‘We vieren het toch’ gaat niet over de grote gebeurtenissen uit de krant, maar over ‘ongeziene voorvallen die zich ver weg onder onze levens afspeelden’. Het jaar waarin teckel Roefie vijf seconden lang begreep waarom delen door nul niet is toegestaan. Of zoals Spinvis het zelf zegt: ‘het echte jaaroverzicht van 2014’. 

Op de dag voor kerst komt Spinvis, ook wel bekend als Erik de Jong, met zijn bijeenverzamelde gezelschap voor de één-na-laatste repetitie naar TivoliVredenburg. Een greep uit de artiesten die dan op het podium te zien zijn: Het Nederlands Kamerkoor (12 man sterk), strijkkwartet Zapp4, striptekenaar Flo, illusionist Arjan van Vembde, dichter/schrijver Ingmar Heytze, caberetier Micha Wertheim en natuurlijk Spinvis’ eigen band. De Jong: “Alle artiesten die meewerken aan deze show repeteerden gewoon op hun eigen plek. Vandaag staat in het teken van het verbinden van de onderdelen om er één verhaal van te maken.” 

De Jong gaf de artiesten de opdracht om hun visie op ‘de tijd’ te geven, in de ruimste zin van het woord. “Ik heb ze gevraagd om hun tijdsbeleving te verbeelden, hoe zij het jaar in gingen en wat daarvan terecht is gekomen. En wat er anders liep dan gedacht. Dat kunnen persoonlijke verhalen worden, maar de mannen van De Snijtafel komen juist weer met een analytisch verhaal. Ik gaf ze de vrijheid, waarmee ik veel aan het toeval overlaat. Maar nu is het moment om hier en daar wat te gaan boetseren.” Zo gaat Micha Wertheim er nog een verhaal doorheen weven. Zelf heeft De Jong de rol van spreekstalmeester gekregen, maar hij zal de boel niet simpel aan- en afkondigen. “Ik ga dingen vertellen die met mezelf te maken hebben en hopelijk ook met de mensen in de zaal. En natuurlijk speel ik mijn nummers. Ik heb voor het Nederlands Kamerkoor bijvoorbeeld een heel mooi arrangement gemaakt. Ik vind het prachtig dat ik hiermee het jaar af mag sluiten.”

De Utrechter Erik de Jong debuteerde in 2002 met zijn album ‘Spinvis’. Inmiddels heeft hij naam gemaakt als de muzikant die eigenzinnige Nederlandstalige nummers maakt, met teksten die veel aan de verbeelding overlaten. De Utrechter blijft niet braaf bij zijn leest en zoekt graag de samenwerking op met andere kunstdisciplines, zoals zijn eindejaarsvoorstelling. “Die samenwerking met andere disciplines komt voort uit nieuwsgierigheid. Met een liedje kun je je uitdrukken dankzij woord en melodie, maar dat is niet de enige manier. Om de wereld om je heen te observeren en daar conclusies aan te verbinden kun je ook een essay schrijven of een schilderij maken.” Eerder dit jaar maakte hij de gedanste opera Kintsukuroi met de dansers van Introdans. “Ik heb de kracht van een danser nog nooit van zo dichtbij meegemaakt als tijdens die voorstelling. Door zo mijn horizon te verbreden en mijn palet te vergroten krijg ik meer ideeën en inspiratie, meer levensplezier. Dat levensplezier is waar ik het voor doe. Lol hebben in de dingen die je doet - en dat heb ik, ja.” 

De Jong waagde zich dit jaar ook zelf aan een kunstwerk buiten zijn gebaande paden. Voor toneelgroep De Hollanders schreef hij een toneelstuk met lange monologen en dialogen. Dat was een grote stap voor hem, maar hij vindt het goed geslaagd. “Ik heb in dat schrijven voor toneel een vorm gevonden waar ik zeker meer mee wil doen. De overeenkomst met deze monologen is dat het gaat om gesproken woord, net als in een liedje. In gesproken woord zit een melodie, net als dat in ons gesprek een melodie zit. Je stem, de haperingen en stiltes… Er zit veel informatie in. Maar waar ik in een lied concessies moet doen aan het ritme en de melodie, heb ik dat niet bij het maken van een monoloog die wordt voorgedragen door een acteur. Een keerzijde is dan weer wel dat een monoloog geïnterpreteerd wordt door een acteur en vervolgens een nieuw leven krijgt. Dat is nog wel eens wennen, maar uiteindelijk is het resultaat alleen maar duizend keer mooier.”

In de interpretatie van zijn doorgaans fragmentarische liedteksten laat de Jong het aan de luisteraar om te bepalen welk beeld hij of zij bij zijn teksten vormt. Die vrije interpretatie vindt hij belangrijk: “Het is niet verstandig als ik mijn teksten ga uitleggen. Mijn teksten vormen in ieder hoofd een ander verhaaltje en ik zou het met mijn uitleg wel eens kapot kunnen maken. Dat mensen mijn teksten allemaal anders interpreteren blijkt wel uit het gegeven dat fragmenten uit het nummer Astronaut van mijn eerste album op zowel geboortekaartjes als overlijdensberichten worden gebruikt.” 

Ook tijdens de voorstelling ‘We vieren het toch’ laat hij het aan het publiek om te bepalen hoe de gebeurtenissen in elkaar zitten, wat echt en niet echt is. “Mijn verhalen zijn altijd een verbeelding of versie van de werkelijkheid, maar dat kan ik nu niet invullen voor de artiesten die zaterdag op het podium staan. Je moet je ook afvragen of dat wel belangrijk is. Een gebeurtenis is immers al niet meer echt authentiek zodra je het aan een ander vertelt. Dan gaan herinneringen en zienswijze een rol spelen, je stileert een vorm van de werkelijkheid.”

De samenwerking tussen de artiesten is daarnaast ook voor velen nieuw. Zo werkt schrijfster Maartje Wortel samen met danser Hugo en strijkkwartet Zapp4 gaat de samenwerking aan met rapper Freez. Toch heeft De Jong er vertrouwen in dat het goed gaat zijn. “Wat de artiesten doen is authentiek, eigen en echt. Dat is belangrijk, want het thema van de voorstelling is ook: wat is echt? Dat is in de handen van een illusionist als Arjan van Vembde natuurlijk heel voor de hand liggend, maar voor de jongens van De Snijtafel neemt dit weer een andere vorm aan. Om dat allemaal samen op een podium te brengen, dáár doe ik het voor. Op het podium woont de verbeeldingskracht. Dat maakt het een mooi en ingewikkeld spiegelpaleis van wat wel en niet echt is.”

 

Te zien: Spinvis met de voorstelling ‘We vieren het toch’ @ Grote Zaal van TivoliVredenburg op zaterdag 27 december.