Eigenlijk zou Jay-Z zijn 'laatste' plaat pas op 28 november ('Black Friday') uitbrengen, maar dankzij de bootleggers ligt The Black Album al vanaf aanstaande vrijdag (14 november) in de winkel. De tracks van album vliegen als een zwerm honing-geile bijen over het internet en op de straathoeken van Brooklyn gaan de slecht gekopieerde bootlegs waarschijnlijk rap van hand tot hand. De baas van Roc-A-Fella Records reageert in een persbericht ietwat pissig, maar nonchalant. "It's like you plan to do one thing, then you just gotta go to plan B. But it's good though. To be still relevant like that and to still be hot in the streets is a good thing. If the project ain't hot, you might not get bootlegged at all." De door de wol geverfde rapper ruikt een goeie publiciteitsstunt en maakt gebruik van het moment. Met het ijzersterke debuutalbum Reasonable Doubt (1996), de wereldhit Hard Knock Life (1998), het alom geprezen en succesvolle The Blueprint (2001) groeide Jay-Z's Roc A Fella Records uit tot een imperium. De uit Brooklyn afkomstige rapper bracht negen platina albums in zeven jaar uit en verkocht wereldwijd meer dan twintig miljoen platen. Van 'street hustler' in Brooklyn's Marcy Projects tot superster-rapper, machtige multi-miljonair en vriendje van Beyoncé (enter RTL Boulevard territorium). Hij is na Eminem misschien wel de rapper met het hoogste profiel, de Michael Jordan van de hiphop - compleet met eigen schoenen en kledinglijn. Tijd voor een acteercarriere, want zoiets als 8 Mile, dat kan Shawn Carter natuurlijk ook. Maar eerst vooral ook 'heel officieel' afscheid nemen als rapper. The Black Album is zijn laatste plaat, zegt Jay Z. "There comes a time when you've got to go and challenge yourself with other areas, you know what I'm saying? Take myself out of my comfort zone. Take the safety blanket off." Maar hoe ga je als rapper een beetje op niveau met pensioen? Je belt de hotste en beste producers van de wereld en schrijft (nog eens) een plaat over je jeugd, het succes en vooral: stoppen op je hoogtepunt. The Black Album is daardoor meer 'to the point' dan Jay-Z's vorige The Blueprint2, dat was toch een topzwaar dubbel album zonder echte focus en met een paar uitschieters. Hier is de thematiek duidelijker. In veel teksten refereert Jay-Z aan het naderende afscheid. 'Interlude' is het spacey intro met een sample "All things must come to and end." Dan is er "This here is the victory lap" in Encore. Het overwinningsgevoel overheerst. En "Treat my last like my first", zegt hij in het slotnummer 'My 1st. Song'. En het is net alsof hij zichzelf als een ware Hans Klok van het podium wegtovert. Met zijn referentie aan Prince's Black Album (of bedoelt hij Metallica?), de met rauwe funk gevulde plaat die rond 1987 als bootleg de wereld rond ging, geeft Jay Z aan dat je deze moet behandelen als iets spannends, een speciale plaat, een ongrijpbaar fenomeen. De geruchten gingen dat het een soort prequel moest worden voor zijn debuut 'Reasonable Doubt', maar dat is het niet helemaal geworden. Qua productie grijpt de inmiddels 33-jarige Carter wel terug op de jaren zeventig en tachtig, in de teksten zit veel reflectie. Aan de hand van verhalen en voorbeelden kijkt hij met een glimlach terug op het verleden. En waarom ook niet. Het prachtige 'December 4th' is Jay-Z's documentaire achtige ode aan zijn eigen jeugd, met de feestelijke soul-samples van producer Just Blaze. Meer retro soul zit in het door Kanye gebakken 'Encore' (wat toch echt doet denken aan de Loveboat) en 'Lucifer', waar Max Romeo's 'Chase The Devil' nog eens glorieus uit de mottenballen wordt gehaald. De pop-rap single 'Change Clothes (And Go)', geproduceerd door The Neptunes en met de vocalen van Pharell Williams, past ook goed in de retro sound, maar is ook heel erg 2003. En het door Rick Rubin vormgegeven 99 Problems is vintage rock meets 'Sympathy For The Devil'-hiphop die net zo goed door DJ Shadow gemaakt had kunnen zijn. Eminem's productie 'Moment Of Clarity' heeft veel weg van 'Lose Yourself' en de beat en sounds in 'Dirt Off Your Shoulder' zijn typisch Timbaland. Bijna alle tracks liggen makkelijk in het gehoor door de producties. Vernieuwend is het allemaal niet, maar The Black Album is ook voor de niet echte hiphop 'headz' heel makkelijk te begrijpen. Zoals zijn grote hits 'Hard Knock Life' en 'Izzo' dat ook waren. De producties zijn dus met uitzondering van een enkele track geweldig, Jay Z is tekstueel en qua flow in topvorm en The Black Album is een zeer toegankelijke hip-pop-plaat. En voor wie echt geloofde dat dit het laatste is wat we van Jay Z zullen horen. In Encore spuwt hij: "When I come back like Jordan. Wearin' the 45. It ain't to play games wit you. It's to aim at you. Prob'ly maim you." The Black Album is het perfecte album om de legendarische status van Shawn Carter nog een tijdje vast te houden. Lang genoeg in ieder geval voor een carriere in Hollywood, een lange vakantie met Beyoncé, wat professioneel golfen en het plannen van een glorieuze comeback. Hans Klok komt toch ook altijd terug?