Nu op 3VOOR12TV: Franz Ferdinand live in WATT.
Niet vaak wordt een band zo snel opgenomen in alle eregalerijen als het Schotse Franz Ferdinand. Het titelloze debuutalbum van het kwartet was begin 2004 nog amper uit, of er werd al een prominente plek ingeruimd in de geschiedenisboeken van de Britse popmuziek. De doorbraak van Franz Ferdinand bracht een cruciale nieuwe impuls in de gitaarpop van het Verenigd Koninkrijk, die tot de dag van vandaag te merken is. Hun muziek klonk fris en energiek, en vooral nieuw. En dat alles met een eenvoudig motto: muziek waar meisjes op kunnen dansen. Het succes bleef niet uit. Binnen een jaar groeide Franz Ferdinand van een mager gevulde EKKO in Utrecht naar een uitverkochte Heineken Music Hall.
Die ophef was wat voorbarig, vindt frontman Alex Kapranos vier jaar later bescheiden, als de band toe is aan zijn derde album Tonight: Franz Ferdinand. 'Ik geloof dat je het belang van een band pas kunt bepalen tien jaar nadat hij uit elkaar is of nadat één van de bandleden overleden is. Beide is bij ons nog niet het geval.'
Alex Kapranos geldt als een van de gemakkelijkste gesprekspartners in de muziekindustrie. Altijd vriendelijk, gevat, bescheiden en charmant. Hij doet zijn reputatie eer aan vandaag, boven het café van de Rotterdamse popzaal WATT. Het is eind november en Franz Ferdinand geef vanavond een voorproefje op het nieuwe album. Een album dat ruim drie jaar op zich liet wachten. Veel langer dan het tweede album You Could Have It So Much Better, dat amper een jaar na het debuut verscheen. 'Aan het eind van onze tour in 2006 waren we uitgeput,' zegt Kapranos. 'Emotioneel, creatief, fysiek. We hebben daarom bewust een pauze ingelast. In heb in die tijd in Vancouver het album van The Cribs geproduceerd. Na die rustperiode hadden we er weer zin in en hebben we rustig de tijd genomen voor het nieuwe album.'
Franz Ferdinand was vanaf het begin veel meer dan die lollige leus. Nu misschien wel meer dan ooit. De liedjes klinken net zo direct als hun voorgangers, maar zitten vol productionele nieuwigheden en kleine ideetjes. Van disco tot Afrikaanse muziek. Franz Ferdinand wil meer zijn dan poppy. 'Toen wij begonnen, rebelleerden we tegen de blinde uniformiteit van alle muziek die je op de radio hoorde,' zegt Kapranos. 'We wilden creatief zijn en tegen de regels van de popmuziek ingaan. Er zijn de laatste jaren interessante dingen gebeurd, maar helaas leunen veel Britse bands die meekwamen in onze slipstream heel erg op formules. Je moet niet uitgaan van wat er al is, maar van wat nog mogelijk is. Voor dit nieuwe album hebben we veel gespeeld met geluid. Veel experimentele muziek is onluisterbaar omdat het wordt aangeboden op een ontregelende manier. Aan de andere kant is veel popmuziek te simplistisch omdat het experiment ontbreekt. Voor mij is het hoogste doel te experimenteren en vervolgens al de overbodige complexiteit weer weg te snijden.'
De intensiteit van het leven sinds 2004 komt in Tonight nadrukkelijk terug. In single Ulysses bijvoorbeeld, dat het tourleven vergelijkt met de never ending journey van de Griekse held Odysseus. Dat is meer dan een grappig beeld. Zoals Hollandse kinderen voor het slapen gaan voorgelezen worden uit Pluk van de Petteflet, zo hoorde Alex Kapranos vroeger van zijn Griekse vader de verhalen van Odysseus. De koningszoon uit Ithaka strijdt eerst tien jaar in de Trojaanse Oorlog, beslist die met het Trojaanse Paard en doet vervolgens tien jaar over zijn reis naar huis. 'Zo voelt het soms ook als je in een band zit,' lacht Kapranos. 'Met de monsters onderweg valt het wel mee, maar Sirenen zijn er genoeg.'
