SPIELRAUM naar De School: ‘Ons grootste gevaar is onze populariteit’ SPIELRAUM naar De School: ‘Ons grootste gevaar is onze populariteit’

Op de overloop dipt Sven Bijma de badkamer in. Aan het plafond hangt een trekschakelaar, een zweepje met een zwartleren biesje. Hij trekt aan het piemeltje en het licht gaat aan. Grinnik.

We staan in het appartement van Sven Bijma en Diego Meijers, partners en oprichters van SPIELRAUM, een intens queerfeest uit Amsterdam. En dat zweepje? Die geeft je zo een harde PETS! naar vroeger. Ooit zat-ie in de loodzware grijpmachine die Sven en Diego iedere editie naar RADION leurden, vol dildo’s, zweepjes en een ongrijpbaar flesje poppers. En dan was er nog de technoballenbak in de garderobe, die dubbelde als darkroom. ‘Eigenlijk wilden we niet per se een darkroom,’ zegt Sven, een blonde man van in de dertig, gniffelend aan tafel, zijn handen om een havercappuccino. Naast hem zit Diego, met donker haar, een snor en een gouden oorbel met een pareltje. ‘De nadruk moest juist op de muziek liggen, maar we wilden wel dat mensen die vrijheid voelden. Dat je daar – “wiiieeee!” – in de ballenbak ging zitten? Terwijl er ondertussen in een hoekje iets vunzigs gebeurde?’ Gniffel. ‘Dat was precies het snijvlak dat we zochten.’

‘Gaandeweg zijn we met die ballenbak en de grijpmachine gestopt,’ zegt Diego.  We zagen: het speelse, dat zijn de mensen zelf. Zíj creëren die speelruimte. Ons publiek leeft naar SPIELRAUM toe, ze hebben weinig ruimtes waar ze écht vrij kunnen zijn.’ Vrij waarvan? ‘Discriminatie, geweld, uitgescholden worden, nagestaard op straat,’ somt Sven razendsnel op, daarna valt hij even stil. ‘Héb je effe?!’ Diego: ‘Het zijn unieke momenten in hun leven waarbij ze veel shit kunnen loslaten.’ 

En dat vóél, dat zíé je op de dansvloer. Op weinig plekken wordt er met zoveel overgave gedanst en gefeest als op SPIELRAUM. Vanaf de eerste kick staat de hele zaal op zijn kop, binnen de kortste keren is het publiek één dampende, pulserende massa, en zelfs wanneer het einde van de nacht in zicht komt – om acht uur ’s ochtends! – dansen mensen met hun hele lichaam, gekleed in prachtige uitdossingen of juist naakter dan ze ergens anders zouden durven. Ondertussen is SPIELRAUM één van de populairste feesten van de hoofdstad. En daar buiten, want het feest streek al neer in Berghain en de befaamde Georgische club Bassiani. Resident Afra is inmiddels een graag geziene gast in het hele land. En KI/KI? Daar hoeven we het niet eens over te hebben, toch? Overal waar zij haar loeiharde hardtrance komt draaien ontstaan immense opstoppingen. De laatste tijd leed SPIELRAUM een beetje een zwervend bestaan door Amsterdam, maar nu strijken Sven en Diego neer in De School.

Destijds was queer als parapluterm al best nieuw, het woord safe space al helemaal, en over awareness teams en veiligheid in clubs? Daar werd helemaal niet over gepraat. ‘We wisten alleen: we willen een queer feest, geen feest voor alleen maar gay mannen. Het belangrijkste verschil? De diversiteit in het publiek, dat het voor íédereen is, het is niet zo masculien. Maar gaandeweg ontdekten we: bij het gebruik van de term queer komt er een bepaalde verantwoordelijkheid kijken.’

En die verantwoordelijkheid nemen ze superserieus, echt waar. Ondertussen hebben ze zelfs heuse veiligheidsprotocollen. ‘De veiligheidsdriehoek’, giechelt Sven een beetje gekscherend. Die bestaat uit drie stappen: vooraf, aan de deur, en tijdens het feest.

Stap één is alles wat je vóór je feest communiceert, de huisregels van je feest. Dat gaat over consent, over alles wat juist wordt afgekeurd: transfobie, racisme, seksisme. En de belangrijkste regel: SPIELRAUM is een queerfeest. Ben je niet queer? Weet waar je heen komt (en dat er in jouw plaats vast iemand is die er harder naar snakt). Stap twee gebeurt aan de deur, bij de doorhost. Diego: ‘Die pikt de mensen eruit die ‘per ongeluk’ zijn komen aanzetten, door te vragen: weet je waar je bent? Wat voor avond dit is? Reageert iemand vervelend, dan weet je meteen dat diegene een gevaar kan vormen.’ En de derde stap? Dat is het awareness team. Geen zorgen, het is geen veiligheidsmedewerker die met een liniaal meet of je ver genoeg van anderen af staat, maar gewoon een vaste bezoeker die mee feest en extra alert is of iedereen zich fijn voelt. Valt iets verkeerd? Staat er iemand creepy achter je te dansen? Dan stap je af op iemand in een neon geel shirt, en voilà. Het awareness team ontvangt je met open armen.

Zo proberen ze de teugels over hun eigen avond in handen te houden, maar dat blijft knap lastig. Voor je het weet schrijft 3voor12 een ronkende recensie over je ADE-feest, wordt KI/KI een bona fide superster, en opeens willen meer mensen een kijkje nemen. ‘En dat is goed!’, roept Sven. ‘Ik gun iedereen zijn plek. Maar ik blijf het zeggen: ons grootste gevaar is onze eigen populariteit. Dat is een moeilijk gevecht omdat het heel vleiend is. Je ziet: hey, mensen vinden het vet wat we doen, wat chill! Maar als je ziet hoe het zich naar de vloer vertaalt, dan denk je: aaah, kut, kut, kut! In 2019 werd het publiek op een gegeven moment heel homogeen, we zagen mensen die geen idee hadden waar ze waren, die kwamen aapjes kijken. Mensen zijn zich wel steeds meer bewust van de ruimte die ze innemen, hoor. Maar na onze post kregen we veel berichten van hetero’s die zich gediscrimineerd voelden.’ 

