Het festivalweekend van Explore the North is een driedaagse ontdekkingstocht vol verhalen in vele vormen. Op prachtige locaties in de historische binnenstad van Leeuwarden nemen muzikanten, theatermakers en dichters je mee in eigenzinnige verhalen, voorstellingen, concerten en meer. Onze fotografen en redacteuren bezochten kerken, een oude gevangenis en poppodia om de beste concerten van Explore the North in woord en beeld te vatten. Lees hier het verslag van zaterdag 22 november.

Bij americana en country denk je niet gelijk aan Aalborg, een stadje in het uiterste noorden van Jutland. Toch wordt er verdomd goede americana gemaakt in het Deense vissersstadje. Hiervoor verantwoordelijk is de dertigjarige singer-songwriter Jonas Ringtved. Samen met zijn band kunnen we van hem genieten in de Lutherse Kerk. Ringtved verblijft al een week in Friesland, als onderdeel van het uitwisselingsnetwerk Excite. In het kader hiervan maakte hij muziek met de Drentse, in Groningen woonachtige bard Timo de Jong. Met zijn prettig in het gehoor liggende songs kunnen we ons geen beter begin van de tweede Explore The North-dag wensen.

Onheilspellende drones en onconventionele ritmes

De geoefende oortjes zullen rechtstreeks doorlopen naar Neushoorn, waar zware kost wacht in de vorm van It Deel, een meerjarig project van de gebroeders Kleefstra, dichter Jan en gitarist Romke; sinds jaar en dag een begrip op het gebied van de experimentele muziek in Friesland. Evenals in eerdere edities staat ook nu weer de relatie tussen mens en natuur centraal. Voor dit project worden er gastmuzikanten ingevlogen uit uiteenlopende landen, en voor It Deel VI bundelen de broers hun krachten met de Portugese Joana Guerra (cello) en violist Maria do Mar de Brito Lopes. In de zomer van 2024 werkten de muzikanten aan nieuw werk, wat resulteerde in de vierde editie van It Deel, en anderhalf jaar later wordt het eindresultaat nog eens gepresenteerd in Leeuwarden. 

Het is onvoorspelbaar en spannend. De muzikanten halen het uiterste uit hun instrumenten; van onheilspellende, repeterende drones tot onconventionele ritmes. De voordrachten van Jan Kleefstra werken dan weer rustgevend in de storm van geluiden. Het lukt de vier om het publiek een optreden lang te verstommen. Misschien niet het meest toegankelijke optreden van ETN, maar wel een waarbij je een uur lang geboeid blijft kijken en luisteren naar wat er allemaal gebeurt.

Zea vindt zichzelf opnieuw uit

Arnold de Boer is een van de meest authentieke en oprechte muzikanten van Friesland en weet elke keer weer te verrassen. Zijn wegen zijn ondoorgrondelijk, maar het eindresultaat is elke keer weer even prachtig als interessant. Ooit begonnen als band, toen geëvolueerd tot duo (samen met de betreurde Remko Muermans) en na enkele samenwerkingen is Zea (voor even?) weer een band. Voor zijn nieuwste (Friestalige) plaat In Lichem Fol Beloften breidde hij Zea uit tot een kwartet en ging hij de samenwerking aan met Drumband Halleluja uit zijn geboortedorp Makkum. Weinig conventioneel zou je zeggen, en dat is het ook; desondanks pakt de samenwerking erg goed uit. 

De Friese dichter Tsead Bruinja is verantwoordelijk voor de titeltrack van de plaat en komt deze dan zelf voordragen. Daarnaast put De Boer (naast eigen schrijfsels) ook uit teksten van de Nederlandse dichter M. Vasalis (de dea) en de Joods-Duitse Nelly Sachs; Kommt einer von ferne wordt in het Fries komt ien oan, een prachtig klezmerliedje (met Xavier Charles op klarinet). De interactie tussen De Boer en de drumband is mooi om te zien, het enthousiasme spat eraf. Makkum (een opsomming van alle straatnamen van het dorp) is een ode aan zijn geboortedorp, en Ik tel dyn bonken, een ontroerende ballade, misschien wel een van de mooiste nummers van de plaat, is ook live een hoogtepunt. De Boer weet ons hiermee zowaar nog even te raken. Voor elke Friese dorpeling is het optreden van het Zea-kwartet en Drumband Halleluja een feest der herkenning, en hebben we Makkum een beetje beter leren kennen.

IJzingwekkend, duister en melancholisch

Het komende uur geeft ons de gelegenheid om het oude Ierland een beetje beter te leren kennen; dit doen we aan de hand van RÓIS, de podiumnaam van de Noord-Ierse Rose Connolly uit het zuidwesten van Noord-Ierland. Samen met haar drummer blaast ze, naar eigen zeggen, ‘een vergeten Ierland nieuw leven in’. Dit doet ze op een moderne manier, met een keyboard en een drummer. Hiervoor combineert ze elementen van folk, sean-nós, elektronica en jazzharmonie met elkaar: een verzameling duistere klaagliederen die doordrenkt zijn van verdriet en droefheid.

In Leeuwarden staat ze in de Arena; deze is voor aanvang van het optreden goed gevuld, maar loopt gaandeweg de show helaas langzaam leeg. Het is dan ook niet het meest toegankelijke optreden van het festival. RÓIS is ijzingwekkend, duister en melancholisch, maar zeker de moeite van het beluisteren waard!

