De geest is uit de fles: een aantal grote partijen in de Tweede Kamer (SP, CDA, PvdA en VVD) sturen aan op het verbieden van downloaden uit illegale bron. Ondertussen barst het publieke debat los over het voorstel. Verschillende betrokkenen lieten zich dit weekend uit over de plannen. Maandag openen NRC Next en De Jaap een frontale aanval op de plannen. Blogger Bert Brussen, internetondernemer Danny Mekic, internetjurist Arnoud Engelfriet, blogger Huub Bellemakers en publicist Sywert van Lienden betogen: “Het kabinet criminaliseert door het downloadverbod in één klap miljoenen burgers tegelijk: alle downloaders zijn schuldig!”

De situatie in Nederland is anders dan die in andere landen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Engeland, Duitsland en Zweden is in ons land downloaden van illegaal materiaal niet verboden, alleen het uploaden ervan. De onderschrijvers van het artikel in NRC Next zijn bang dat een verbod zal leiden tot inbreuk op de privacy van burgers. “Het verbod is alleen te handhaven als de eindgebruiker, de downloadende consument, intensief in de gaten wordt gehouden. Wellicht zal voortaan al het internetverkeer moeten worden gefilterd of kan de internetgebruiker alleen nog maar met toestemming vooraf downloaden, zoals nu al in Australië het geval is.” Weblog Geen Stijl onderschrijft die vrees. Ook PvdA-kamerlid Martijn van Dam is daar bang voor, zo tekende Nu.nl op.

Of dat zo zal zijn, is nog maar de vraag. Niet als het aan SP-kamerlid Arda Gerkens ligt in elk geval. Zij pleitte vrijdag op Tweakers voor het plaatsen van waarschuwingsmeldingen op sites met illegaal materiaal. Met harde hand handhaven ziet zij niet zitten. Op Tweakers betoogt ze: “In Zweden is eerder dit jaar een downloadverbod afgekondigd en het aantal mensen dat uit illegale bron downloadt is daar flink afgenomen. Ik denk dat het in Nederland ook zo gaat werken.” Een lijst met illegale sites zou aangeleverd kunnen worden door piraterijbestrijder Stichting Brein, die eveneens bij Tweakers aangaf wél voor sanctionering te zijn. “Mensen die op sites als The Pirate Bay zitten, weten wel dat ze materiaal downloaden waarvoor de rechthebbenden geen toestemming hebben gegeven. Het geven van een waarschuwing heeft dan niet veel zin”, aldus directeur Tim Kuik. 

Digitale Burgerrechtenorganisatie Bits Of Freedom vindt dat het voorstel van Gerkens laat zien dat de politica de gevolgen van een downloadverbod niet goed overziet. "Dit plan is waarschijnlijk geopperd, omdat Gerkens geschrokken is van de consequenties van de handhaving van een downloadverbod. Zij gaf aan Bits of Freedom aan dat zij met Deep Packet Inspection (het tappen van internetverkeer, DPI) niet internetgebruikers wil opsporen en vervolgen, maar daarmee afrekensystemen voor legaal downloaden mogelijk wil maken. Dat is anders dan in het rapport staat, waar de indruk wordt gewekt dat DPI ook zou worden ingezet om auteursrecht te handhaven."
 
De stellingname van NRC Next is op een aantal punten vooral gebaseerd op voorspellingen en aannames. Zo spreken de schrijvers hun angst uit dat ook mensen die 'per ongeluk downloaden' in problemen raken, bijvoorbeeld doordat ze YouTube filmpjes bekijken met auteursrechtelijk beschermd materiaal. Ook vrezen ze dat de Stichting Brein alle downloadactiviteiten zal bestuderen. Feit is dat Brein dat nu ook al zou kunnen doen. Uploaden is immers al illegaal. Downloaders die gebruik maken van de populaire bittorrent techniek zijn daarmee vrijwel allemaal in overtreding: wie downloadt, uploadt ook automatisch, tenzij hij die functie uitschakelt. Brein voert voortdurend rechtszaken, maar kiest er vooralsnog nadrukkelijk voor downloadsites te bestrijden. De individuele gebruiker moet zo veel mogelijk met rust gelaten worden, zei directeur Tim Kuik eerder op 3VOOR12. De piraterijbestrijder denkt dat illegale aanbod wel effectiever te kunnen bestrijden met een downloadverbod in de hand. “Sommige sites zijn structureel met illegale content bezig, maar beweren serieus dat zij zijn toegestaan omdat downloaden van illegale content is toegestaan. Dat moet natuurlijk ondubbelzinnig verboden zijn”, zo zegt Tim Kuik in reactie op het NRC Next-artikel op Nu.nl.

Als alternatief voor het downloadverbod verwijst NRC Next naar de thuiskopieheffing, een vergoeding voor auteurs die ingehouden wordt op lege cd's en dvd's. "Deze regeling heeft voor veel rust gezorgd", menen de schrijvers. Of de thuiskopieheffing uitgebreid moet worden naar mp3-spelers en harde schijven nu het branden op schijfjes steeds achterhaalder wordt, is niet duidelijk. Een heffing op mp3-spelers stuit op veel verzet uit de industrie, onder meer omdat de verhouding tussen het heffingsbedrag en de opslagcapaciteit lastig te bepalen is. Ook een internetbelasting wordt in NRC Next niet als mogelijkheid genoemd.

Dat een downloadverbod heel wat haken en ogen heeft, staat vast. Zo zijn er op internet veel sites die zich nadrukkelijk focussen op het aanbieden van illegaal aanbod (bv The Pirate Bay), maar zijn er ook sites als Rapidshare en Megaupload. Die zijn bedoeld voor het verzenden van grote bestanden in het algemeen, maar worden in de praktijk regelmatig ingezet voor het verspreiden van muziek. De kritische uitspraken van PvdA'er Van Dam laten in elk geval zien dat het advies van de Commissie Gerkens niet zomaar door de betrokken partijen in de Tweede Kamer overgenomen zal worden. To be continued in 2010.