Die laatste act opent de dag in Het Patronaat om drie uur. Dirk Serries, de man achter de dreigende naam, heeft al in meer combinaties op dit festival (en trouwens ook op Incubate) mogen staan. De laatste keer dat hij in Tilburg was met Fear Falls Burning is alweer zeven jaar geleden, toen nog met Michiel Eikenaar op zang… Zo wordt ons wederom in herinnering gebracht aan hoeveel acts Michiel in de loop der jaren een bijdrage heeft geleverd, en uiteraard draagt Serries deze set aan hem op. Het geluid van zijn project, dat ooit heel minimalistisch was, is in de loop der jaren steeds massiever geworden, en in de nieuwste incarnatie is met name het jankende saxofoongeluid van Colin Webster erg beeldbepalend – een geluid dat in de huidige omstandigheden wel iets krijgt van een rouwklacht. Er zijn weinig mensen die hun eigen muze zo compromisloos durven volgen als de bescheiden Vlaming. Eén van de meest integere artiesten van de Lage Landen. Hulde.
Zoals vaker de afgelopen jaren, herbergt juist ook de laatste festivaletappe voor ons een aantal onverwacht mooie optredens. Er staat nog een restje van de Nederlandse blackmetalshowcase, er is de afsluitende metropoolblackmetal van Imperial Triumphant, natuurlijk ook nog de tweede monsterset van Sleep, maar vooral een aantal acts waar het saxofoongeluid een belangrijke plaats inneemt: The End en Fear Falls Burning.
Na een kort bezoek aan het sympathieke donkere wavegezelschap MJ Guider, besluiten we dat we er beter aan doen om even een frisse neus te halen in het ondertussen toch alweer behoorlijk stralende zonnetje – daarmee een volgens enkele onafhankelijke getuigen dampende set van Daughters missend. Goed, we hebben nu sowieso behoefte aan iets lichters en kleurrijkers, en gelukkig zijn daar de (hoe kan het ook anders) Zweedse progressieve rockers van Stuck in Motion om aan deze behoefte te voldoen. Het stonerhippie-aspect van Roadburn is in de loop der jaren misschien wat ondergesneeuwd geraakt, maar deze mannen onder de bezielende leiding van een van uitbundige dreads voorziene vrolijke mafketel maken dat in één klap weer goed. Een verademing.
Dan toch maar weer snel door naar één van de twee ‘Maalstroom’-acts die we op deze dag nog te goed hebben, namelijk Grey Aura. Een aantal jaren geleden zagen we deze jongens nog aan het werk in Little Devil, toen nog rond het oer-Hollandsche thema van de overwintering op Nova Zembla door Willem Barentsz en kornuiten. Ondertussen heeft men het over een andere, sterk cultureel vooruitstrevende boeg gegooid, blijkens het zwarte vierkant van Malevitsj dat aan het begin van de performance onder luid geschreeuw door de frontman omhoog wordt gehouden, waardoor de geprojecteerde gezichten op de achtergrond aan het oog worden onttrokken. Toch kunnen we die Hollandse associatie maar niet van ons afschudden, en ineens wordt het ons duidelijk waarom – deze performance heeft best wel wat weg van De Kift, weliswaar overgoten met een dikke blackmetalsaus, maar toch.
Zeker, de mens is op de eerste plaats een visueel wezen, en die referentie naar de Russische avant-garde in combinatie met het oorringetje van de frontman zal wel iets in het onderbewustzijn in gang hebben gezet, maar nog los daarvan zijn er ook werkelijk inhoudelijke overeenkomsten: het literair-verhalende karakter van de show, waarbij de frontman zich vaak rechtstreeks tot het publiek richt met (bepaald atypisch voor het genre) verstaanbare teksten; ook de soms behoorlijk dansbare (klein)kunstige passages doen best wel denken aan de vermaarde artistieke folkfanfarepunkband. Zoiets hebben we nog niet eerder gehoord, en zoals dat dan gaat, blijkt de uitwerking behoorlijk polariserend – niet iedereen kan hier makkelijk in meegaan. Zelf blijven we ons ook tot het einde van de show afvragen of we dit nu vooral apart of ook echt goed vinden, maar feit is wel dat hier iets onderscheidends wordt neergezet, en dat kan in het steeds vollere muzieklandschap werkelijk geen kwaad. Interessant.
