Afke uit Amsterdam komt vrijdagavond al vroeg op Crossing Border aan. Het is het eerste jaar dat ze Crossing Border bezoekt: “Mijn vader gaat ieder jaar, dus nu waren wij ook wel eens benieuwd. We gaan sowieso naar Ghostpoet kijken. Dat is de enige die ik ken op het programma. Een vriendin nam me een paar maanden geleden mee naar zijn concert in Paradiso. Een beetje triphop en mysterieus. Het neemt je mee.”

Wieke, Sophie en Kim treffen we op de trappen in de foyer van het Nationaal Toneel Gebouw. Kim is van plan om de hele avond op deze locatie te blijven: “Heel pragmatisch. Daar zijn de meeste bandjes die een beetje kietelen.” Op de vraag wat het drietal mist in de programmering van deze Crossing Border editie verschilt het drietal van mening. Sophie mist Motörhead. “Dat is ook heel grensverleggend.” Kim: “Ik ben niet zo flauw dat ik Arcade Fire verwacht. Vorig jaar had ik dat sterk, dat ik een paar dingen miste. Nu zag ik het programma en het is minder extreem qua headliners, maar wel wat breder. Als je Savages en Warpaint heb kom ik wel aan mijn trekken. Als ik behoefte heb aan stilte en betovering dan ga ik wel naar The Royal.” Wieke mist vooral het 3voor12 podium. “Dat was eigenlijk altijd het leukste. Intiem en goed om even een overzicht te krijgen.”

In de foyer van de Koninklijke Schouwburg staat zoals ieder jaar een stand van platenzaak Velvet. Peter Paul: “Het is moeilijk te zeggen wat hard gaat lopen vandaag. De meeste bands die hier staan hebben al langer een plaat uit. Kans is aanwezig dat iedereen ze al heeft. De nieuwe van Warpaint komt pas in januari uit. Als die nu al uit zou zijn dan weet ik zeker dat die goed had gelopen. Wat denk ik wel goed gaat is Glen Hansard, daar hebben we heel veel van meegenomen.” Of hij zelf ook de kans krijgt om vanavond iets te gaan bekijken hangt van de drukte af. “Als ik iets kan bekijken dan wil ik graag Phosphorescent zien.”

Isabel en Sara zitten op een bankje dicht bij boekhandel Paagman. Voor Sara is dit de eerste keer Crossing Border. De dames komen vooral voor het literaire deel van het programma maar ze zijn ook even bij Vuigtuig wezen kijken. Het eerste nummer dat Sara hoorde vond ze geweldig. “En daarna kwam er een soort Doors-nummer en dat vond ik ook mooi.”

Lucius heeft net gespeeld en staat nu te signeren bij de Velvetstand in de schouwburg. Ze zijn blij met hun optreden. “Het was heel mooi. De zaal is prachtig en het publiek was top! Het is onze eerste keer in Europa en in Nederland dus we waren al enthousiast. Als er dan ook nog mensen speciaal naar onze muziek komen kijken dan is dat echt een eer.” De dames hopen om in het voorjaar opnieuw naar Europa af te kunnen reizen wanneer hun album hier uit komt.

De Amerikaanse Colin uit Minnesota is op bezoek bij vrienden die hem hebben meegenomen naar Crossing Border. “We zijn net binnen en ik heb nog niet zoveel kunnen zien. Ik weet ook nog niet wat we allemaal gaan bekijken. In ieder geval Phosphorescent. Verder zie ik het wel.” Over de vraag of er in zijn thuisstad vergelijkbare festivals zijn moet de Amerikaan even nadenken. “Er gebeurt wel een hoop op muzikaal gebied in Mineapolis, maar of er eenzelfde soort iets als Crossing Border wordt georganiseerd weet ik eigenlijk niet.”

Net als zoveel andere Crossing Border gangers staan ook Frank en Julius druk te puzzelen op het blokkenschema. Ze gaan in ieder geval naar Villagers. Frank: “Ze hebben mijn favoriete groepen een beetje tegelijk geprogrammeerd. Ik wil White Denim graag zien en Caveman.  We gaan eerst maar naar Villagers en dan naar White Denim of zo. Dat is ook wel leuk omdat je dan van alles wat ziet. Glen Hansard van het vroegere The Frames vind ik ook goed. En Phosphoresent wil ik ook zien.” Het komt er op neer dat de heren eigenlijk gewoon alles willen zien. “Dit jaar zitten alle favorieten onder elkaar. Verticaal geprogrammeerd.” Het is niet de eerste keer dat het tweetal Crossing Border met een bezoekje vereert. Het programma voldoet volgens Frank precies aan hun verwachtingen. “Ik vind het leukste dat hier verrassende, nieuwe bands zijn. Ik had bijvoorbeeld nog nooit van Lucius gehoord, maar die vond ik erg leuk. Ik vind de verdeling en de mensen die ze vragen altijd heel erg goed.” Het literatuurgedeelte is alleen niet aan de mannen besteed. “Dat lezen we wel!”

