Klanklânskippen: Een unieke samenwerking tussen Japanse en Friese kunstenaars

'Geïmproviseerde muziek zoals wij die maken is geschikt voor samenwerking met film- en videokunstenaars'

Tekst: Theo van der Veer ,

Vanaf morgen vindt Klanklânskippen Japan plaats. Volgens de Popfabryk - organisator van dit project - ‘een multidisciplinaire broedplaats en een podium voor experiment, met het Friese landschap als inspiratiebron. Improviserend worden disciplines bij elkaar en tot een nooit eerder bestaan gebracht. Er wordt gestreefd naar versobering en eenvoud, een tegengeluid met bezinning en concentratie'. 3VOOR12/Friesland sprak met Romke Kleefstra, één van de muzikanten van Klanklânskippen en vroeg hem het project te duiden.

Wat is Klanklânskippen Japan?
"Klanklânskippen Japan is een artist-in-residence (gastateliers) project waarin het Friese collectief Tsjinlûd samenwerkt met de filmmakers van het [+] collectief uit Japan, die experimentele films maken. De Japanners komen hier nieuw werk maken en Tsjinlûd maakt daar muziek en poëzie bij. Daarmee gaan we de boer op en doen we zes optredens in het land. Live muziek en poëzie bij vers geëdite films."

Waarom dit project, Klanklânskippen Japan?
"Een paar jaar terug deden we met het trio Kleefstra|Bakker|Kleefstra een toertje in Japan. We werkten toen al samen met enkele van de Japanse filmmakers, door live bij enkele films te spelen in een prachtig filmtheater in Tokyo. Dat klikte enorm en door de jaren heen hielden we contact, troffen we elkaar soms op de grote Nederlandse filmfestivals en maakten we plannen ze hier heen te halen. Eindelijk is het zo ver!"

Voor Skeylja zijn jullie naar IJsland geweest. Seeljocht vindt zijn oorsprong op Vlieland en nu dus Japan...
"De muziek die we maken in verschillende bezettingen, zoals met groepen als Piiptsjilling, The Alvaret Ensemble, Kleefstra|Bakker|Kleefstra en nu ook met Tsjinlûd, is universeel en heeft ons al naar veel landen gebracht. We werken aldoor met muzikanten uit binnen- en buitenland, brengen muziek uit via buitenlandse platenlabels, en spelen regelmatig buiten de grenzen. Seeljocht en Skeylja waren artist in residence projecten en daarvoor resideerden we dus, met Seeljocht op Vlieland en met Skeylja in IJsland. Vooral afreizen naar IJsland, daar improviseren met enkele muzikanten uit de IJslandse scene was een prachtig avontuur en leidde tot waanzinnige muziek. Vervolgens negen avonden op rij improviseren voor een uitverkochte kerk op Oerol. Dat was een enorm enerverende ervaring."

Jullie gaan regelmatig samenwerkingen aan met kunstenaars uit andere landen. Is het niet lastig om elkaars invloeden, culturele achtergronden te combineren?
"Nee, juist niet. De verschillende invloeden verrijken de muziek. Juist in de wereld van experimentele muziek, impro en jazz is het de normaalste zaak van de wereld met elkaar het podium op te stappen en ter plekke nieuwe muziek te maken, ongeacht je afkomst of achtergrond. Het is prachtig hoe de invloeden van een ander je eigen muziek in een andere richting bewegen. Geïmproviseerde muziek zoals wij die maken is heel visueel en ruimtelijk en dat maakt het tevens geschikt voor samenwerking met film- en videokunstenaars, wat we de afgelopen jaren dan ook met regelmaat hebben gedaan."

