Hiphop zet live stappen: voorbij het snelle geld Hiphop zet live stappen: voorbij het snelle geld

‘Altijd groot blijven dromen’, zei Lil’ Kleine afgelopen maand toen hij in DWDD aankondigde in mei 2019 een show in de Ziggo Dome te zullen geven. ‘Wat gaan we zien?’, vroeg Matthijs van Nieuwkerk. Kleine: ‘Je moet denken aan iets wat nog nooit is vertoond in Nederland. Ik vind Drake heel tof, die had een maan op het podium. En Travis Scott, die kwam met een hele achtbaan op het podium. Niet dat ik dat precies ga doen, maar je moet aan zulke dingen denken. Internationaal spectaculair.’ De eerste show was in een zucht en een scheet uitverkocht, Kleine heeft inmiddels nog eens een tweede aangekondigd. Stel dat die heel hard gaat? Wie weet volgt dan ook nog een derde, en die live-ambitie is tekenend voor de nieuwe generatie Nederlandse hiphop-artiesten.

Een paar jaar geleden werd er over de jonge golf aan rappers nog gezegd: ze pakken weliswaar meer streams dan acts in elk andere genre en domineren de hitlijsten, maar weten dat nog niet te vertolken naar livesucces. Veel van hen deden weliswaar shows, maar dan vooral in discotheken en weinig serieuze poppodia en festivals. Nu is dat wel anders: Ronnie Flex verkocht AFAS Live uit en deed daarvoor ook al een succesvolle clubtour en een show op de Pinkpop-mainstage, Lil’ Kleine doet tweemaal Ziggo Dome, en ook rappers als Jacin Trill, Boef en Leafs doen flinke shows van Paradiso tot 013, van Lowlands tot Into The Great Wide Open. Bekijk ook het programma van Noorderslag, het Nederlandse showcasefestival dat als vanouds een goede graadmeter van het aanstaande livemuziekjaar vormt: daar presenteren zich ieder jaar weer meer hiphop-, R&B- en urban-acts, de komende editie in januari zijn het er 16 van de 50.

Maarten van Vugt herkent die ontwikkeling. Namens Nederlands grootste concertpromotor Mojo en boekingskantoor Wolf specialiseert hij zich in hiphop en verzorgt hij de boekingen van onder andere Ronnie Flex, Sevn Alias, Jacin Trill, Donnie, Ares en Joost, naast internationale acts als J. Cole, Future en Migos. Hij is de man die Amerikaanse grootheden naar WOO HAH! haalt, maar ook zorgt dat Ronnie Flex op alle festivals speelt. ‘Natuurlijk zijn er al decennia Nederlandse hiphop-acts met livesuccessen, kijk maar naar acts als Opgezwolle, De Jeugd van Tegenwoordig en The Opposites. Maar dat zijn acts die vanaf de eerste dag in kleinere kelders voor een paar honderd euro en een krat bier hebben gespeeld, die stap voor stap een livefollowing hebben opgebouwd en door een cultuur van concertkaartkopers en Lowlands-achterban worden gesteund.’

Dat is een heel ander traject dan rappers tegenwoordig doorlopen, denkt Van Vugt. ‘Je ziet in het streamingtijdperk dat veel acts in korte tijd van 0 naar 100 gaan. Bij de generatie onder Mr. Polska en Ronnie Flex lag het snelle geld in de discotheken al gauw op de loer. Zij konden daardoor in hun begindagen al veel meer verdienen dan Opgezwolle of De Jeugd van Tegenwoordig, maar dan wel in het discotheekcircuit.’

Tja, probeer dan maar eens aan een artiest uit te leggen waarom je zou investeren in bijvoorbeeld een liveband of wekenlang repeteren voor een show met een kop en een staart, als je met een dj en een tape-act in een enkele nacht drie shows van twintig minuten hitjes pompen kunt doen voor veel meer geld en aanzienlijk lagere kosten. ‘Ja, soms is het moeilijk om een artiest te overtuigen dat dat een goed idee is’, erkent Van Vugt. ‘Hiphop draait, in tegenstelling tot andere genres, wellicht al sneller en vaker om geld. Het zijn vaak jongens die heel lang echt niets gehad hebben.’

