Een interview met Fresku: zo doe je dat

''Ik denk dat ik nu een groot genoeg publiek heb om het kaf van het koren te scheiden''.

Milan König ,

Fresku gaat vóór de release van zijn derde album - Nooit Meer Terug - nog één keer, voor de laatste keer, terug in het verleden en geeft zich volledig bloot. Behalve het feit dat hij bekent dat hij weet waar zijn paniekaanvallen vandaan komen, houdt hij Nederland op pijnlijke wijze de spiegel voor. Hierbij hamert hij op het goed inlichten van instanties en mensen. "Als zwarte is het moeilijk uit de verf te komen, omdat de geschiedenis ons al gekleurd heeft".

Zie jij het als een belediging dat je track ‘Zo Doe Je Dat’, die een serieuze boodschap bevat, terecht is gekomen op een site als Dumpert?
Nee juist niet, Dumpert is een verzamelplek van ignorance en zo’n instantie heeft ook een verantwoordelijkheid voor het opvoeden van hun publiek. Vandaar dat ik juist gestuurd heb dat het nummer ‘Zo Doe Je Dat’ ook dat soort instanties bereikt. Dumpert of Geenstijl kunnen vaak dingen in een huili huili jasje stoppen om vervolgens de discussie aan te wakkeren. Vanuit zo’n standpunt moet je wel zo sterk blijven om je ding te kunnen blijven doen. Ze noemden mij Nederlands intelligentste rapper, wat een compliment en een belediging tegelijk is.

In wat voor opzicht is dat een belediging?
Daarmee impliceren ze dat ik een uitzondering ben en dat Nederlandse rappers niet intelligent zijn. Dat is iets onderhuids. Het wordt erbij gezegd, om er voor te zorgen dat het publiek Geenstijl blijft begrijpen. Om mij neer te zetten als een uitzondering van die anderen, terwijl ik niks anders ben en niks anders doe dan wat ik heb geleerd van deze muzieksoort.

Wat vind jij dan van het niveau van de scene?
Er valt zeker wat te schaven aan de werkethiek van de scene. Stel hip hop wordt wel evenredig gedraaid op de radio. En rappers komen vervolgens dronken, stoned of onvoorbereid op een radiostation, omdat ze moeten voldoen aan hun straat imago dan houdt het ook snel op. Uiteindelijk is het namelijk wel gewoon een baan.


"Mag ik alsjeblieft zelf bepalen wie ik een Nederlandse volksheld vind?"


Hoe hou jij jezelf in het gareel?
Ik ben een enorme chaoot, ik heb last van paniekaanvallen, last van angsten. Vandaar dat ik ook een coach, een manager, een tourmanager, een label, een pr, een productie, Kees en veel vrienden heb, waarmee ik gewoon gesprekken moet hebben om ervoor te zorgen dat ik mijn werk goed kan doen.

Denk je dat als die mensen er niet zijn het ‘merk’ Fresku om zou vallen?
Ik zie Fresku niet als merk maar als mens met tekortkomingen. En dit is geen makkelijk werk, omdat de industrie het moeilijk voor je gaat maken. Je gaat te maken krijgen met mensen die jouw neer gaan zetten als een soort aap of wat dan ook. En daarop moet je voorbereid zijn. En die voorbereiding is niet om je merk te bewaken, maar om je persoon te bewaken.