Sirenen, verraderlijke wezens. Prachtige vrouwen die zo schoon zingen dat geen man ze kan weerstaan. Maar wie toegeeft aan hun gezang is verloren. 'We praten in metaforen,' zegt Kapranos. 'Ik hou hiervan! Ik laat me altijd door mijn bandleden aan de mast binden, zodat ik toch naar ze kan luisteren. Op een gegeven moment smeek je je bandleden je vrij te maken, maar ze hebben bijenwas in hun oren, dus ze horen je niet. Ik heb een vriendin thuis die geen fan is van de sirenen, maar verleiding voelen we allemaal, toch?'
En de Lotus Eters? Het volk dat kauwt op bedwelmende bladeren en zo terechtkomt in een valse staat van gelukzaligheid? Heeft Kapranos de Lotus Eters verslagen? 'Ehm. Nee. Ik kan wel doen alsof, maar dan lieg ik. Maar zij hebben mij ook niet verslagen. Als je wilt dat het avontuur verder gaat, kun je niet op hun eiland blijven hangen, want voor je het weet doe je niets anders meer dan lotussen eten. Ja, natuurlijk lijden wij een rock 'n roll leven. Ik heb best dingen gedaan die mijn moeder niet wil weten. Odysseus versloeg de Lotus Eters ook niet, hij voer uiteindelijk gewoon weg.'
Ook de hallucinaties in Lucid Dreams, een van de songs op het nieuwe album, zijn geen gevolg van drugsgebruik. Eerder van een ander bijverschijnsel van het rock 'n roll leven: slaaptekort. Lucid Dreams is misschien wel het vreemdste nummer dat Franz Ferdinand ooit opnam. Niet alleen door de vreemde beelden in de tekst en de bizarre effecten over muziek en stem, maar vooral door het vijf minuten durende instrumentale slot. 'Als ik een tijdlang niet geslapen heb, duiken allerlei beelden op in mijn hoofd, die ik herken uit terugkerende dromen. Alsof mijn hersenen tegen me zeggen: jij hoort nu te slapen. Ik ervaar dat als heel creatieve periodes. Je geest is vrijer op dat soort momenten.'
Het instrumentale slotdeel van Lucid Dreams is een muzikale vertaling van zo'n psychedelische ervaring. En die is niet toevallig ritmisch. 'Het is geïnspireerd op de muziek van Steve Reich,' zegt Kapranos. Er is een steeds terugkerende frase, die elke keer net anders is. We zijn gefascineerd door muziek die je hypnotiseert. De meest psychedelische ervaring die ik ooit gehad heb, was ver voordat ik met drugs in aanraking kwam. Ik was jong, luisterde naar muziek en stelde me voor dat ik drugs gebruikt had. Muzikanten zeggen wel eens dat ze 'in the groove' zitten. Dat is een cliché, maar heel erg waar. Als je met zijn allen in hetzelfde ritme speelt, kun je jezelf als het ware hypnotiseren.'
Hoe zit het met het slot van het epos? Na tien jaar keert Odysseus toch nog terug bij zijn liefhebbende vrouw, die al die tijd op hem gewacht heeft. Hecht Alex Kapranos aan zijn thuisbasis, Glasgow? Hoe ziet zijn huis er eigenlijk uit? En dan komen we ineens bij een onverwachte grens. Na een opvallend lange stilte zegt Kapranos: 'Ik merk dat ik altijd wat vreemd reageer op dit soort vragen. Weet je, we hebben allemaal verschillende persoonlijkheden. De persoonlijkheid die je gebruikt om met je moeder te praten is anders dan degene die op zaterdag naar de kroeg gaat. Eén van mijn persoonlijkheden woont in dat huis, en daar is je microfoon niet welkom. Geen MTV Cribs voor mij.'
Eigenlijk is het geen verrassing, want die grens ligt ook in de muziek van Franz Ferdinand. Die is vernieuwend, slim en gelaagd, maar zelden persoonlijk. Kapranos maakt het goed met nog maar een mooie opmerking: 'Het mooiste aan het verhaal van Homerus, is de houding van Odysseus. Hij is al bijna vergeten dat hij naar huis wil. Hij had het op kunnen geven en de rest van zijn dagen op een mooi eiland door kunnen brengen. In plaats daarvan beschouwt hij alles als een avontuur. Dat maakt de Odyssee het mooiste verhaal aller tijden.'
