Lana del Rey: "Ik ben geen exhibitionist"

Gehypte zangeres bewaakt haar integriteit

Atze de Vrieze ,

Er hing een vreemd soort spanning in de lucht, vorige week donderdag in Paradiso. Lana del Rey was voor het eerst in Nederland voor een optreden in de bovenzaal van het Amsterdamse poppodium. Tien maanden geleden dacht ze er nog over het bijltje er bij neer te gooien, nu is ze ineens de meest besproken zangeres van het moment. Een dag later trof 3VOOR12 een artiest op haar hoede.

Gehypte zangeres bewaakt haar integriteit

Er hing een vreemd soort spanning in de lucht, vorige week donderdag in Paradiso. Zangeres Lana del Rey was voor het eerst in Nederland voor een razendsnel uitverkocht optreden in de bovenzaal van het Amsterdamse poppodium. Tien maanden geleden dacht ze er nog over het bijltje er bij neer te gooien, nu is ze ineens de meest besproken zangeres van het moment. Haar single Video Games vond zijn weg via het internet, bracht haar een deal bij het grote Interscope Records en zette haar wereldwijd op de playlist.


Video Games is een zwart-romantische ballade met een mysterieus tintje, vooral door de stemmige muzikale inkleding. "Ik schreef Video Games in een periode dat ik mijn persoonlijke ambities aan het bijstellen was”, vertelt Lana del Rey een dag na haar Nederlandse podiumdebuut. Haar satijnen haar hangt golvend over haar lipstickrode Ferrari-jasje. Haar lange nepwimpers zijn gitzwart. Del Rey spreekt heel anders dan ze zingt in Video Games, niet laag en donker, maar juist zachtaardig en meisjesachtig.

“Het wilde maar niet lukken met mijn muziek, ik stelde me in op een relaxter leven, thuis met mijn vriendje, die dan videospelletjes speelde. Ik deed dan zo'n beetje mijn eigen dingen, en dat was goed. Maar op hetzelfde moment wrong er iets, er was altijd een soort verlangen. Ik wilde een goede muzikant zijn, een artiest. Dus aan de ene kant was die periode hemels, aan de andere kant was er een vreemde, donkere dynamiek in onze relatie. Het is raar hoe personen op zo’n manier als magneten tot elkaar aangetrokken kunnen worden dat relaties langer duren dan eigenlijk zou moeten."

Het liedje veranderde haar leven. Ineens reist Lana del Rey de wereld over, wil iedereen haar interviewen en heeft Jan en Alleman een mening over haar. Over haar optreden bij Jools Holland - de een noemde het betoverend, de ander een blamage. Over haar lippen - nep of echt? Over haar verleden - want waar is al die oude muziek, waar is het album dat ze een jaar geleden uitbracht onder haar echte naam, Lizzie Grant? En wat klopt er van de geruchten dat Lana del Rey door een heel team aan managers gelanceerd wordt als ‘zogenaamd’ credible indie artiest?

Met andere woorden: is Lana del Rey nu nep of echt? Wie haar live show ziet, weet dat dat eigenlijk een irrelevante vraag is. Natuurlijk speelt Lana del Rey een rol, sterker nog: ze speelt de hoofdrol in haar eigen pop noir. Precies zoals Lady GaGa een rol speelt in haar werk, en zoals veel popsterren voor haar dat deden. Lana del Rey’s bekendste liedjes – Video Games en Blue Jeans – gaan over hartenzeer, maar ze worden ondersteund door beelden uit Hollywood-films.

Op drie grote ballonnen boven haar hoofd flitsen gedurende het optreden iconen als Elvis Presley en Marilyn Monroe voorbij. En we zien Dolores, de karikaturale diva uit Who Framed Roger Rabbit, die vreemde film uit 1988 waarin animatie en echte acteurs door elkaar lopen. Precies zoals Doleres, zo kijkt en lacht Lana del Rey op het podium. Zo knippert ze met haar ogen en lacht ze haar tanden bloot, alsof ze precies weet hoe ze mannen de gordijnen in moet jagen. Lana del Rey speelt met het beeld van ‘de American Beauty’, toch?