Jenny Hval heeft net gespeeld op het podium van Heartbeat Hotel. Ze blijft nog even hangen. “De show was leuk, maar wel lastig door het geluid vanuit The Raven. Morgen zijn we er gewoon als publiek.” Doordat Jenny en haar band net een tour hebben afgerond en direct door zijn gereisd naar Crossing Border heeft ze nog geen kans gehad om het programma te bestuderen en zich te verdiepen in het festival. “Normaal gesproken kijk ik wel op wat voor soort festival ik speel en waar het over gaat, maar nu doen we het andersom. Eerst spelen en dan het programma bekijken. Zoals ik het nu zie staat er heel veel leuks op het programma. Ik vind de cross-over tussen muziek en literatuur heel leuk. Ik hoop dat het publiek een mooie mix van alles ziet. Dat hoop ik altijd als ik speel op een festival, dat ik deel uit maak van iets dat interessant is voor het publiek.” Tussen een gewoon concert en spelen tijdens een festival zit volgens de zangeres wel een verschil. “Het hangt vaak heel erg af van de locatie. Sommige locaties zijn heel intiem en persoonlijk. Het kan echt mindblowing zijn. Dan begrijp ik pas wat er is gebeurd nadat ik heb gespeeld en ik wat andere dingen heb gezien.”

Els en Floortje zijn dit weekend in de rol van festival-girls gekropen. Net als de meisjes die vroeger in de Amerikaanse bioscopen popcorn verkochten, lopen zijn door de Koninklijke Schouwburg met een enorm dienblad vol boeken. Els: “Joost Zwagerman verkoopt het beste. Er wordt ook door de schrijvers gesigneerd vanavond dus vandaar dat mensen veel kopen.” De dames schatten in dat Tommy Wieringa, die later nog achter de signeertafel kruipt, uiteindelijk de bestverkopende schrijver van de avond wordt. “Wij gaan straks naar Tommy toe met ons blad vol boeken. Dan hoeven de mensen niet naar de boeken, maar dan komen de boeken naar hen.”

Jeroen staat ondertussen heel druk het blokkenschema te bestuderen. “Ik ben heel enthousiast over Glen Hansard, dus daar wil ik op tijd bij zijn. Ik ben dus nu mijn strategie bepalen. Of ik daar al heen ga of niet. Ik heb net Kamagurka gezien, wat ik heel leuk vond, en ook de schrijver daarvoor (F. Stark) was goed. Dat zijn de verrassingen en ik vind het altijd leuk om verrast te worden. Dan loop je ergens naar buiten en dan is er weer iets anders. We zijn bij Ghostpoet begonnen en toen zijn we op tijd naar Kamagurka gegaan om daar een plekje te hebben. Ik merk dat ik het leuk vind om nieuwe dingen te ontdekken.”

Een Haags festival is geen Haags festival zonder nachburgemeester Rene Bom: “Ik ben niet elk jaar op Crossing Border geweest, maar wel heel vaak. In de tijd van Louis Behre bij de Herenstraat. Daar is het begonnen in een kraakpand en daar was ik toen bij met Herman Brood. Als ik kan dan ga ik echt. Dit is toevallig het eerste jaar sinds een lange tijd dat ik allebei de avonden kan en ik vind het tot nu toe helemaal top. Ik heb net Caveman gezien en Joost Zwagerman en Justine Le Clerq. Voor die laatste heb ik vorige week een tentoonstelling geopend met een gedicht van Arnon Grunberg. Dat heeft me geïnspireerd. Kamagurka wilde ik ook graag zien maar daar liep ik tegen een muur aan. Dat was echt loaded. Het is een fantastische editie dit jaar. En ik ga natuurlijk naar Puur Gelul en naar Nico Dijkshoorn. Dat is een privévriendje. Daar moet ik naartoe anders krijg ik de vraag waar ik was.”

Drummer Joeri Gordijn (Neighbour Neighbour) speelde in 2007 zelf op Crossing Border. Vandaag is hij er gewoon als bezoeker. “Ik ga naar Savages, maar volgens mij gaat iedereen daar naartoe dus de kans dat we daar binnen komen is klein. Net ben ik naar Radical Face geweest en dat vond ik ongemakkelijk en saai. The Leisure Society kende ik al. Volgens mij heeft dat een paar jaar geleden op Walk the Line gestaan en die vond ik echt heel goed. Het is misschien een beetje flauw om te zeggen, maar een paar jaar geleden stond bijvoorbeeld Local Natives op het programma en zo’n soort band mis ik. Het zijn nu wel heel veel akoestische gitaren.”

