. Er is aandacht voor de grootheden van Third World en Bunny Wailer, maar ook voor nieuw talent als zangeres Lady Saw die in expliciete bewoordingen haar seksleven bezingt. “Net als de mannen dat hier doen,” zegt ze daar over.

Het enige materiaal dat niet op Jamaica werd gefilmd is de show van Elephant Man in De Melkweg in Amsterdam. Pieter Franssen veert op: “Ik was ook bij die show. Jaren geleden stelde Sly Dunbar mij voor aan de toen nog onbekende Elephant Man. Sly zei toen al dat het een grote ster zou worden. Elephant Man beschrijft op zijn manier het getto: “Eigenlijk gaat het om een ding: geen geld. In het getto stikt het van de mooie vrouwen, en die hebben allemaal een baan om het hoofd boven water te houden. Het is dus niet zo dat mensen in het getto niet ambitieus zouden zijn. Dat zijn ze wel. Er is simpelweg geen geld.”

“Slaven zijn schutters geworden,” stelt iemand. Het metaal van hun kettingen is omgesmolten tot wapens. “En dus wordt er geschoten: als agent, als bewaker of in het getto.” Iemand anders zegt dat Jamaica de enige plek op aarde is waar misdaad loont. Als een spervuur worden meningen en gedachten op je afgevuurd. Bijna zonder duidelijke leidraad. Of het moet de muziek zijn. Pieter Franssen: “Dat is het goede aan deze documentaire: je krijgt een goede indruk hoe groot het probleem is.”

De enige act die we te zien krijgen en die het getto ver achter zich gelaten lijkt te hebben is Third World. De band speelt op een berg in een groot koloniaal huis. “Reggae is de stem van de slaven die hier op het land werkten,” vertelt iemand van de band. En die stem zoekt nog altijd plekken om gehoord te worden. “Jamaica heeft de meeste opnamestudio’s per vierkante kilometer, en die zijn allemaal constant volgeboekt. De jeugd staat nog altijd in de rij voor de studio’s.” En dan zijn er ook nog eens heel veel kerken op Jamaica. Daar wordt natuurlijk ook nog eens gezongen.

Pieter Franssen: “Made In Jamaica laat heel goed de huidige staat van reggae zien.” Hij mist wel een aantal elementen: “Lee Perry komt helemaal niet aan het woord, evenals Sly & Robbie. En het is vreemd dat er met Gregory Isaacs niet over zijn crackgebruik wordt gesproken. Maar het is wel heel mooi om te zien dat Bounty Killer nog altijd van de straat is terwijl Third World niets meer met het getto te maken heeft.” Is Made In Jamaica samenhangend genoeg als documentaire? Pieter Franssen: “Het is zeker geen geschiedenisles waarbij alles in volgorde voorbij komt. Made In Jamaica is meer een mooie close-up van reggae vandaag de dag.”

3DOC12 wordt gehouden op vrijdag 1 december in City 2 vanaf 19.00 uur.
Daar worden Last Days Of Left Eye, Made In Jamaica en The U.S. Versus John Lennon vertoond.

3DOC12: Drie documentaires voor 20 euro. Leden van onze nieuwsbrief krijgen 5 euro korting. Word dus lid en hou de nieuwsbrief dus in de gaten.