Van de Hall sprinten we dan weer terug naar Het Patronaat, waar we toch nog de helft van de verstilde folkshow van Marissa Nadler kunnen meepakken. Marissa blijkt een begenadigd performer, die echter een zekere neiging kent die meer leden van haar geslacht hebben, om zichzelf onnodig omlaag te halen (‘sorry dat ik zo lang aan het stemmen ben’, ‘het volgende nummer is wel erg lang’, ‘sorry dat ik besta’, dat soort dingen), maar de Roadburngemeenschap is uiterst ondersteunend, dus iemand op zoek naar bevestiging zoals zij kan hier haar hartje ophalen. Haar nummers zijn, zoals gezegd, helemaal wat ze moeten zijn, en met dit optreden tekent ze voor het magische rustpunt van de dag.
We pakken nog even een mespuntje van de monumentale show van oerrockers Old Man Gloom mee, maar begeven ons na een korte stop dan toch alweer snel naar Het Patronaat, want van een show van Mats Gustafsson willen we geen noot missen. De bizar productieve saxofonist staat nu op de planken met een volledig Noorse band, The End, waarvan met name de van oorsprong Ethiopische vocaliste een speciale vermelding verdient – zij haalt werkelijk alles uit haar stem: diepe keelklanken, blues/gospelachtige zang, zelfs indrukwekkend lang aangehouden hoge uithalen. De andere muzikanten (baritonsaxofonist, gitarist en drummer) zijn niet minder begaafd, en de vrije jazz met directe rockpunch die men ons serveert is wel dermate enthousiasmerend dat uw recensentenduo het niet kan laten om semi-ritmisch met ledematen en hoofd te gaan zwaaien. Dat blijft natuurlijk een wat akelig gezicht voor de andere toeschouwers, maar gelukkig zijn er daar ook weer niet zo heel veel van, want deze verkenning in het volledig open veld van de klank blijkt niet ieders ‘cup of tea’, getuige de slechts half gevulde zaal. Voor ons het hoogtepunt van de dag en misschien wel van het hele weekend.
Tijd om uit te puffen gunnen we onszelf niet, of misschien toch ook weer wel, want de loodzware klanken van Sleep zijn bij uitstek geschikt voor een toestand waarin men enigszins dronken, of beter nog behoorlijk stoned of gewoon (what’s in a name) slaperig is. De boze, voorwereldlijke uitstraling en dito klankwereld van Matt Pike heeft eigenlijk wel wat weg van die van Cronos van Venom – beiden niet bepaald heel technische, maar wel heel eigen instrumentalisten die op schijnbaar autodidacte wijze tot hun geluid zijn gekomen. Op dit moment van de avond valt het ons niet moeilijk om hierdoor te worden meegesleept, maar toch willen we nog even een kijkje nemen bij Nusquama in de kleinere zaal, de laatste Maalstroomact waarvan we de zangeres en gitarist meteen kunnen thuisbrengen als leden van het gisteren optredende Turia. Het geluid van Nusquama is vergeleken met die band wat gelaagder en intellectueler, maar zeker niet minder pakkend.
De afsluiter van de dag is wederom iets heel bijzonders: Black metal met een wat nostalgisch grootstedelijke allure, inclusief trompetwerk dat in de verte aan jazzcats van weleer als Miles Davis doet denken. Imperial Triumphant is de naam van de band die ons hierop trakteert, en het moet gezegd, met hun maskers die wat doen denken aan Kubricks ‘Eyes Wide Shut’ en hun zwart/witbeelden van oude wolkenkrabbers weten ze heel effectief een soort ‘dark side of the city’-gevoel neer te zetten, de dreigende anonimiteit van een wereldstad waarin zich allerlei duistere zaken kunnen afspelen, onttrokken aan het oog van de oppervlakkige beschouwer. Dit thema sluit toevalligerwijs goed aan bij de afsluitende performance van gisteren, en laat eens te meer zien dat je je als blackmetalact niet per se hoeft te persen in de mal van heidense natuurverering. Die openheid, dat zoeken naar nieuwe wegen kenmerkten wederom deze Roadburneditie, die met de duurzame toevoeging van het Ladybird Skatepark een kleine maar fijne compensatie biedt voor het wegvallen van Het Patronaat, waarvan we na dit optreden helaas definitief afscheid moeten nemen (de zaal krijgt een andere bestemming). Artiesten en zalen komen en gaan, maar de donkere geest van left-field experiment blijft hopelijk altijd bestaan.