Wat betekent humor voor jou hierin?
Humor is daarin een middel. Het is een middel om discussies los te peuteren en om mijzelf te beschermen tegen stempels. Ik gebruik het ook om de spiegel voor te houden. Ik ben mij er namelijk van bewust dat er een gebrek aan zelfkritiek in de Nederlandse cultuur zit. Wij zijn een land dat vanaf het moment dat wij geschiedenisboeken aan het schrijven waren, selectief keken hoe het verwoord moest worden om positief uit de verf te komen. In mijn laatste bonustrack ‘Angst’ begin ik ook met: ‘Theo van Gogh is mijn held niet, Pim Fortuyn is mijn held niet, fijn dat ik nu je aandacht heb. Zou ik Charlie zijn, was ik mezelf niet.’ Mag ik alsjeblieft mijn eigen helden uitkiezen? Mag ik alsjeblieft zelf bepalen wie ik een Nederlandse volksheld vind? Jullie hebben al Michiel de Ruyter voor mij neergezet, nu worden Pim Fortuyn en Theo van Gogh ook als Nederlandse volkshelden neergezet. Ik heb mijn eigen helden. Er wordt niet gekeken naar wat voor schade zij hebben aangericht, die tot op de dag van vandaag merkbaar is in de maatschappij. Zij hebben voor generatielange polarisatie gezorgd.


"Ik heb ook na het optreden thuis in de douche hard staan huilen, ik was toen zo dankbaar".



Denk je dat de humor die jij als middel gebruikt nu tegen jou gebruikt wordt?
Ik denk dat er echt geen enkele manier was om de boodschap van ‘Zo doe je dat’ te vertellen, zonder dat er iemand had gezegd: hij is een slachtoffer. En deze track heeft zijn uiterste best gedaan om dat te voorkomen. Nu wordt het opgepakt als satire, waardoor het gaat leven. En op die manier wordt de discussie dus aangewakkerd. Door de satire wordt het geïntegreerd, oftewel het past op die manier binnen datgene wat bijvoorbeeld 3FM wil uitdragen, en dat is entertainment. Terwijl, als er te veel lading op de track zou zitten, dan wordt er satire van gemaakt om het zodoende weer van tafel te kunnen vegen. Kijk naar bijvoorbeeld Quinsy Gario (kunstenaar), bij hem is de toon helemaal anders. Hem wordt verweten dat hij het te bont maakt, waardoor er sarcastisch met hem wordt omgegaan. Dat gebeurt om de sfeer en de stemming tevreden te houden en niet te laten escaleren. Mensen zijn bang hoe machtig die man is als kunstenaar. En hoe goed hij is om mensen de spiegel voor te houden. De activist kan hem de kop gaan kosten.

Denk je dat satire de enige manier is om die boodschap goed over te brengen?
Voor mij werkt satire, maar wat Quinsy doet is ook een goeie weg. Het is dapper wat hij doet en hij beukt de deuren in. Maar kijk naar de harde gevolgen op zijn privéleven. Ik heb een dochtertje – Alisha - van vijf dus ik kies niet voor die weg. Ik wil niet mijn leven wagen om mensen op te voeden als een activist. Ik wil wel instituten (3FM of scholen) aan het denken zetten. En dat betekent juist niet dat jij en ik als schrijvers niks moeten doen, maar wel dat wij de ene dag over iets mogen schrijven en de andere dag een andere stelling mogen hebben om dingen anders te belichten. Gelukkig hoef ik niet altijd objectief te zijn, zolang ik maar de stellingen oproep.
 

Ik merk dat in je nieuwe album veel thema’s terugkomen als angsten en het tekort schieten in dingen.
Het is denk ik vooral prestatiedrang, ik voel mij soms verstikt door mijn eigen ambitie. Daarnaast heb ik snel het gevoel dat ik faal. Als voorbeeld, heb ik dit jaar niet op Lowlands gestaan, wat voor mij als falen voelt. De entertainment is hard, het maakt niet uit hoeveel je je best gedaan hebt. Als jij je hele leven in één album stopt en een recensent beoordeelt mijn album met een 6,5, voelt het voor mij alsof hij mijn hele leven met een 6,5 beoordeelt.

