Jameszoo doet megalomaan AI-experiment met robotpiano en hedendaags ensemble

Wie bekend is met Jameszoo, die weet dat de Bossche producer zichzelf graag uitdaagt. Dus toen hij na Blind (2022), waarop zijn fascinatie met hedendaagse gecomponeerde muziek steeds beter hoorbaar was, een mailtje kreeg van Asko|Schönberg? Of hij muziek wilde componeren voor het beste hedendaags gecomponeerde muziekensemble van de Benelux? Tja, toen moest hij wel. Zojuist is zijn vierde album verschenen, dat wederom verschijnt op het invloedrijke LA-beats-label Brainfeeder (dat platen uitbracht van Thundercat, Kamasi Washington en Louis Cole) en weer net zo megalomaan is als zijn vorige werk.

Music For 17 Musicians heet die plaat. 17 muzikanten, dan tellen we: Jameszoo zelf, 3 andere leden van zijn Blind Group, 10 koppen uit Asko|Schönberg, 2 percussionisten van HIIIT (FKA Slagwerk Den Haag) en... zijn zelfspelende piano natuurlijk, een robotpiano zo autonoom dat-ie met recht het zeventiende lid heet. 'Na Blind wilde ik graag het podium op met het kwartet, maar dan met een zelfspelende piano als centerpiece. Die piano had eigenlijk geen autonomie, hij citeerde letterlijk de passages die ik van tevoren had geschreven. Rond die tijd heb ik voor een tentoonstelling een werk gemaakt met drie zelfspelende piano’s. Ik heb met twee machine learning researchers, Hendrik Vincent Koops en Jan van Balen, een systeem verzonnen, dat MIDI-data analyseert en daarvan iets nieuws maakt, heel bijzonder. Toen ik deze compositie-opdracht aangeboden kreeg, heb ik die researchers opgebeld: “Hoe kunnen we die piano autonoom maken?”

Eerst ontwierpen ze het systeem. ‘We bedachten een set regels, zoals een muzikant die volgt als hij improviseert binnen een nummer: je mag de ritmiek veranderen, noten weglaten of juist extra noten spelen, akkoorden anders spelen.’ En vervolgens keken we naar de input. 'Je denkt altijd: zo'n dataset moet gigantisch zijn. Maar bij algoritmische systemen komt vaak het gemiddelde eruit, en die gemiddeldes zijn vaak vrij saai. Data is interessanter als er grote verschillen in zitten, zonder een grote bulk van elementen dicht bij de mediaan. We hebben er geen hapklare composities ingestopt, maar bijvoorbeeld losse akkoorden en voicings, en die gerangschikt van heel vanilla tot superspicy, gewoon kei dissonant. Die piano kan dingen die ik niet voor mogelijk had gehouden: in het tweede stuk van 'Bugatti' heeft-ie carte blanche!'

Maar terug naar Asko|Schönberg, want voor zo'n ensemble componeren was een hele nieuwe stap voor Jameszoo: ‘Ik wilde in ieder geval graag werken met een strijkerskwartet – ik ben gebiologeerd door de Finse componiste Kaija Saariaho, haar strijkkwartetten zijn waanzinnig. En ik heb hulp gekregen van een arrangeur, zodat ik bijvoorbeeld geen sprongen op de basklarinet maakte die niet fysiek mogelijk zijn. Ja, dan werkt zo’n robotpiano een stuk gemakkelijker.’