Niet vaak wordt een band zo snel opgenomen in alle eregalerijen als het Schotse Franz Ferdinand. Het titelloze debuutalbum van het kwartet was begin 2004 nog amper uit, of er werd al een prominente plek ingeruimd in de geschiedenisboeken van de Britse popmuziek. De doorbraak van Franz Ferdinand bracht een cruciale nieuwe impuls in de gitaarpop van het Verenigd Koninkrijk, die tot de dag van vandaag te merken is. Hun muziek klonk fris en energiek, en vooral nieuw. En dat alles met een eenvoudig motto: muziek waar meisjes op kunnen dansen. Het succes bleef niet uit. Binnen een jaar groeide Franz Ferdinand van een mager gevulde EKKO in Utrecht naar een uitverkochte Heineken Music Hall.
Die ophef was wat voorbarig, vindt frontman Alex Kapranos vier jaar later bescheiden, als de band toe is aan zijn derde album Tonight: Franz Ferdinand. 'Ik geloof dat je het belang van een band pas kunt bepalen tien jaar nadat hij uit elkaar is of nadat één van de bandleden overleden is. Beide is bij ons nog niet het geval.'
Alex Kapranos geldt als een van de gemakkelijkste gesprekspartners in de muziekindustrie. Altijd vriendelijk, gevat, bescheiden en charmant. Hij doet zijn reputatie eer aan vandaag, boven het café van de Rotterdamse popzaal WATT. Het is eind november en Franz Ferdinand geef vanavond een voorproefje op het nieuwe album. Een album dat ruim drie jaar op zich liet wachten. Veel langer dan het tweede album You Could Have It So Much Better, dat amper een jaar na het debuut verscheen. 'Aan het eind van onze tour in 2006 waren we uitgeput,' zegt Kapranos. 'Emotioneel, creatief, fysiek. We hebben daarom bewust een pauze ingelast. In heb in die tijd in Vancouver het album van The Cribs geproduceerd. Na die rustperiode hadden we er weer zin in en hebben we rustig de tijd genomen voor het nieuwe album.'
Franz Ferdinand was vanaf het begin veel meer dan die lollige leus. Nu misschien wel meer dan ooit. De liedjes klinken net zo direct als hun voorgangers, maar zitten vol productionele nieuwigheden en kleine ideetjes. Van disco tot Afrikaanse muziek. Franz Ferdinand wil meer zijn dan poppy. 'Toen wij begonnen, rebelleerden we tegen de blinde uniformiteit van alle muziek die je op de radio hoorde,' zegt Kapranos. 'We wilden creatief zijn en tegen de regels van de popmuziek ingaan. Er zijn de laatste jaren interessante dingen gebeurd, maar helaas leunen veel Britse bands die meekwamen in onze slipstream heel erg op formules. Je moet niet uitgaan van wat er al is, maar van wat nog mogelijk is. Voor dit nieuwe album hebben we veel gespeeld met geluid. Veel experimentele muziek is onluisterbaar omdat het wordt aangeboden op een ontregelende manier. Aan de andere kant is veel popmuziek te simplistisch omdat het experiment ontbreekt. Voor mij is het hoogste doel te experimenteren en vervolgens al de overbodige complexiteit weer weg te snijden.'
De intensiteit van het leven sinds 2004 komt in Tonight nadrukkelijk terug. In single Ulysses bijvoorbeeld, dat het tourleven vergelijkt met de never ending journey van de Griekse held Odysseus. Dat is meer dan een grappig beeld. Zoals Hollandse kinderen voor het slapen gaan voorgelezen worden uit Pluk van de Petteflet, zo hoorde Alex Kapranos vroeger van zijn Griekse vader de verhalen van Odysseus. De koningszoon uit Ithaka strijdt eerst tien jaar in de Trojaanse Oorlog, beslist die met het Trojaanse Paard en doet vervolgens tien jaar over zijn reis naar huis. 'Zo voelt het soms ook als je in een band zit,' lacht Kapranos. 'Met de monsters onderweg valt het wel mee, maar Sirenen zijn er genoeg.'
Sirenen, verraderlijke wezens. Prachtige vrouwen die zo schoon zingen dat geen man ze kan weerstaan. Maar wie toegeeft aan hun gezang is verloren. 'We praten in metaforen,' zegt Kapranos. 'Ik hou hiervan! Ik laat me altijd door mijn bandleden aan de mast binden, zodat ik toch naar ze kan luisteren. Op een gegeven moment smeek je je bandleden je vrij te maken, maar ze hebben bijenwas in hun oren, dus ze horen je niet. Ik heb een vriendin thuis die geen fan is van de sirenen, maar verleiding voelen we allemaal, toch?'