Jean Pierre Geelen en Katja de Bruin. Jean Pierre Geelen (mediarecensent, columnist Volkskrant) is een vaste bezoeker. “Er zijn dit jaar minder mensen dan voorgaande jaren. Dat is jammer, net of het minder leeft. Ik heb zojuist het interview met Carry Slee gezien door Katja de Bruin.” Met een lach naar zijn buurvrouw en VPRO Gids redacteur: “Een goed interviewster. Ook zag ik het interview door Arjan Peters met Mirjam Rotenstreich. Aardig, maar ik denk niet dat ik het boek ga lezen. We hebben ook Arjan Peters en Amity Gaige gezien. Gaige is een zeer leuke vrouw, met gevoel voor humor. Zo dadelijk gaan we nog naar A.L. Snijders.” Muziek ontbreekt op de lijst? Katja: “Geen muziek nee, we zijn meer van de wandelgangen.” Jean Pierre: “Beroepsdeformatie, vrees ik. Natuurlijk gaan we volgend jaar weer. Het is en blijft natuurlijk een hartstikke leuk festival.”

Raymond van Houten en Anne Marie Scheffel. Hoewel beiden erg tevreden ogen, blijkt Raymond iets minder enthousiast dan Anne Marie wanneer hij op de vraag naar het hoogtepunt van de avond antwoordt: “Ik heb meer dieptepunten dan hoogtepunten gezien. Maar alles wat ik zeg, zegt meer over mij dan over de dingen waarover ik iets zeg.” Hij heeft vrij veel gezien, ook Nico Dijkshoorn & Ocobar bij voorbeeld. “Alhoewel ik van Nico’s leeftijd ben, ben ik daar dan weer te jong voor.” Dan komt de aap uit de mouw: Raymond blijkt liefhebber van house en dance events. “Dat mis ik hier, maar hier is natuurlijk ook kultuâh.” Anne Marie heeft meer haar draai gevonden. “Ik vond Savages super. En voor mij was het een verademing om eindelijk eens niet tussen hordes vrouwen te staan. Er zijn veel mannelijke bezoekers. Ik vind Crossing Border een goed festival. Kleinschalig en overzichtelijk.” 

Frank is bang dat de zaterdagavond van Crossing Border de vrijdagavond niet meer kan overtreffen. “Ik dacht dat Ghostpoet het hoogtepunt was. Daar begon ik mee en dat vond ik vreselijk goed. Maar daarna kwam Villagers en dat was echt ongekend. Dat vond ik echt heel, heel erg goed. Ik moet eerlijk zeggen dat ik de literatuur oversla, al ben ik wel echt een literatuurliefhebber. Ik heb bijvoorbeeld een paar boeken van Patrick Dewitt maar die stond net weer tegenover wat anders. Dat is het lastige met festivals.” Heeft Frank zelf nog iets op zijn verlanglijstje staan voor Crossing Border 2014? “Dat vind ik lastig. Mijn favoriete band is New Model Army en die zouden hier denk ik niet misstaan. De muziek is eigenlijk heel mainstream maar ze zijn niet bekend en ze doen daar niks voor. Ze zijn heel erg niet commercieel.  Ze zouden best een groter publiek kunnen bereiken maar dat  willen ze niet en ik denk dat ze dat niet moeten willen.”

Joop Behre en neef Ton Behre. De achternaam verraadt al dat we hier niet met toevallige passanten hebben te maken, maar met doorgewinterde genieters van Crossing Border. Joop: “Wij komen, samen met onze echtgenotes, al vanaf de eerste editie. Een bijzonder festival. Crossing Border oefent aantrekkingskracht uit op mensen die van afwisseling houden en op ongedwongen én betaalbare wijze nieuwe muziek en literatuur willen ontdekken. De internationale diversiteit vormt een ijzersterke formule. Het festival maakt zijn naam helemaal waar met bands en auteurs uit het buitenland die in eigen land (nog) niet ontdekt zijn.” Ton heeft een cd van John Grant gekocht: “Heel apart.” Met een blik op zijn neef die het woord al weer neemt. “Hij is onze woordvoerder, zoals je hoort.” Joop: “Ik sprak zojuist mensen die hier voor het eerst waren: totaal verrast en dolenthousiast over de enorme keuzemogelijkheid op gebied van muziek en literatuur. Met vele anderen weten wij intussen dat de sfeer altijd goed is. En ik wil nog even kwijt dat de VPRO de klasse heeft gehad om dit festival te ontdekken – toen Louis met Crossing Border begon, haakten zij erop in. Crossing Border was en is vernieuwend en de VPRO volgt het festival al jarenlang op de voet, in vooraankondiging en verslaggeving. Ja natuurlijk, tot volgend jaar!”