Bij mij komt het woord ‘minderwaardigheidsgevoel’ bovendrijven. Denk je dat dit bij jou van toepassing is?
Dat zou best kunnen, dat ontken ik niet. Het zou misschien te maken kunnen hebben met het missen van een moeder in mijn jeugd en een vader die veeleisend was, althans niet complimenteus. Ik heb meegekregen dat niemand mij wat gaat geven. Mijn vader was de eerste in zijn familie die studeerde. Mijn oma’s moeder was een slavin. En mijn oma was een werkster, oftewel een verbasterde vorm van een slavin. En zij heeft acht kinderen gekregen, waarvan mijn vader de eerste was die naar school ging. Los van het feit dat ik mij altijd Nederlander heb gevoeld, ik heb wel geleerd hoe het is om zwart te zijn in de wereld en in Nederland en dat je daarom hard moet werken. Mijn vader zei altijd: ‘Je bent zoveel waard als je laatste prestatie”.

Heb jij een voorbeeld dat je presteerde als artiest en als mens tegelijk?
Ik weet nog goed dat ik op Lowlands moest optreden voor 6000 man op de warmste dag van het jaar. Ik voelde mij niet op mijn plaats en vroeg mijzelf af: wie ben ik om dit te doen? Toen heb ik besloten dat ik de angst niet kon wegzetten, maar wel lef kon tonen en juist mijn angsten aangaan. Ik ben het podium opgegaan en heb gewoon eerlijk gezegd dat ik nerveus was en zin had om met hun het album te vieren. Ik heb daar toen zo veel voor terug gekregen. Nog steeds krijg ik zoveel mooie reacties. Ik heb ook na het optreden thuis in de douche hard staan huilen, ik was toen zo dankbaar.

Was je dankbaar dat je je angsten had overwonnen of dat je het publiek zo’n waanzinnige dag heb laten beleven?
Ik was god dankbaar, voor de paden die hij heeft uitgestippeld. Ik geloof daar in. Mensen zijn net sterrenstelsels. Je ziet niet de route die ze nemen, maar de route staat wel al vast. Als je echt gelooft en doorzetting toont, dan komt het lot naar je toe. Veel mensen zien het lot als iets wat al vaststaat, alsof je er niks meer aan kan doen. Ik beschouw het lot juist meer als iets wat constant in beweging is, afhankelijk van hoe hard wij in onszelf geloven. Voor mij betekent het werkwoord geloven, het geloven in je zelf. Mensen hebben het een theologische lading gegeven en naarmate wij als mens intelligenter zijn geworden is het spirituele losgelaten.
 

"Mediteren is loslaten en bidden is vasthouden, dat is voor mij het grote verschil''.



Denk je dat het geloof een ander nut heeft gekregen in de loop der jaren?
De mens heeft een slecht talent voor pretenties, instituten en dogma’s. Als iets heeft gewerkt gaan wij mensen regels maken om het de volgende keer wéér te laten werken. Waarbij alles wordt dichtgetimmerd, zodat er geen grijze gebieden meer zijn. Terwijl religie juist ruimte creëert voor grijze gebieden en verschillende interpretaties.

Voel jij je ook verantwoordelijk voor mensen die pretenderen hetzelfde geloof als jij te hebben en extreem in hun geloof zijn?
Nee, ik voel mij daar niet verantwoordelijk voor. Ik voel mij wel verantwoordelijk voor de mensen die termen en titels in het leven roepen en hen zwart proberen te maken. Bijvoorbeeld een term zoals; moslim, die sinds 9/11, Theo van Gogh, Pim Fortuyn en Charlie Hebdo alleen nog maar wordt gezien als iemand die zorgt voor onthoofdingen. Terwijl allang bewezen is dat, hoe meer negativiteit over de islam wordt verspreid, des te meer mensen met een identiteitscrisis in Europa (voorbeeld 2e en 3e generatie arbeidsimmigranten) neigen naar het aansluiten bij zo’n extreme groep. Een terreurgroep als IS speelt hier ook op in en ronselt zo nieuwe leden. Als je IS wilt tegen werken moet je juist de stigma’s ridiculiseren.

