Veel meer dan Balkan Beats Veel meer dan Balkan Beats

Vikendica start donderdag in Leiden en reist door naar Groningen, Rotterdam en Amsterdam. Het festival voelt als een weekendhuis; een kleinschalige plek waar je met al je vrienden samenkomt. Iedereen is anders, maar radicaal zichzelf. Een catchy jonge punkband uit Estland, een new wave-groep uit Polen of een Roemeens duo dat inspiratie haalt uit de regels van schaak, om maar wat te noemen. De sfeer is eerst misschien wat onwennig, maar als na een lange dag reizen de eerste biertjes op tafel komen, voelt het al snel vertrouwd. Niet voor niks heet het festival ‘vikendica’: wat op de Balkan weekendhuis betekent.

Het samenkomen, de vertrouwde sfeer en de kleinschaligheid wil festivalorganisator Koen ter Heegde allemaal samen laten komen deze avond in WORM. De acts komen uit alle hoeken van Europa, maar wel opvallend vaak uit Oost-Europa. Zo zie je hier Avemaria, een kwartet uit Estland, naar eigen zeggen geïnspireerd door sprookjes, de kutste dag uit je leven en je favoriete 2010 indienummer. Of de Poolse post-punkband Atol Atol Atol en Alienbaby Collective uit Berlijn.  

Zoveel Oost-Europese acts in je line-up is al snel opvallend. Maar zou het ook opvallend zijn geweest als het merendeel uit de UK kwam? Waarschijnlijk niet. ‘Nederland heeft traditioneel gezien een grote voorkeur voor de Amerikaanse en Engelse muziekwereld’, vertelt Koen. ‘Bands uit het oosten van Europa moeten echt een extra heuvel beklimmen om op Nederlandse podia te spelen. Daarom durf ik wel te zeggen dat deze acts voor het publiek totaal nieuw zijn. Twee van de bands hebben nog nooit in Nederland gestaan, en anderen alleen op een paar festivals.’ 

Koens liefde voor Oost-Europa begon in de Balkan in 2003. ‘De mensen zijn daar enorm gastvrij. Ze nemen je mee in hun wereld. Muziek zit ook heel diep verankerd in de cultuur van de Balkan. Het is moeilijk om een restaurant te vinden waar géén liveband staat te spelen, en grote muzikanten zijn ook meteen nationale helden.’  

Maar, dat wil niet zeggen dat je het kunt hebben over de Balkan of Oost-Europa als een geheel, benadrukt Koen. ‘Oost-Europese muziek wordt te vaak gezien als een genre. Dat stamt nog een beetje uit de tijd van de Koude Oorlog, waarin het het Westen tegen het Oosten was. Terwijl Oost-Europese muziek heel divers en veelkleurig is. Elk land en zelfs elke regio kent weer een heel andere muziekcultuur. Deze nieuwe of niche-genres vinden, ook dankzij het internet, steeds meer hun weg naar het Westen.’ 

Elke act op Vikendica heeft iets te vertellen over de scene waaruit ze komen. Daarnaast zingen ze vaak in hun eigen taal. Zoals Worm Man, een Servisch darkwave-duo dat richting blackmetal gaat en keihard grunten. ‘Dat klinkt misschien intimiderend, maar het zijn hele schattige jongens’, lacht Koen. De acts hebben een verhaal te vertellen en sommige van hen doen dat op een haast theatrale manier. ‘Het Roemeense elektronische duo K not K is veel bezig met schaak. Dat hoor je terug in een soort mathematisch ritme, maar ze gebruiken ook de symboliek van de schaakstukken in hun show, bijna als een theatervoorstelling.’

Vikendica is Koens manier om meer culturele uitwisseling tussen Nederlandse en Oost-Europese landen te creëren. Omdat de acts vier dagen met elkaar optreden, vindt er als vanzelf een culturele kruisbestuiving plaats. ‘Op de eerste editie in 2023 speelde Portugees collectief Sereias, van wel zeven man mee. Die hebben dit jaar gespeeld in Tsjechië en Polen met de contacten die ze bij Vikendica hebben opgedaan. Ook Tramhaus speelde veel in Centraal- en Oost-Europa via dit netwerk, zoals in Belgrado met Worm Man. Dat vind ik eigenlijk het allermooiste aan dit festival’, vertelt Koen. ‘Ik hoop dat er veel uitwisseling plaatsvindt, en dat Nederlandse podia en publiek Oost-Europese acts serieuzer gaan nemen.’

Vikendica vindt plaats op zaterdag 11 oktober om 20.30 uur in WORM.