In 1951 krijgt de man van Margaretha Leenmans een functie aangeboden als hoogleraar neurologie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij besluit de baan aan te nemen en verhuist met zijn echtgenote van Amsterdam naar het hoge noorden. Margaretha besluit mee te gaan en zet haar werkzaamheden als arts voort als kinderpsychiater in Groningen. In deze omgeving blijft ze tot aan haar dood in 1998 wonen. Het is echter niet haar werk in de psychiatrie waardoor ook tegenwoordig nog velen haar in het hart gesloten hebben: onder het pseudoniem M. Vasalis schrijft Leenmans in haar leven verscheidene dichtbundels. Haar oeuvre werd bekroond met onder andere de Constantijn Huygensprijs en de P.C. Hooftprijs. En onlangs werden de gedichten muzikaal vastgelegd op het nieuwe album Vasalis van Janne Schra en het Noordpool Orkest.

In de ban van Vasalis’ gedichten

Directeur van MartiniPlaza Willem de Kok raakt een tijdje geleden in de ban van Vasalis’ gedichten. Hij ziet er kleur in en een bepaald muzikaal ritme, maar kan er zelf de vinger niet precies op leggen. Hij benadert Reinout Douma van het Noordpool Orkest en al snel wordt er een muziekvoorstelling gemaakt met de gedichten als fundament. Janne Schra wordt als zangeres gerekruteerd en samen met Douma slaat Schra aan het componeren. Na een aantal succesvolle uitvoeringen wordt besloten de muziek op plaat vast te leggen.

Bigband-epos

Het resultaat mag er zijn. Een gevaar bij het componeren van muziek bij Vasalis’ gedichten is dat het al snel zoetsappig wordt omdat Margaretha Leenmans in Douma’s woorden: “nogal over vlindertjes en bloemetjes schrijft.” De verschillende nummers beschikken echter over een breed spectrum aan tempo en klankkleur, het Disney-gehalte blijft laag. Neem Drank, de Onberekenbare, een gedicht over een vrouw die kletst onder het genot van een borrel terwijl er zich in haar hoofd allerlei gedachten afspelen. Tangoritmes wisselen zich gedurende het nummer af met sobere, klassieke delen en geven de luisteraar het unheimische gevoel dat we allemaal kennen en waardoor we denken: “Wat doe ik hier eigenlijk? Ik wil weg, mijn eigen leven leiden.” Een thema dat zich met hele andere muziek herhaalt op Laat me Vrij. Na een lange opbouw ontpopt dit nummer zich tot een slepend bigband-epos waarin Janne Schra de wanhoop van iemand die haar gevoelens maar niet kan uiten met verve bezingt, afgemaakt met een scheurende gitaarsolo.

Het Ezeltje

Schra verdient een compliment voor de manier waarop ze Vasalis’ teksten tot leven brengt. Dat ze mooi kan zingen is niks nieuws, maar bij de uitvoering van poëzie is dat natuurlijk niet genoeg. Schra zorgt er steeds weer voor dat de emoties je bij elk gedicht bij de keel weten te grijpen: ze zingt loepzuiver en de luisteraar verstaat elk woord. Zo ook op Het Ezeltje, een lied waarop de zang steeds klein begint, aanzwelt en dan zoals de getijden weer afneemt. Schra fluistert de regels bijna in de microfoon en de houdt de luisteraar daarmee op het puntje van zijn stoel.

Fris en verrassend
Het is mooi om te zien hoe het Noordpool Orkest de verschillende gedichten van een dergelijke gevarieerde muzikale omlijsting weet te voorzien. Van het zachtzoete April langs het heerlijk bluesy Uittocht tot de drukke polka van Appelboompjes: steeds komt er een nieuw smaakje voorbij. Doordat de teksten gedichten zijn wordt het format van coupletje-refreintje steeds kundig vermeden. Zo blijft de plaat gedurende de volle 51 minuten fris en verrassend.

 

Bijzondere release

Ook de wijze waarop het album Vasalis is uitgebracht verdient een pluim. Een dergelijke bijzondere release vraagt immers ook om een bijzonder format en dus wordt de cd geleverd in een fraai boekje met daarin een verhaal over het ontstaan van het project, de diverse gebruikte gedichten van Vasalis en bijbehorend commentaar van de componisten en arrangeurs. Wie zowel de muziek als de teksten kan bekoren haalt hiermee dus naast een geslaagde plaat ook een mooi opstapje naar het oeuvre van de dichteres in huis. Het is zeker aan te raden het boekje tijdens het luisteren bij de hand te houden; de wisselwerking tussen tekst en muzikale kleur wordt leuk beschreven, wat de nummers nog net dat beetje mooier maakt. Margaretha Leenmans zelf zou trots zijn geweest op de nieuwe plaat Vasalis van Janne Schra en het Noordpool Orkest.

Het nieuwe album Vasalis is te koop voor € 24,95 bij platenzaken en webwinkels.