Na het derde album THX JHN is er weer aardig wat gebeurd in het leven van Jacco de Greeuw. De Johan-frontman verhuisde van het saaie Hoorn naar het bruisende Amsterdam, zag zijn relatie stuklopen en weer goed komen en bespeelde elke zaal in Nederland. Ondertussen moet hij, geholpen door de nodige middelen, nog steeds af en toe vechten om zijn hoofd in balans te houden. Voor de meeste muzikanten reden voor een onrustige, harde nieuwe plaat. Niet voor Johan. Voor de vierde keer vat Johan het ongrijpbare leven in zorgvuldig gestructureerde liedjes, met koppen, staarten en open melodieën. Het eindresultaat is zo direct en ongecompliceerd als zijn titel: 4.

Toch is 4 bij vlagen inderdaad harder en uitbundiger dan zijn twee voorgangers. De licht paranoïde en vooral stevige opener In The Park doet sterk denken aan het geluid van Johans eersteling. Dat geldt ook voor een song als The Receiving End, die wel wat wegheeft van de vroege R.E.M. In afsluiter Why Don't We veroorlooft de band zich een traag opbouwend slotstuk, waarin twee gitaren tegen elkaar opboksen om het hoogste woord te mogen voeren. Het is tekenend dat het uiteindelijk niet tot een echte climax leidt, maar Johan pakt duidelijk meer uit dan gewoonlijk. Daar staat het met subtiele strijkers aangeklede Together Now tegenover, en het bitterzoete Something About You.

Meer dan ooit biedt De Greeuw op 4 ruimte aan zijn mede-bandleden. Een beloning voor hun trouw, waarschijnlijk. Want waar de line-up van de band in de eerste jaren onrustig was, zijn Maarten Kooijman (gitaar), Diets Dijkstra (bas) en Jeroen Kleijn (drums) inmiddels al lang bij de band. Kooijman mag op 4 zelfs twee eigen liedjes zingen. Een daarvan, Maria, is alles behalve vulling. Het is een kandidaat single en een echte Johan song, met een persoonlijke tekst, een warm orgelgeluid en een pakkend refrein.

Ook Diets Dijksta zingt zijn eigen liedje: Over, een opvallende inhoudelijke uitschieter tussen alle gebroken harten. Hoewel de titel anders doet vermoeden, gaat Over namelijk juist over ontluikende liefde. Dat wil zeggen: het is een pick-up song over twee mensen die elkaar een avond lang aandacht hebben geschonken. We hebben het zo ver met elkaar gebracht, hier gaan we het toch niet laten eindigen? Het is geen song voor de Greatest Hits, maar het brengt wel een verfrissende ondeugendheid, die we van Johan niet zo kenden.

Voor de rest is alles bij het oude gebleven, en zo hoort het ook. Uitleggen kun je het nauwelijks, maar er heeft zich in de loop der jaren een blauwdruk afgetekend van het perfecte Johan-liedje. Dat zit hem zeker niet alleen in het stemgeluid van De Greeuw, maar meer nog in de melodieën, de interactie tussen bas en gitaar, en die vreemde ongedwongen melancholie. Het is een soort mal, waarmee de band eindeloos nieuwe afgietsels kan maken, zonder dat je het gevoel hebt steeds naar dezelfde plaat te luisteren. Zoals dat dan gaat: een stuk of vier liedjes lukken perfect, de rest komt in de buurt. De volgende maar weer zo snel?

4 van Johan verschijnt op Excelsior/V2. Johan presenteerde zijn nieuwe album 1 mei bij 3VOOR12 in Desmet. De opnames van die zijn binnenkort te zien op 3VOOR12TV. Het album staat tijdelijk op de Luisterpaal. Lees ook het interview met Johan.