Kies jij voor deze projecten specifiek kunstenaars uit landen waarvan je denkt dat er culturele raakvlakken zijn?
"Dat verschilt. Seeljocht was een project met bevriende muzikanten als Peter Broderick, Greg Haines en Nils Frahm die we naar Vlieland haalden om nieuwe muziek te maken en mooie optredens voor Into The Great Wide Open neer te zetten. IJsland was een bewuste keuze, waarbij we verwachtten dat er raakvlakken waren met de IJslandse muzikanten die we erbij vroegen, en die waren er! Toen we een paar jaar terug in Japan verbleven, voelde het met name in Tokyo regelmatig alsof je op een andere planeet was. Maar eenmaal in het gezelschap van de filmmakers ontdekten we al gauw overeenkomsten in beleving van landschap, muziek en film. Hun visuele kunst met onze muziek en poëzie was bijna vanzelfsprekend, als een symbiose."

Is jou Friese achtergrond belangrijk en inspirerend voor dit project?
"Ik vind dat zelf altijd lastig te duiden. Binnen Tsjinlûd zie je wel een overeenkomst in het werk dat we allemaal maken. Of het nou de schilderwerken van Christiaan Kuitwaard zijn, de muziek van Anne-Chris en mij, in de poëzie van de dichters; het roept duidelijk een eigen sfeer op. Eigenzinnig, vervreemdend, verstild. Of dat met een Friese achtergrond te maken heeft? Ik weet het niet. Het zijn ook de karakters van de individuen en die passen prachtig bij elkaar."

In hoeverre wijkt Klanklânskippen Japan af van de andere projecten die jij doet?
"Het ligt in de lijn van wat Jan, Anne-Chris en ik de laatste jaren al deden met tal van muzikanten en beeldende kunstenaars. Tsjinlûd is een veelzijdig collectief dat open staat voor allerlei samenwerkingen. In eerste instantie hebben we een album gemaakt met hele uiteenlopende nummers. Dat gaan we als een boek inclusief cd uitbrengen, met daarin ook schilderijen, tekeningen, fotografie en poëzie van de vaste Tsjinlûd-kern. Een project als Klanklânskippen Japan is een mooi voorbeeld hoe die kern van Tsjinlûd uitgebreid wordt met anderen om weer nieuwe dingen te komen. We hebben meer van dit soort plannen."

Jij speelt zondag in de Westerkerk te Leeuwarden, een prachtig pand! Heeft de omgeving nog invloed op het optreden en de uitvoering?
"We hebben er in andere samenstellingen eerder gespeeld toen het nog Romein was en dat was altijd oké. De zalen waar we spelen met Klanklânskippen Japan lopen heel erg uiteen van een ouwe jaren zeventig filmzaal in de OT301 in Amsterdam, tot het nieuwste poppodium van Nederland in Leeuwarden, tot een kleinere zaaltjes voor experimentele muziek als de Extrapool in Nijmegen en De Player in Rotterdam. Dat zal ongetwijfeld zijn invloed hebben en dat maakt het alleen maar spannend."

Wat kunnen de bezoekers komende zondag verwachten en waarom moeten de mensen allemaal komen?
"Iets nieuws, iets wat je zeker op podia in Friesland vrijwel nooit ziet. Een unieke samenwerking tussen Japanse filmmakers en Friese dichters en muzikanten. Iets wat grenzen over gaat, iets wat grenzen doet vervagen, in beeld en muziek. En ondanks dat we drie keer binnen een week in Friesland te zien zijn, zal het iedere keer anders zijn. Dat is ’t mooie van impro. Niets staat vast, het kan alle kanten op."

De AiR - Japan zal plaatvinden van 6 tot en met 18 november 2015, waarbij naast een presentatie in de Lawei er ook een presentatie plaatsvindt bij Media Art Friesland en het Noordelijk Filmfestival.

Zondag 8 november om 16:30 uur tijdens Media Art Friesland in Leeuwarden
Dinsdag 10 november om 20:00 uur in OT301 in Amsterdam
Zaterdag 14 november om 16:30 uur op het Noorderlijk Filmfestival in Leeuwarden
Zondag 15 november om 17:00 uur in De Lawei in Drachten
Dinsdag 17 november om 20:00 uur in Extrapool in Nijmegen
Woensdag 18 november om 21:00 uur in De Player in Rotterdam