Nicole en Jaco uit Delft hebben tot nu toe alleen nog Flying Horseman gezien. Jaco: “Straks gaan we naar Warpaint en Savages.” Nicole twijfelt nog tussen Warpaint en These New Puritans en aangezien die gelijktijdig geprogrammeerd staan, moeten er keuzes worden gemaakt. Volgens Jaco is de eerste helft van de één en de tweede helft van de ander kijken geen optie. “Dat werkt niet, dan kun je beter de een helemaal doen en de ander niet.” Het tweetal heeft nog wel een verzoekje voor de organisatie. Jaco: “Wat ik jammer vind is dat literatuur en de muziek compleet gescheiden zijn. Wij gingen vroeger altijd naar De Nachten in Antwerpen en daar had je aan het begin van de sessie literatuur en daarna een band en hier is de muziek hier en de literatuur daar.” Nicole: “Daar gebeurt heel veel kruisbestuiving tussen schrijvers en muzikanten en hier is het echt gescheiden. Dat is jammer. Volgend jaar graag wat meer kruisbestuiving tussen muziek en literatuur dus.”

Het is opvallend hoeveel buitenlandse bezoekers het festival trekt. Tim reist al twee jaar speciaal voor Crossing Border van Yorkshire naar Den Haag. Hij heeft de route voor vanavond al helemaal uitgestippeld. “Ik wil een stukje van Aidan Moffat zien, maar daarna moet ik naar John Grant. Daarna ga ik naar Warpaint. Het laatste album vond ik geweldig en ik ben heel benieuwd naar het nieuwe album. Ik kan het alleen niet helemaal zien want ik wil ook naar These New Puritans. Die vind ik heel goed, maar ik heb ze nooit live gezien en ik ben heel benieuwd of ze het waar kunnen maken.” Volgend jaar wil de Brit graag Bob Mould op het Crossing Border podium zien. “Hij is mijn favoriet. Ik heb hem al een miljoen keer gezien en nog een keer mag altijd.” Tim vergelijkt Crossing Border met het Britse Lattitude festival. “Dat is ook zo'n mooie mix van muziek en literatuur. Dat is alleen in de zomer en meer buiten. Het leuke van Crossing Border is juist dat het een winterfestival is.”

De twee zussen Geke en Marianne Hoorn zitten in een hoekje na te genieten. Ook zij zijn al jaren vaste bezoeker. Geke: “We worden getrokken door de combinatie van muziek/literatuur en door het verrassingselement. Ieder jaar opnieuw. Aan de hand van de informatie op de website plannen we wat we sowieso willen zien, maar daarnaast komen we ook bij nieuwe dingen uit. Andere auteurs, nieuwe muziek, leuke gesprekken. Je kunt hier heerlijk ‘verdwalen’. We houden van de ongedwongen sfeer, lopen regelmatig gewoon een zaal binnen. Bijna altijd goed en soms echt ge-wel-dig. Hoogtepunt vanavond vond ik het interview van Jesús Carrasco door Arjan Visser. Fascinerend zo snel als het gesprek heen en weer ging. Door de interactie tussen interviewer en geïnterviewde kom je niet alleen veel over het boek te weten, maar ook over de persoonlijkheid van de schrijver en zijn wereldvisie." Marianne: "Ik vond Glen Hansard gisteravond als afsluiting in The Royal prachtig. Viool, blazers, het hele toneelbeeld. Vol energie ga ik da naar huis.”

Wilfried de Jong is tijdens Crossing Border special guest van Nico Dijkshoorn én Ocobar. Wij spraken hem kort na zijn optreden. “Het was erg leuk, maar wel spannend. Je loopt een programma in dat niet van jou is. Ik ken die jongens natuurlijk al heel lang en ik heb veel met Ocobar opgetreden en dit stukje komt daar ook uit. Het is een soort ode aan Miles Davis en aan de funk die hij in de jaren '80 speelde. Heel vrij en heel lui waarbij hij soms heel trage beats neerzette. Om het gevoel op te roepen van een jazzclub waar die muziek wordt gemaakt heb ik dit stuk geschreven.” Funk is niet een muzieksoort die je direct met Crossing Border associeert. De Jong: “Ik denk dat de rest wat rockier is dus dit zal misschien een beetje een fremdkörper geweest zijn. Maar dat is helemaal niet erg.” De rest van de avond is de theatermaker gewoon festivalbezoeker. “Ik heb eerder op Crossing Border opgetreden. Ik vind dat je dan ook een beetje bezoeker bent. Je treedt op en daarna ga je nog even bandjes meemaken. Ik vind het een geweldig festival. Ik houd er echt ontzettend van. Van de week kwam ik een trio uit New York tegen. Die hadden literatuur en loops en jazz en hiphop gecombineerd en dat moet ook gewoon hier staan. Festivals waarbij niet helemaal duidelijk is wat het is. Dat is plezierig.”