LGW25: anders leren luisteren op de donderdag LGW25: anders leren luisteren op de donderdag

Niet zo heel lang geleden kon je op Le Guess Who? nog wel een sóórt indie-route pakken, van een vergeten folkzangeres door naar een outsider-artiest en, om maar iemand te noemen, Perfume Genius (stond deze week nog in Paradiso). Maar loop op deze donderdag door de gangen van het Utrechtse muziekpaleis TivoliVredenburg en de eerste indieband die je tegenkomt? Dat is pas Mclusky, de allerlaatste act van de nacht om 01.15, een noisy punktrio dat begin jaren nul drie vinnige albums uitbracht met anti-producer Steve Albini, toen de gitaar in de treurwilgen hing, maar dit jaar voor het eerst weer nieuwe muziek de wereld in zond en duidelijk de juiste attitude heeft. Vroeger was dit zo’n beetje het type band dat je op Le Guess Who? hoopte te ontdekken, nu is het de vreemde eend in de bijt tussen honderd smaakjes aan avontuurlijke, eigengereide en soms vervreemdende muziek. 

Zelfs op de 3voor12-redactie is het blokkenschema van dit stadsfestival anno 2025 behoorlijk intimiderend, bomvol acts uit alle hoeken van de wereld (en dus niet alleen Europa en de VS) en namen die nauwelijks een belletje doen rinkelen. Wat niet meehelpt op deze ontdekkingstocht: juist voor de kleinere zalen staan vaak lange rijen (omdat de capaciteit toch lastig te balanceren is), en heb je echt zin om een kwartier te moeten wachten om binnen te komen, en alleen het staartje van een show nog te kunnen meepakken? 

Ja, natúúrlijk heb je dat, want juist daar blijkt dat onbekend niet per se onbemind hoeft te zijn. Al vroeg op de avond trotseren we de eerste rij naar de Pandora, waar Omar Hayat optreedt. Een besnorde meester van de eeuwenoude gnawa-muziek die op zijn driesnarige bas-guembri staat te swingen, terwijl een rijtje mannen achter hem vol levensvreugde meedanst en kleppert met de qraqab, een soort grote, ijzeren castagnetten. Neem ook Los Wembler’s de Iquitos, een van de pioniers van de psychedelische cumbia. De band bestond eind jaren zestig uit de schoenmaker Sanchez en zijn vijf zonen, die traditionele Peruaanse ritmes combineerden met Amerikaanse surfrock en psychedelica. Van de vijf broers overleden er maar liefst drie tijdens de pandemie, maar frontman Jair Sánchez Casanova is springlevend en vastbesloten deze unieke muziek, diep uit het Amazonegebied, naar een volgende generatie te brengen. Hij zet zijn broekriem recht, geeft een high five aan een Boliviaanse fan op de eerste rij en ziet met een tevreden grijns hoe de zaal vol staat met vrolijke jonge twintigers. Ze dansen op de feestelijke combi van fuzzgitaar en Latijns-Amerikaanse percussie, met een hoofdrol voor het raspachtige percussie-instrument guacharaca.

Of Tumi Mogrosi, een Zuid-Afrikaanse slagwerker met ook een eigenaardige zangstem (die echt wat toevoegt). Zijn vierkoppige jazzband staat op een schuin rijtje naast hem, zodat hij iedereen in de ogen kan kijken en geen muur van ruggen voor zich heeft. Telkens zijn de themaatjes in de composities slechts een startpunt, waarna trompet en sax tegen elkaar in beginnen te tetteren en de basis wegvalt. Ook mooi: hoe de gitarist uit z’n plaat mag gaan (en met het effectpedaaltje bij z’n tenen zijn versterker laat stotteren en sputteren) terwijl Mogrosi hem ondersteunt, en toch ook voldoende tegengas geeft. Soms regelrecht onprettig om te beluisteren, wel heel indrukwekkend.

