Le Guess Who? brengt Ethiopische taxichauffeur Hailu Mergia terug op het podium

Afrikaan mengt traditie met elektronisch experiment

Atze de Vrieze ,

Soms zijn legendes waar. Het mooie verhaal dat je de Ethiopische jazzmuzikant Hailu Mergia met een instrument op de achterbank van een Amerikaanse taxi kunt aantreffen bijvoorbeeld. Dat klopt, vertelt de man zelf. Al een jaar of twintig treedt hij niet meer op, maar festival Le Guess Who? wist hem te strikken, met als belangrijkste aanleiding de heruitgave van zijn excentrieke album Shemonmuanaye uit 1985. Het tekent het festival: altijd op zoek naar bijzondere ontdekkingen, zowel oud als nieuw.

"Klopt", zegt Mergia, die misschien nu ook wel op de achterbank van zijn taxi zit te bellen. "Het is een goede business voor mij, die taxi. Ik heb altijd geld, en ik kan zelf mijn uren bepalen. Ik hoef nooit tot diep in de nacht te werken. En als ik moet wachten op een klant, pak ik graag mijn elektrische piano erbij, met batterij. Een beetje oefenen, voor de lol. Soms speel ik nieuwe muziek. Er zijn wel eens mensen die me herkennen, vooral mensen uit Ethiopië. Ik ben blij met mijn muziekcarrière, maar ik ben ook tevreden met mijn leven nu."

Hilton Hotel
Dertig jaar geleden trok hij vanuit Afrika naar Washington DC, in eerste instantie om muziek te maken. Mergia was toetsenist in de bekende groep Walias Band. Bekend althans in Ethiopië, waar de groep in de jaren zeventig veel optrad en onder meer een album opname met de internationaal vermaarde vibrafonist Mulatu Astatke. "We speelden in allerlei clubs", vertelt Mergia. "Voor allerlei soorten publiek. Eigenlijk waren we best populair. We begonnen met niets, en we eindigden in het Hilton hotel. Daar speelden we een paar jaar lang bijna elke dag. Tijdens het diner, maar ook op gala's en dansfeesten." Walias mengde traditioneel Ethiopische muziek met westerse invloeden uit de jazz, soul en funk. "Westerse muziek was volop aanwezig in Addis Abeba", zegt Mergia. "Vooral op cassette, maar ook als LP en cd."

De Walias Band stond dus in dienst van het goede humeur. De band verkeerde niet zelden in politieke kringen - in het Hilton overnachtten bijvoorbeeld vaak diplomaten - maar met politiek zelf liet de groep zich wijselijk zo min mogelijk in. Walias werd populair tijdens het regime van keizer Haile Selassie, de man die een eigenaardige rol heeft in de popmuziek: de Jamaicanen - helemaal aan de andere kant van de wereld - zagen hem immers als de messias, de terugkeer van de zoon van God. Selassie werd in 1974 met nogal wat vertoon van macht afgezet en stierf een jaar later. Het gewelddadige communistische Derg regime dat vervolgens aan de macht kwam, verdween pas eind jaren tachtig.

Awesome Tapes From Africa
Vier leden van Mergia's Walias Band kwamen nooit meer terug naar Afrika, na hun oversteek in 1980. Het begon met een vaste clubavond in Washington DC, vertelt Mergia. "We hebben nooit problemen gehad met het regime, het was puur het contract met die promotor dat ons die kant op bracht. Mijn familie liet ik achter, al heb ik sindsdien altijd voor ze gezorgd. Tot 1991 heb ik veel kunnen spelen, onder andere in restaurants. Toen gingen de zaken langzaamaan steeds slechter, en ben ik me op andere dingen gaan richten."

En zo was Mergia's muzikale carrière eigenlijk al jaren ten einde, totdat Brian Shimkovitz van het label Awesome Tapes From Africa het album Shemonmuanaye onder het stof vandaan haalde. Shimkovitz runt een blog, gericht op obscure Afrikaanse cassettereleases, en sommige daarvan brengt hij zelf uit op zijn label. Mergia maakte de plaat toen hij al lang en breed in Amerika woonde, en dat bepaalt het karakter van de muziek sterk. Met zijn zogenaamde 'classical instrument' maakt hij een nu vreemd klinkende mengeling van psychedelische Afrikaanse muziek met elektronische elementen.

"Ik had in Washington een drumcomputer gekocht, iets wat indertijd vrij nieuw was. En ik had een Moog synthesizer en een elektrische piano. Maar die nieuwe geluiden wilde ik combineren met het oude geluid van Ethiopië. Voor de elektrische piano de macht overnam was het standaard instrument in clubs het accordeon. Iedereen gebruikte het, maar in 1985 was het een vergeten instrument. Natuurlijk was het nostalgie, maar heel bewust met moderne elementen. Kennelijk werkt dat na al die jaren nog steeds, anders had Brian die plaat er nooit uit gepikt. Nu ga voor het eerst weer live spelen, met twee Europese muzikanten. Er zal veel inspiratie aan te pas komen, en ik beloof dat we zo goed zullen spelen als we maar kunnen."

Hailu Mergia speelt vrijdag 29 november op Le Guess Who? in RASA.