Hij trekt zijn telefoon tevoorschijn en laat een Instagram-post zien. Laatst kondigden ze hun ADE-feest aan, met een belangrijke disclaimer: dit feest is voor queers. Ben je dat niet? Denk dan twee keer na voordat je een kaartje koopt. ‘Daar kregen we best boze reacties op,’ zegt Sven. ‘Jullie sluiten mensen uit, jullie zijn toch een INCLUSIEF feest?!’
Diego: ‘Mensen voelden zich gediscrimineerd omdat ze niet mochten komen. Terwijl er staat: queers hebben voorrang. Niet: hetero’s zijn uitgesloten.’

Op het eerste gehoor klinkt het best paradoxaal: soms moet je exclusief zijn om inclusief te zijn. ‘Maar dat is een moeilijk ding om uit te leggen,’ zegt Sven. ‘Mensen voelen zich soms voor het eerst in hun leven buitengesloten. Ik wil niet zeggen: wíj hebben dit heel vaak, nu ervaar jij het ook eens! Maar mensen moeten begrijpen dat het voor mensen die vaak gediscrimineerd worden, belangrijk is om een plek te hebben waar dat niet zo is. Dáár gaat het om, maar dat blijft lastig om uit te leggen.’

Des te opmerkelijk is het dat SPIELRAUM nu een innige samenwerking aangaat met De School, de club die werd beschuldigd zijn inclusieve imago niet waar te maken. Twee jaar geleden ving de club felle kritiek: het personeel was te wit, het deurbeleid racistisch. Toch neemt SPIELRAUM er nu intrek, voor een heuse residentie. ‘Dat is natuurlijk niet over één nacht ijs gegaan,’ zegt Sven. ‘Het is belangrijk te benadrukken dat we er niet zijn om De School’s straatje schoon te vegen.’ Maar het past, zegt Diego. ‘Ze hebben binnen de organisatie nu een heel team dat zit op de gevoelige onderwerpen. Er zit zoveel zorg in. Ze hebben mensen die zich bezighouden met diversiteit, inclusiviteit en gelijkheid. Dat is een laag binnen een club waarvan ik niet weet of dat bij andere clubs zo is. We hebben heel veel vertrouwen in de mensen die er zitten. Maar het moet zich gaan bewijzen.’

‘Dat ze ONS benaderen?’ zegt Sven. ‘Dat vonden we een signaal. Dat werd daarvoor niet gedaan, er werd niet met externe partijen gewerkt. Bovendien mogen we zelf de samenwerking vormgeven. De residentie is superwaardevol, we kunnen het hele gebouw overnemen maar ook inhoudelijk dingen bijdragen. Over veiligheid of bewustwording over drugsgebruik, we kunnen concerten organiseren, er is zooooveel mogelijk daar!’

Zo krijgen ze de kans om SPIELRAUM in een nieuwe richting te duwen. Wat ze het liefst zouden willen doen bij De School? Naast clubnachten ook inhoudelijke evenementen doen, waar ze zich juist wat activistischer kunnen opstellen. En dat is nodig, denken ze. Het aantal geweldsincidenten tegen LHBTI-ers in de hoofdstad lijkt alleen maar toe te nemen, Sven werd laatst twéé keer in de buurt beschoten met een balletjespistool, en queer bars als Pamela, het café van dj Carlos Valdes, worden beschoten. 'Het is echt heftig wat er gaande is,' zegt Diego. 'Terwijl er – tijdens het twintig-jarige jubileum van het homohuwelijk – nog posters door de stad hingen: AMSTERDAM, VOORBEELD VOOR DE WERELD. Nou, denk het niet. En Femke die net in de krant zegt: het begint nu echt heel erg te worden. Maar het lijkt alsof daar helemaal NIKS mee wordt gedaan!’

Zo boos als ze zich daarover maken, zo belangrijk vinden ze het om queer spaces intact te houden. Dus natuurlijk dachten ze wel twee keer na over die hosting bij Boiler Room Festival, waar ze dit jaar programma cureren. Met zo’n Boiler Room leid je alleen maar méér publiek naar je feest. ‘En er staan honderd dranksponsors op die flyer,’ grinnikt Diego. ‘We identificeren ons niet per se met het merk, maar het is zo’n goeie kans om bepaalde artiesten te pushen. Ondanks dat line-ups veel diverser zijn geworden, ontbreken er vaak veel LHBTI-ers op line-ups. We hebben gevraagd om een awareness team, dat we flink wat tickets via onze kanalen kunnen verkopen, we wilden het zo queer mogelijk doen. Heel tof dat WIJ met allemaal eisen komen… en dat daarmee akkoord wordt gegaan?!? Dat laat wel zien dat er een verschuiving plaatsvindt, dat grote bedrijven als Boiler Room nu écht gaan nadenken over veiligheid op hun feesten.’

Zo is het creëren van een veilige haven nog een hele klus. Niet altijd gemakkelijk, maar het loont, wanneer de vibe binnen de muren van de club ongeëvenaard is, wanneer de dansers op de speakers staan en écht hun prachtigste zelf durven te zijn. Dat zal niet anders zijn donderdag, wanneer Spielraum voor het eerst neerstrijkt in De School. Gelukkig maar dat ze daar niet vies zijn van een flinke marathon.