En de Lotus Eters? Het volk dat kauwt op bedwelmende bladeren en zo terechtkomt in een valse staat van gelukzaligheid? Heeft Kapranos de Lotus Eters verslagen? 'Ehm. Nee. Ik kan wel doen alsof, maar dan lieg ik. Maar zij hebben mij ook niet verslagen. Als je wilt dat het avontuur verder gaat, kun je niet op hun eiland blijven hangen, want voor je het weet doe je niets anders meer dan lotussen eten. Ja, natuurlijk lijden wij een rock 'n roll leven. Ik heb best dingen gedaan die mijn moeder niet wil weten. Odysseus versloeg de Lotus Eters ook niet, hij voer uiteindelijk gewoon weg.'
Ook de hallucinaties in Lucid Dreams, een van de songs op het nieuwe album, zijn geen gevolg van drugsgebruik. Eerder van een ander bijverschijnsel van het rock 'n roll leven: slaaptekort. Lucid Dreams is misschien wel het vreemdste nummer dat Franz Ferdinand ooit opnam. Niet alleen door de vreemde beelden in de tekst en de bizarre effecten over muziek en stem, maar vooral door het vijf minuten durende instrumentale slot. 'Als ik een tijdlang niet geslapen heb, duiken allerlei beelden op in mijn hoofd, die ik herken uit terugkerende dromen. Alsof mijn hersenen tegen me zeggen: jij hoort nu te slapen. Ik ervaar dat als heel creatieve periodes. Je geest is vrijer op dat soort momenten.'
Het instrumentale slotdeel van Lucid Dreams is een muzikale vertaling van zo'n psychedelische ervaring. En die is niet toevallig ritmisch. 'Het is geïnspireerd op de muziek van Steve Reich,' zegt Kapranos. Er is een steeds terugkerende frase, die elke keer net anders is. We zijn gefascineerd door muziek die je hypnotiseert. De meest psychedelische ervaring die ik ooit gehad heb, was ver voordat ik met drugs in aanraking kwam. Ik was jong, luisterde naar muziek en stelde me voor dat ik drugs gebruikt had. Muzikanten zeggen wel eens dat ze 'in the groove' zitten. Dat is een cliché, maar heel erg waar. Als je met zijn allen in hetzelfde ritme speelt, kun je jezelf als het ware hypnotiseren.'
Hoe zit het met het slot van het epos? Na tien jaar keert Odysseus toch nog terug bij zijn liefhebbende vrouw, die al die tijd op hem gewacht heeft. Hecht Alex Kapranos aan zijn thuisbasis, Glasgow? Hoe ziet zijn huis er eigenlijk uit? En dan komen we ineens bij een onverwachte grens. Na een opvallend lange stilte zegt Kapranos: 'Ik merk dat ik altijd wat vreemd reageer op dit soort vragen. Weet je, we hebben allemaal verschillende persoonlijkheden. De persoonlijkheid die je gebruikt om met je moeder te praten is anders dan degene die op zaterdag naar de kroeg gaat. Eén van mijn persoonlijkheden woont in dat huis, en daar is je microfoon niet welkom. Geen MTV Cribs voor mij.'
Eigenlijk is het geen verrassing, want die grens ligt ook in de muziek van Franz Ferdinand. Die is vernieuwend, slim en gelaagd, maar zelden persoonlijk. Kapranos maakt het goed met nog maar een mooie opmerking: 'Het mooiste aan het verhaal van Homerus, is de houding van Odysseus. Hij is al bijna vergeten dat hij naar huis wil. Hij had het op kunnen geven en de rest van zijn dagen op een mooi eiland door kunnen brengen. In plaats daarvan beschouwt hij alles als een avontuur. Dat maakt de Odyssee het mooiste verhaal aller tijden.'
Tonight: Franz Ferdinand verschijnt op 26 januari. Rond de release van het album is het optreden van Franz Ferdinand van 27 november in WATT, Rotterdam te zien op 3VOOR12TV. 3VOORR12TV is niet meer te zien op digitale tv, maar wel geheel vernieuwd online. Bekijk nu hele concerten in video, wanneer het jou uitkomt op www.3voor12.vpro.nl/3voor12tv.