Wie mag het doen? Wie krijgt de eer een fieldlab evenement te hosten in Ziggo Dome? Want zo moeten we dat toch zien. Op de kop af een jaar geleden was het dat er in Nederland voor het laatst ‘gewone’ concerten plaats vonden. Avonden waarop je bier kon morsen op je buurman, in elkaars oor kon schreeuwen, keihard meezingen. Het was allemaal een jaar lang taboe, en de terugkeer van de popmuziek as we knew it lijkt ver weg. De gedachte: hoe meer mensen we bij elkaar zetten, hoe gevaarlijker een gebeurtenis. Maar is dat nou eigenlijk wel zo? Hoeveel contact hebben mensen nu eigenlijk daadwerkelijk met elkaar tijdens zo’n concert? En wat gebeurt er als we mensen vragen zich aan bepaalde regels te houden, doen ze dat dan? Dat is de inzet van dit fieldlab experiment. Het draait dus niet om de vraag of op zo’n concert mensen elkaar besmetten (in principe niet, want iedereen is getest), maar over de vraag hoe mensen zich in zo’n setting nu eigenlijk gedragen. André Hazes jr dus. Hij is de man die deze dans mag leiden. Heel logisch, want hij is in staat om alle restricties op de proef te stellen.
Na de spectaculaire confetti-euforie op het eerste fieldlab evenement in Ziggo Dome is het zondagavond een groot meezingfestijn bij André Hazes Jr. De grote vraag is: in welke bubbel ontstaat de beste polonaise? Ook het tweede pop fieldlab was een grote ontlading, onder toeziend oog van de wetenschap.
Ziggo Dome is vanavond lekker compact gemaakt - het podium ver naar voren. De zaal is verdeeld in een aantal vakken, of bubbels, die allemaal andere randvoorwaarden krijgen. Achterin, op de tribunes, zijn twee vakken van 250 mensen die moeten blijven zitten, met af en toe een lege stoel er tussen. Er is een klein VIP-deck voor vrije vogels die zelf mogen bedenken wat ze doen. In het midden van de zaal is een groot vak met stippen op de grond. Kies een stip en blijf daar, is het devies. En vooraan staan twee jaloersmakend normale vakken, waar mensen op elkaar gepropt staan zoals vroeger. Ok, eigenlijk zou iedereen er een mondkapje moeten dragen, maar dat doet niemand.
Hoe is het mogelijk, zou je denken. Je bent een van de uitverkorenen om aan dit concertexperiment deel te nemen, en je kunt je niet eens aan de regels houden? Is dat niet schandalig? Niet per se. Het is simpelweg een constatering. Een uitkomst van het onderzoek die met het blote oog waargenomen kan worden. Dat werkt dus niet, zeker niet als mensen het idee hebben veilig te zijn. Iedereen is immers negatief getest, minder dan 48 uur van tevoren. En wat wij met het blote oog kunnen waarnemen, is slechts een klein onderdeel van wat de wetenschappers aan data binnen krijgen. Ze hebben beschikking over tags die de positie van alle bezoekers tot op 10 cm nauwkeurig vastleggen. Er zijn ook camerabeelden, die nog meer informatie bieden. Bijvoorbeeld: twee personen die langere tijd in elkaars nabijheid verkeerden, welke richting hadden zij dan ten opzichte van elkaar? Lange tijd in elkaars gezicht praten geeft immers veel meer risico op besmetting dan wat klodders spuug op je rug. Een polonaise met dertig mensen zou best wel eens minder risicovol kunnen zijn dan een één op één omhelzing.
Terug naar de observaties met het blote oog: mensen vragen op hun stoel te blijven zitten, dat werkt dus ook niet. MAAR: mensen met een vaste stoel hebben niet de neiging te gaan lopen, hooguit voor de drankje of een toiletbezoek. Voor de rest blijven ze bij hun eigen stek. Dat betekent dat ze gedurende het concert met weinig mensen in het vak langdurig contact hebben. Dit blijkt in het theater en in het voetbalstadion niet anders geweest te zijn. Dat is anders in het ‘stippen-vak’, waar mensen staand een anderhalve-meter spot mogen kiezen. Lange tijd staan mensen daar met opvallend veel afstand van elkaar, maar als de finale van de avond aanbreekt, blijkt dat vak het meest geschikt voor de polonaise.
Want ja, die komt er natuurlijk. André Hazes proost op het leven en rijgt de hits van zijn pa aan elkaar. Hoe meer de avond op gang komt, hoe meer connectie er ontstaat tussen mensen die elkaar zeer waarschijnlijk niet kennen. De mensen uit het stippenvak hangen over het hek heen en zingen een soort groeps-duet (bestaat dat?) met mensen in het vak voor hen. Geweldig om te zien, ze zingen elkaar uit volle borst toe. Vijf, tien, vijftien mensen haken de armen in elkaar en zingen ‘Zij Gelooft In Mij’.
Woorden over vrijheid en zelfbeschikking komen vandaag extra aan. ‘Ik leef mijn leven zoals ik dat wil’, zingt Hazes in een onderschatte klassieker van zijn vader. ‘Ik bemoei me toch ook niet met een ander.’ Fascinerend hoe Hazes jr zelfs de timing van zijn pa overneemt: korte klanken raffelt hij af, om de lange uithalen extra ruimte te geven. De oude Hazes deed dat in de nadagen van zijn carrière rommelig, soms ronduit chaotisch, en toch zijn we er een beetje van gaan houden. Heel veel songs van Hazes gaan over vallen, opstaan en uiteindelijk kiezen voor je eigen pad. Hadden we de vrijheid maar weer om ons leven te leven zoals wij dat willen, hoor je iedereen denken.
Het ultieme anthem van deze avond is de enige echte classic van Hazes jr zelf: ‘Leef’. Het is het verhaal van een oude man aan de bar die vertelt dat hij binnenkort gaat sterven, en die de jongeling op het hart drukt alles uit het leven te halen wat er in zit. ‘Pak alles wat je kan!’, lalt de volle Ziggo Dome met Hazes mee. Overal zwaaien de armen omhoog. Zo voelt het, alsof dat vanavond weer even kan, pakken wat je pakken kan. En natuurlijk gooi je dan je mondkapje in de hoek, ja toch?
Gearmd en hard zingend lopen een paar stelletjes even later de Ziggo Dome uit. Een beetje wankel van de alchohol en van de euforie. Zouden ze nog weten met welke opdracht ze vanmiddag de zaal in stapten? Zouden ze zich er aan gehouden hebben? Of is het misschien - ook voor het onderzoek - wel goed dat ze gewoon gedaan hebben wat hun gevoel ze ingaf? Want dat gaat per slot van rekening ook gebeuren als eindelijk de rem van onze maatschappij gaat. Er staat ons op een heleboel vlakken een gigantische ontlading te wachten, en de twee fieldlabs van afgelopen weekend waren daar een voorproefje van. De Burger King op station Bijlmer ArenA bezwijkt een paar minuten later zo’n beetje onder de onverwachte klandizie. De ArenA boulevard is een jaar lang stil geweest, maar dit weekend bruiste het weer even.
De grote vraag die blijft hangen na twee avonden feest in Ziggo Dome: is dit hoe het voorlopig gaat zijn? De randvoorwaarden die deze shows mogelijk maakten - testen op onmogelijke plekken, een app die je stukje bij beetje informatie voert, een zaal verdeeld in compartimenten - zijn die ook de sleutel tot heropening van de evenementenwereld? Vrijheid in een gouden kooi, dat is beter dan helemaal geen vrijheid, toch?