Heb je meer behoefte aan het begeren van een vrouw of aan de begeerte door een vrouw?
Als ik eerlijk ben heb ik meer behoefte om begeerd te worden door een vrouw. Het heeft ook te maken met mijn Antilliaanse opvoeding, dat ik als vader de man voor de hele familie ben. Door die opvoeding wil ik dat dus ook zijn. Maar ik kom er ook achter dat het helemaal niet mogelijk is in deze tijden. En dat maakt het voor mij erg frustrerend, diep van binnen vind ik dat ik in dit geval steken laat vallen. Met mijn gezin kan ik het wel, maar niet met mijn hele familie. Als het zou kunnen zou ik mijn moeder haar eigen schilderatelier geven, mijn vrouw een eetwinkel, mijn broer helpen met zijn fotografie en zou mijn vader als muzikant helpen om een studio te bouwen.

En Alisha?
Die krijgt al alles haha. Dat wordt echt nog een probleem. Haar moeder zegt altijd dat ik haar te vaak verwen, maar ik vind dat het mijn taak is. Vroeger was dat óók zo, mijn zus kreeg alles en hoefde alleen haar best te doen op school en ik moest hard werken voor alles.

Denk je dat hier onder andere je prestatiedruk en je faalangst vandaan komen?
Ja, ik denk het wel. De combinatie prestatiedruk en faalangst is vaak heel verstikkend, maar naar alle eerlijkheid moet ik ook zeggen dat het altijd gewerkt heeft voor mij. Het heeft mij altijd laten presteren.

Zoals je eerder zei: je bent zoveel waard als je laatste prestatie. Maar maakt al dat presteren je ook gelukkig?
Ik denk dat ik heb geleerd dat het een illusie is dat presteren mij gelukkig maakt. Soms vergeet ik dát in mijn onderbewustzijn, maar het maakt inderdaad niet echt gelukkig en het kan verstikkend werken. Maar ik heb daarnaast ook geleerd lol te hebben in mijn werk. Zoals Teemong en ik Job de Wit kunnen aanpakken. Af en toe moet je kritiek omver schoppen om vrijheid toe te eigenen en lol met elkaar te maken.

Zou jij het patroon wat je hebt meegekregen vanuit je cultuur - om een zorgdrager te zijn - willen doorbreken, vanwege die verstikkende werking?
Ja, in zekere zin doe ik dat ook. Dat is ook waar het album – Nooit Meer Terug – voor staat. Ik ben een moeilijke denker die snel in een donkere gemoedstoestand terecht komt. Na mijn eerste album ben ik door een zakelijk conflict in een dal beland. Na mijn tweede album ben ik ook in een dal terecht gekomen, waarbij ik het gevoel had dat het leven, dat ik wilde leven, mij ging leven. En nu ben ik volledig voorbereid op alles wat kan komen. Het belangrijkste wat ik moet doen, nu mijn derde album uitkomt, is zo dicht mogelijk bij mezelf blijven, zodat ik de controle niet verlies.

Doe je aan mediteren?
Nee, ik kan niet loslaten. Je hebt twee soorten mensen: vasthouders en loslaters. Ik ben die vasthouguy man, geef mij houvast. Mediteren is loslaten en bidden is vasthouden, dat is voor mij het grote verschil.

Denk je dat je paniekaanvallen en het vast willen houden aan iets met elkaar te maken hebben?
Ja, dat denk ik wel man.

- Peuki / huili pauze –



''Toen de zwarte bevolking Amerika binnen kwam werden zij nikkers genoemd, daarna negro en van negro werden ze black genoemd. Nu wordt de zwarte bevolking Afro-Americans genoemd. In Nederland zijn donkere mensen binnen gekomen als negers en worden nog steeds negers genoemd''.