In de clip van Video Games zitten nostalgische beelden van een jong stel dat op brommertjes door de polder rijden. Die beelden zijn gemaakt door een Nederlander, Tim van den Hoff. Hoe ben je bij zijn filmpje terecht gekomen?
"Ik vond het originele filmpje op YouTube. De sfeer sprak me aan, die jonge kids, die duidelijk bezig zijn met niets anders dan het 'nu', ze denken even niet aan de rest van de wereld. Tim heeft een super-8 camera gebruikt, een soort venster naar de nostalgie. Na een tijdje mailde Tim me, omdat hij zijn video herkende. Als hij het niet wilde, had ik zijn materiaal uit de video verwijderd, maar hij was er juist blij mee. Gelukkig maar, want die beelden zijn de hoeksteen van mijn videoclip. We hebben contact gehouden, hij was gisteren ook bij mijn optreden."

Het lijkt op een amateurfilmpje, maar het is in scène gezet, toch?
"Voor zover ik het begrijp, is het weliswaar door Tim geregisseerd, maar filmde hij daadwerkelijk hun echte leven. Die twee in het filmpje waren daadwerkelijk een stel."

Je muziek is enorm Amerikaans, je ziet er Amerikaans uit, er duikt zelfs een Amerikaanse vlag op in je visuals. Toch vertrok je naar Londen voor je muziek. Was dat logisch?
"Ik had geen andere opties. Op dat moment probeerde ik al vijf jaar aan de bak te komen in New York. Twee jaar geleden zag mijn manager - een Engelsman - mijn show op CMJ. Hij nodigde me uit om naar Londen te komen. Hij dacht wel mensen te kennen die mijn muziek goed vonden. Dat was niet zo. Ik heb twee jaar in Engeland aan mijn muziek gewerkt, tot het in mei, juni en juli ineens begon te lopen."

Het concept 'American Dream' duikt nadrukkelijk op in je liedjes. Ben je ermee opgegroeid?
"Nee, ik ben niet opgegroeid met de American Dream, maar toen ik ouder werd en op zoek ging naar mijn eigen identiteit, heb ik me wel verdiept in de geschiedenis van mijn land. Maar ik beperk me niet tot Amerika, in de video van Blue Jeans zitten ook twintig seconden met beelden uit Monaco. Het klopt, alles bij elkaar is mijn muziek behoorlijk Amerikaans, maar de Amerikaanse droom is op een gegeven moment de droom van de hele wereld geworden."

Wanneer gebeurde dat?
"In de jaren vijftig, denk ik? Het was het eerste decennium waarin mensen in gezondheid leefden. De babyboomers waren de eerste generatie die probleemloos de cruciale eerste jaren overleefde. Alles was nieuw: auto's, jurken, huizen. En het was het begin van de rock 'n roll. Maar hoe dan ook, ik ben meer geïnspireerd door ervaringen uit mijn eigen leven."


Dat snap ik, je liedjes gaan over gebroken harten, over persoonlijke relaties, maar ik wil je graag nog één ding over dat andere onderwerp vragen.
"I'm sure you do, dat is het verhaal dat je wilt schrijven."

Vind je dat een probleem?
"Maak jij er een probleem van?"

Nou, ik zie dat je nadrukkelijk werkt met concepten die buiten je eigen directe wereld staan, met Hollywood-beelden voorbeeld, dat is toch geen toeval? Ik heb het idee dat je bezig bent met meer dan liedjes van drie minuten, je bent ook bezig met hoe het eruit ziet.
"Toen ik jonger was beschouwde ik mijn werk meer als een kunstproject, maar ook weer niet al te serieus. Ik schreef mijn eigen liedjes en maakte daar video’s bij. Ik had weinig anders te doen en ik vond het leuk, maar er zat niet echt een verhaal in. De beelden die ik bij mijn show gebruik, zaten allemaal al in mijn database omdat ze in verknipte vorm al opdoken in mijn video's."