Potentiële Neder-indie-pop klassiekers

De Zeeuwse band De Toegift zou je een typische Explore The North-band kunnen noemen; de band begeeft zich op het snijvlak van poëzie en neder-droompop. Voorbeelden hiervan kun je terugvinden op hun eerste twee platen, waarvan de laatste Kleine auto grote hot wheel begin dit jaar uitkwam. Hierop volgden optredens op festivals als WildeWeide, Dranouter (Belgie), Crossing Border en dit weekend dus op ETN. 

De band staat voor een grote uitdaging: ze moeten het vanmiddag zonder hun bassist doen; hij is onwel achtergebleven in de kleedkamer. Voor de Zeeuwen even schakelen, maar ook zonder de helft van de ritmesectie blijft de band fier overeind; soms een beetje pretentieus, maar muzikaal staat het als een huis, ook zonder bassist. De Toegift schudt de ene na de andere potentiële neder-indie-pop klassieker uit zijn mouw; prijsnummers zijn het ingetogen ‘dichtbij, veraf’ en ‘Saponaria’, wat ook niet misstaan zou hebben binnen het oeuvre van Spinvis. Maar misschien is het ook wel symbolisch en is de wisseling van de wacht aangebroken.

Aanstekelijk enthousiasme op het podium

Ugly heeft zijn oorsprong in de studentenstad Cambridge, niet geheel toevallig ook de stad waar Black Country, New Road haar wortels heeft; hun drummer Charlie Wayne stond aan de wieg van Ugly, maar verliet de band voor een serieuze (en succesvolle) muziekcarrière, terwijl zijn toenmalige bandleden de focus legden op hun studie. Ze bleven muziek maken, al scheelde dat niet veel, en hebben blijkbaar een iets langere aanlooptijd nodig naar succes (maar wel een diploma op zak).

De band put uit een breed scala aan stijlen; het is dan ook niet eenvoudig om geen parallellen te trekken tussen Ugly en zijn bekendere stadgenoten. In oktober 2023 debuteerden se met de EP Twice Around The Sun; het enige wapenfeit tot nog toe, maar dat is geen probleem: Ugly heeft zich inmiddels ontpopt tot een echte liveband, of beter ‘sensatie’ mogen we wel zeggen. Het enthousiasme op het podium is aanstekelijk, met zangeres/toetsenist Jasmine Miller-Sauchella als gangmaker, maar ook frontman Samuel Goater staat niet met tegenzin op het podium. Gelukkig maar, want dit positivisme straalt af op het enthousiaste publiek, en daar is niks lelijks aan!

Indrukwekkend optreden, met dank aan de KLM

Op 19-jarige leeftijd werd schrijver en spoken word-artiest aja monet de jongste Grand Slam Poetry Champion van het prestigieuze Nuyorican Poets Café, een van de weinige vrouwen die deze titel ooit in de wacht sleepte. Monet is echter veel meer dan een activistische schrijver en kunstenaar van het gesproken woord; op ETN staat ze wederom met band geprogrammeerd. Monet is fel in haar politiek geladen teksten. Tussen de nummers door neemt ze ruimschoots de tijd om ieder gedicht en nummer weldoordacht van context te voorzien, wat bijdraagt aan de kracht van de songs en daarmee het optreden als geheel.

In de loop der jaren heeft Monet zich ontwikkeld tot een inspirerend bluesdichter, die haar werk onder begeleiding van een gerenommeerd jazzensemble uit Los Angeles muzikaal tot leven laat komen. Maar het had niet veel gescheeld of monet had ook zonder bassist moeten spelen, maar dankzij Janine van KLM mocht de flinke contrabas toch mee naar Nederland (daarom een shout-out van aja naar Janine, die aanwezig was bij de show). De band is steady, veelal dienend bij haar gedichten, ontspoort op de juiste momenten en zet aan in volume of intensiteit waar dat nodig is of wanneer de gedichten of haar voordracht erom vragen. Een indrukwekkend optreden.

Het leven is een vieze cirkel

Vieze Meisje is pop, performance, humor en rave in één act. Ogenschijnlijk willekeurige ingrediënten aan samples, beats en sounds. Het duo bestaat uit de Amsterdamse Brusselaar, performer en zangeres Maya Mertens en componist Alan van Rompuy (a z e r t y Klavierwerke), die instaat voor de meest acrobatische (break)beats. “Samen zorgen ze voor spetterende liveshows die je sneller zullen boosten dan een energy drink”, vermeldt de bio. Dit is plezier vermomd als abstracte rave, waarop je breed glimlachend wilt dansen, en vergeet niet: “Life is a vieze cirkel!”

De Koerdisch-Syrische Rizan Said is componist, muzikant en producer, verantwoordelijk voor honderden Syrische producties uit de opname-industrie, evenals composities en thema’s voor televisie en cinema. Zijn eerste soloalbum The King of Keyboard ontving internationaal lovende kritieken. Rizan’s recente solo-optredens hebben de originele dabke dance-geluiden van Syrië naar Europese festivals en concerten gebracht, en mensen tot zonsopgang laten feesten. Momenteel woont hij tussen Ras al-Ain en Zweden. Said speelde in het verleden met de legendarische Omar Souleyman, ook uit Syrië, maar is hard op weg deze status zelf ook te bereiken. Met shows op Le Guess Who, Down the Rabbit Hole, Iceland Airwaves en Best Kept Secret timmert hij aardig aan de weg. Met een simpele maar uiterst effectieve setup (twee keyboards en een zanger) weet hij vanaf het begin van zijn optreden het publiek aan het dansen te krijgen.