Kijkend naar blije mensen op Lowlands of een track als ‘Omgekeerde Wereld’. Rap je dan meer voor de intentie of de impact van je nummer?
De intentie is zeker belangrijker, maar deze kan vaak alleen behaald worden met impact. De impact is een voorwaarde om de intentie tot zijn recht te laten komen. Maar het is wel lastig, aangezien iedereen een mening heeft en daarmee ook een verschillende interpretatie van de intentie. Bij het nummer ‘Twijfel’ kreeg ik vrij weinig kritiek, omdat blijkbaar veel mensen zich erin konden herkennen. Maar bij het nummer ‘Zo doe je dat’ waar het gaat over racisme, discriminatie en onrecht, zie je vaak dat mensen zich beschuldigd voelen. En zich dus automatisch afreageren en daarmee ook ineens klaar zijn met je als artiest. Dan denk ik echt: ‘Fack you man, je bent nooit een fan geweest, je bent een fan van jezelf. Je wilt alles wat bij jou past pakken van mij, terwijl als je fan van mij bent, dan pak je alles wat van mij is en dat neem je. Goed of slecht. Anders ben je geen fan, dan ben je een narcist’. Ik denk dat ik nu een groot genoeg publiek heb om het kaf van het koren te scheiden.

Wat vind je ervan dat sommige mensen alleen fan zijn van je alter ego: Gino Pietermaai?
Laat me voorop stellen dat ik Gino facking vet vind. Vet om te doen en ik ben er trots op. Ik sluit niet uit dat Teemong en ik er weer iets mee gaan doen. Maar het heeft inderdaad ook mindere kanten. Ik word wel vaak aangesproken door mensen over Gino Pietermaai en dan denk ik: ‘Fack ik heb toch wel meer gedaan dan alleen bijvoorbeeld die 360 track’. Vaak kennen mensen alleen Gino.

Denk je dat wij in de toekomst nog grenzen hebben?
Laat ik voorop stellen dat ik denk dat kleurloos niet bestaat, want kleurloos zou ook cultuurloos moeten betekenen. Wij willen heel graag dat iedereen gelijkwaardig is: ‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen.’ Maar in het geval van vluchtelingen gaan mensen er toch anders naar kijken. Hierin moeten wij onszelf niet meer zien als het middelpunt van de wereld. Wij zijn een klein landje dat veel heeft gehad aan onze handel, maar vooral aan onze ontdekkingsdrift. Als wij dat voort willen blijven zetten moeten wij ook zo blijven denken en niet de poort dicht doen omdat wij nu zo succesvol zijn. De poort dicht doen gaat ons kapot maken.

Zou jij je een wereld zonder grenzen kunnen voorstellen?
Ik moet ineens denken aan een zin uit de Koran. ‘Ik heb jullie geschapen vanuit één mensheid, zodat jullie jezelf kunnen verdelen in culturen, stammen, talen en geloven om weer samen te komen, om dan van elkaar te leren, elk als individu.’ Oftewel onder al onze culturen en pretenties zijn wij allemaal gewoon mensen met emoties. En wij hebben die verschillende culturen, talen, stammen en religies om van elkaar te leren en niet om ruzie met elkaar te maken. Dus ik denk wel dat je grenzen nodig hebt om van elkaar te kunnen leren.

Dus grenzen zijn niet kwalijk, maar wel datgene wat er mee gepaard gaat?
Er is niets mis met iets aanhangen, maar wel om ergens iets aan te hangen en daarmee vinden dat jij daardoor beter bent. En daar is de IS net zo schuldig aan als dat Wilders dat is. Er is niks achterlijkers dan een andere cultuur achterlijk noemen. En zelfkritiek is hier zo belangrijk in.

Veroordeel je Nederland in het niet kritisch zijn?
Ik begrijp het en veroordeel het tegelijk, in die zin dat ik snap waar het vandaan komt. Kijk woorden als apartheid en racisme zijn wel woorden waar wij als Nederlanders verantwoordelijk voor zijn, dat ze überhaupt bestaan. Dan is het is hypocriet dat wij die woorden het snelst van tafel willen schuiven. Ik snap het ook wel, want als wij die woorden horen voelen wij afkeer en ons beschuldigd. Toen de zwarte bevolking Amerika binnen kwam werden zij nikkers genoemd, daarna negro en van negro werden ze black genoemd. Nu wordt de zwarte bevolking Afro-Americans genoemd. In Nederland zijn donkere mensen binnen gekomen als negers en worden nog steeds negers genoemd.