Heb je er lang over gedaan om tot de sound te komen die je nu hebt?
"Nee, als je luistert naar mijn oude albums, dan zul je horen dat ze allemaal dezelfde stijl hebben. Muziek uit 2006, 2007, 2008, 2009, 2010. Mijn eerste liedje ooit, Punchout Blues, klonk ook al laag en donker. Ik ben altijd geïnspireerd geweest door dezelfde dingen, zeer persoonlijke dingen. En Amerika vond ik een interessant platform."

Wat bedoel je daarmee?
"Ik probeer je een beetje te helpen je Amerika-artikel te schrijven. Maar goed, ik had ook een andere vlag kunnen laten wapperen dan de Amerikaanse. De Franse bijvoorbeeld."

Je hebt een bijzonder soort zang-techniek. Je zingt of heel hoog, of heel laag, waarbij je soms de grens van je kunnen op lijkt te zoeken.
"Vind je dat? Dat zou niet goed zijn. Het is niet de bedoeling te overdrijven, ik zing echt zo. Het zit zo: het middenbereik ontbreekt bij mijn stem. Ik kan laag, ik kan hoog, iets er tussenin lukt me niet. Mensen om me heen hebben wel tegen me gezegd dat ze het raar vinden dat ik zo varieer tussen hoog en laag, maar ik vind het eigenlijk wel mooi." 

Ze houdt even in, speelt nerveus met haar nagels en zegt dan:
"Geloof je me? Je gelooft me niet he?"

Maak ik een sceptische indruk? 
“Hm hm.”

Heb je reden om erg op je hoede te zijn?
"Vind je dat ik daar reden toe heb?"

In interviews lijk je vaker erg defensief.
"Ik ben in mijn hele leven nog nooit juist geciteerd. Dus ja. Maar ik ben geen exhibitionist, ik ben niet uit op aandacht. In mijn dagelijks leven ben ik helemaal niet het middelpunt van alle aandacht. Ik heb gewoon een familie, vrienden. Zingen doe ik omdat ik het leuk vind.”

Laten we het over je muziek hebben. Mensen zijn er meteen heel erg enthousiast over, al hebben ze nog maar twee liedjes gehoord…
"Dat is niet raar, toch? Twee goede liedjes is een goed begin. Sommige mensen schrijven hun hele leven slechte liedjes."

Is je album al af?
"Alle liedjes zijn geschreven, vijf moeten er nog opgenomen worden."

Werk je in de studio met dezelfde muzikanten als op het podium?
"Nee, in de studio heb ik geen muzikanten nodig. Mijn producer speelt alle gitaar- en pianopartijen, mijn beats zijn geprogrammeerd."

Het viel op dat je band strak is en een behoorlijk zwart geluid heeft.
"Ze klinken niet zwart, ze zijn het alleen. Ik geloof niet dat ik me prettig voel bij de omschrijving 'zwart geluid'."

Ik weet dat de term 'zwarte muziek' in Amerika gevoelig ligt, ik bedoel het niet racistisch.
"Ze hebben een heel diverse achtergrond, in jazz, hiphop en gospel. Ik heb zelf ook een gospelachtergrond, ik zong in het kerkkoor toen ik klein was, zoals veel meisjes."

Ik geloof dat mijn tijd op is.
"Ik geloof het ook. Weet je, ik wil niet defensief overkomen, ik wil gewoon niet dat je slechte dingen over me schrijft."

Ik snap wel dat je je defensief opstelt. Er komt ongelofelijk veel op je af, er worden lelijke dingen over je geschreven.
"Ja, dat is zo. Ik probeer mijn leven integer te leven. Ik ben een goed mens, en ik verdien het niet om anders afgeschilderd te worden. Ik ben niet op zoek naar aandacht, niet op het podium, niet naast het podium."

Maar het is toch niet erg om een idee achter je muziek te hebben of met concepten te werken? De vraag of je integer bent, is voor mij eerlijk gezegd volkomen irrelevant.
"Nee, dat is zo, maar de manier waarop mensen me er vragen over stellen geeft me een slecht gevoel. Alsof ik mijn keuzes niet meer voor mijn kunst, maar voor mijn carrière. Dat steekt me."