Maar als je een duurzame carrière wil opbouwen, dan moet je wel een goede liveshow hebben. Anders kan je carrière in no time weer overwaaien. ‘Kijk naar een Amerikaanse act als Lil Pump: die is in een jaar geïmplodeerd. Hij was van de ene op de andere dag een superster, en iedereen wilde het zien en boeken, fans eisten dat hij op festivals kwam, maar de kunde en ervaring van livespelen kwam nog niet in de buurt bij wat hij op Instagram teweeg bracht. Op WOO HAH! was hij nog larger than life, en het is geen geheim dat dat tegenviel. Toen hij een halfjaar later naar 013 kwam, hebben we een fortuin verloren. Dat is echt heftig om te zien.’

Of kijk naar Jacin Trill. In de documentaire die NOS Stories over de rapper uit Hoorn maakte, vertelt hij hoe hij binnen een paar maanden van concerten voor 30 man naar uitverkochte zalen van 1100 man ging. ‘Voor mij gaat alles te snel’, zei hij in de documentaire. En na een bomvolle festivalzomer, met shows op onder andere WOO HAH!, Lowlands, Pukkelpop, Zwarte Cross en Paaspop ging hij in het najaar door een diep dal. ‘It feels like I fell off. Voor mij voelt het gewoon alsof ik een zomerhit was. Nu verkoop ik niet eens een tour uit. That’s what happens. Ik had nooit verwacht dat het zo zwaar zou zijn.’

Misschien wil je als rapper ook helemaal niet voor een lange carrière gaan, zegt Irfan Er. Hij is de man achter Topbillin’, een hiphop-agentschap dat ontstond in samenwerking met Kees de Koning, Jerry Leembruggen (The Partysquad) en boekingskantoor Agents After All en de shows van onder andere Bizzey, De Jeugd van Tegenwoordig, Idaly, Jonna Fraser, Rico & Sticks, Willem en Yung Nnelg verzorgt. ‘Ik vraag elke artiest altijd eerst óf hij of zij dat wil. Misschien wil je drie jaar hits pompen en jezelf “kapotspelen”, zoveel mogelijk optredens aangrijpen en daarna wat anders doen. Wil je voor de lange termijn gaan? Dan moet je jezelf onderscheiden en publiek opbouwen. Dan is het belangrijk om een goede balans te maken: zet je tour uit op bepaalde podia, zorg dat je rondom die periode niet in dezelfde steden in discotheken spelen. Anders verziek je je relatie en toekomst. Je moet aan de festivals laten zien dat je zalen uitverkoopt als je in bepaalde tenten wil spelen met bepaalde capaciteit. Niet dat het erg is om in discotheken te spelen, maar het snelle geld in dat circuit is misleidend.’

Toch kun je ook via de discotheken naar de AFAS Live doorgroeien. Kijk maar naar Bizzey. Hij doet totaal geen poppodia en pronkt op zijn Instagram graag hoeveel shows hij op een nacht doet en hoeveel geld hij verdient op zijn ‘stackroute’. Er: ‘Toch kiest ook hij ervoor om bepaalde plekken niet te doen totdat hij de AFAS Live heeft uitverkocht. Hij heeft echt een nieuw soort act uitgevonden: het is semi-live, semi-dj, en daarmee kan hij komend jaar zeker de mainstages van popfestivals gaan doen. Die route heeft FeestDJRuud ook afgelegd.’

De carrière van Ronnie is een uitstekend voorbeeld hoe het ook kan lopen als je uitgebreid investeert in een liveshow, aldus Van Vugt van WOLF en MOJO: ‘Wij zeggen nee tegen discotheken, en deden dit jaar 20 festival-mainstages voor goed geld, hebben een poppodiumtour uitverkocht, doen Vrienden van Amstel in januari en zijn helikopteract geweest op 5 mei. Ik kan je op een briefje geven dat die prestaties niet mogelijk waren geweest als we alleen maar discotheken hadden gedaan. Uiteindelijk willen we naar de Ziggo Dome toewerken, en die kunnen uitverkopen. Dan moet je keuzes maken.’