Ieder jaar gaat Le Guess Who? weer op zoek naar nieuwe kruisbestuivingen en genreoversteigende projecten, naar artiesten die ook hun eigen werk vanuit een nieuw perspectief willen bekijken. Zo opent de Palestijnse zangeres en dwarsfluitist Nai Barghouti de statige grote zaal met het Amsterdam Sinfonietta. Helaas klinkt haar mengvorm van Arabische klanken en jazz-scatvocalen in ‘Habaytak’ (van de Libanese grootheid Fairuz, én haar zoon Ziad Rahbani) toch wat tuttig en mooitjes op een festival waar het juist zo mag schuren. En staat de Amsterdamse producer Thessa Thorsing alias upsammy op het podium met de virtuoze Britse drummer Valentina Magaletti (dit jaar gastcurator en drummer van Moin). Thorsing’s buitenaardse gedruppel vormt de basis voor wat Magaletti uithaalt met haar grote percussie-kit. Best vet, maar soms zou je willen dat de drumster wat meer rust en ruimte overhield voor de alien-melodieën van upsammy. 

En wat zal Lido Pimienta balen: al vaker stoorde de Colombiaanse zich eraan dat ze werd vergeleken met Rosalía (terwijl Pimienta al veel langer in het vak zit, nota bene een kind aan het opvoeden was toen Rosalía nog op de middelbare school zat!). Ze pakte Zuid-Amerikaanse genres als cumbia, dembow en porro, om daar alternatieve, elektronische popmuziek mee te smeden. En voor haar laatste album, La Belleza, ging het roer om. Ze stortte zich met het Medellin Filharmonisch Orkest op Europese klassieke muziek en Gregoriaanse zang. En wie komt een halfjaar later met een vergelijkbare ommezwaai?!….

Hoe dan ook: op het scherm drone-beelden die over Colombia vliegen, langs de stranden, door Baranquilla, langs het standbeeld van salsa-meester Joe Arroya, een van de grote muzikale sterren van haar land. Links zien we violist Owen Pallett (die ook de strijkarrangementen maakte voor alle Arcade Fire-albums, en evengoed met Taylor Swift en Lana Del Rey werkte), voor de gelegenheid aangevuld met drie Utrechtse strijkers en een Amsterdamse marimba-speler. Ze moeten stuk voor stuk blozen wanneer Pimienta ‘Mango’ inzet. ‘Se me chorrea en las tetas.’ Ze legt het ook eventjes in het Engels uit: hoe heerlijk het sap over haar tieten druipt. 

Een speels hoogtepunt op een dag die verder vrij serieus is, waar geduld noodzakelijk is. Bij de Libanese ambient-accordeoniste Yara Asmar. Die heel ingenieus muntjes op haar vibrafoon legt, en die laat meerinkelen door met een strijkstok langs de staven te gaan. En bij het vraagteken in het blokkenschema, een onaangekondigde act die primetime in de grote zaal mag spelen. Het blijken saxofonist Bendik Giske en producer Sam Barker, twee artiesten die verzot zijn op de Berlijnse techno-onderwereld, hoewel je in hun afzonderlijke platen zelden een onverbiddelijke vierkwartskick zult horen. Giske’s aanpak – veel arpeggio’s en ook het geklepper van je kleppen gebruiken als percussie – heeft wel wat weg van LGW-huisgast Colin Stetson. Nu wordt-ie dus omhuld door Barker’s loops, diepe bassen en af en toe toch echt een stevig ritme. 

Geduld is ook de kernfactor van een SUNN O))) concert, het tweekoppige gitaarversterkersorkest van Stephen O’Malley en Greg Anderson. In hun monnikspijen betreden ze de arena, een halve cirkel van brute kracht die oogt als een soort Stone Henge in de mist. Geduld, je hebt het ook nodig als de lagen en lagen feedback over je heen denderen en je bij het strottenhoofd en de borstkas grijpen. Eerst is het vooral volume en fysieke trilling dat je treft, maar na een half uur beginnen de eindeloos trage riffs fysiek iets met je gesteldheid te doen, een soort mix van duizelig en high. O’Malley en Anderson steken hun handen in de lucht om in het halfdonker af te stemmen wanneer ze een akkoordprogressie inzetten, die merkwaardig genoeg altijd naar beneden lijkt te gaan. Alsof er geen bodem is onder het laagste van het laagste. En dan klikt het: op Le Guess Who ontdek je niet alleen héél erg veel nieuwe muziek, maar nieuwe manieren om naar muziek te luisteren.