De crisis lijkt onontkoombaar. Overal word je met sombere voorspellingen over de economische depressie om de oren geslagen, maar hoe werkt zo'n economie en wat is een crisis nu eigenlijk? Gedreven door deze vragen, ontwikkelde kunstenaar Martijn van Dalen de Spekulator: een machine die als een DIY investeringsfonds werkt en waarmee hij met jouw geld wil spekuleren. "Ik wil de crisis naar het volk en het volk naar de crisis brengen."

Bosschenaar Van Dalen is een van de vijf opkomende kunstenaars die door Incubate benaderd zijn om in het kader van het project New Jacks 3.0 hun visie op het festivalthema We Are Incubate te geven. Dat doen ze in het BKKC aan de Spoorlaan, waar zijn knalroze Spekulator voor het raam schittert. "Voor mij is het thema vooral DIY. Ze hebben ook Steve Ignorant van Crass uitgenodigd." Hij houdt wel van die legendarische Britse anarchopunkband, zo verklaart Van Dalen, gestoken in een Dead Kennedys T-shirt.

Via zijn Spekulator kunnen mensen zich inleven in de crisis en dat is hard nodig vindt Van Dalen. "Omdat ik niet snap hoe zo'n crisis precies werkt en met mij vele andere mensen ook niet. Ik heb nog nooit aandelen gekocht of gespeculeerd, dus dat gaan we het komende jaar doen. Het doel is om bezoekers mee te nemen in mijn onbenulligheid en vragen te stellen. Moeten we bijvoorbeeld investeren in wapens in Afghanistan of in een waterproject in Somalië? Ik wil de grenzen van het toelaatbare opzoeken."

Het idee voor de Spekulator kreeg gaandeweg vorm. "Mijn ideeën evolueren meestal. Ik wilde eerst met heel veel spekjes een bommenwerper beplakken. Dat heb ik ook gedaan in mijn atelier, maar dat zag er niet uit. Later is het dit apparaat geworden; een combinatie van een gokkast, een geldautomaat en een kassa." Opvallend genoeg gaat het volgens Van Dalen juist heel goed met de financiële markten. "Het gaat heel hard naar beneden met de markt, dat komt mooi uit want we gaan pas over een maand inkopen."

Meedoen aan het Spekulator programma is simpel. Je vult bij BKKC een formulier in en werpt die inclusief je investeringsbedrag ("alles tussen tien cent en duizend euro is welkom") per envelop in een gleuf van de roze machine. Vervolgens trek je aan een grote hefboom (alsof je op een eenarmige bandiet speelt) en de Spekulator produceert direct je investeringsbewijs. Investeerders krijgen over een jaar duidelijkheid over de waarde van hun investering. "Volgend jaar is er tijdens Incubate 2012 een netwerkborrel of profitshare meeting op een geheime locatie." Afhankelijk van de winst gebeurt dat met of zonder stripper, in een afgehuurde hotelzaal of in een kartonnen doos. "Maar je hebt gegarandeerd kans op een stripper", verzekert Van Dalen.

Van Dalen zegt niet te willen prediken, geen boodschap te willen overbrengen. "Dit is meer mijn onderzoek naar een bepaalde waarheid. Ik pretendeer absoluut niet de waarheid in pacht te hebben, maar kaart met dit onderwerp wel dingen aan en ga op een erg speelse manier om met deze heftige wereld."

Je kunt nog tot 9 oktober de crisis aan den lijve ervaren met de Spekulator in BKKC aan de Spoorlaan 21 in Tilburg. Een aanrader. Schrijver dezes voelde zich alvast spekkoper.

Links:
New Jacks 3.0 http://www.incubate.org/2011/event/13
Martijn van Dalen http://www.incubate.org/2011/artist/243
Martijn van Dalen blog http://forwardrevolution.blogspot.com/
BKKC http://www.bkkc.nl