Irfan Er zag eerder al hoe Typhoon in aanloop naar zijn album Lobi Da Basi uitgebreid tourde met een eerdere versie van zijn Titanenband. ‘Hij heeft daarmee zoveel meters gemaakt. Zonder grote hit of airplay is hij heel steady langzaam gegroeid. Hij stond in de Alpha op Lowlands zonder een echte hit, dat is best bijzonder en allemaal te wijten aan zijn liveshow.’

Maar denk niet dat een liveband altijd de oplossing is, hoor. Er: ‘Het is een misvatting dat je een band nodig hebt om op de mainstages te spelen. Ik heb ook grote Amerikaanse rappers met band gezien die verschrikkelijk waren, dan klonk het alsof een coverband hun liedjes stonden te spelen terwijl het om de originele act ging. Bij Jonna Fraser zie ik een enorme toegevoegde waarde aan een band, maar bij Rico en Sticks hebben we heel bewust besloten: we gaan niet in bandsetting spelen, dat past niet bij de sound. Voor De Jeugd van Tegenwoordig en The Opposites geldt hetzelfde. Dan kun je beter uitbreiden in de elektronische hoek.’

Welke jonge artiesten gaan komend jaar grote stappen zetten? We zien het als altijd op Noorderslag, het showcasefestival waar Nederlandse artiesten zich presenteren voor de muziekindustrie en dit jaar meer dan een kwart van de acts in de urban-hoek zit. Van Vugt moest Sevn Alias een paar jaar geleden echt uitleggen wat Noorderslag precies was, vertelt hij, ‘en vooral waarom hij zo weinig geld kreeg. Hij had geen idee waar we naartoe gingen, maar eindstand speelde hij de zaal kapot en was hij de nummer 1-act. Toen hij jullie review las, besefte hij pas waar hij aan was begonnen. Ik heb die jongen nog nooit zo zien lachen. Die zomer heeft hij overal gespeeld.’

Dit jaar zet Van Vugt zijn geld in op Jiri11. ‘Hij heeft de perfecte balans tussen echt commercieel zonder dat het te plat wordt, maar ook die toffe alternatieve vibe van ANBU. Hij werd als een van de eersten bevestigd voor Noorderslag, meteen wordt dan intern gezegd: “Oké, let’s go, repeteren, repeteren, repeteren!”’ Oh, en Jiri11 is een zeer begenadigd flamencogitarist (!), wellicht speelt hij dus ook nog een moppie gitaar.

Nog een tip van Van Vugt: ‘Frenna is al ontzettend populair op alle vlakken. Op Noorderslag speelt hij voor het eerst met een liveband, ik hoop dat hij dan Lil’ Kleine achterna gaat. Dat zou heel goed zijn voor de scene, ik hoop dat artiesten zich hieraan gaan optrekken.’

Maar we zijn er nog lange niet, vindt Van Vugt. In onze buurlanden zijn er hiphop-artiesten die festivals ter grootte van WOO HAH! kunnen headlinen, zoals de Duitse Casper vorig jaar op Splash! liet zien en Marteria op datzelfde festival een jaar eerder, zoals Stormzy dit jaar een van de hoofdacts op Glastonbury is en MHD de festivals in Frankrijk platspeelt. ‘In die zin hebben we nog wel een achterstand. Twintig weken per jaar komt er een Top Notch-release op 1 binnen, maar we hebben slechts drie of vier acts die meer dan 4000 concertkaarten kunnen verkopen. Jongens als Ronnie Flex en Lil ‘Kleine zijn de nieuwe popsterren, laten we dan ook de ambitie hebben dat zij een festival als WOO HAH! kunnen headlinen zoals Bløf op Concert at Sea doet.’