Hoe Nederlandse pop de kroon overneemt van de hiphop Hoe Nederlandse pop de kroon overneemt van de hiphop

Laten we eens terug gaan naar 13 juli 2017. In de wekelijkse hitlijst voert Nederlandse hiphop de boventoon. En niet zo’n beetje ook. Van de tweehonderd populairste singles op Spotify zijn er namelijk 96 gemaakt door Nederlandse rappers. Laat dat even tot je doordringen. Bijna de helft van de chart bestaat uit rapmuziek van eigen bodem. Hits van Lil Kleine, SFB en Ronnie Flex halen worden in die week ruim een miljoen keer beluisterd. Acts als Bizzey, Dopebwoy, Jonna Fraser en SBMG pakken honderdduizenden streams. Een ongelofelijke dominantie. Het is de piek in een hit-streak die nog tot ver in 2019 zal duren.

Hiphop is jarenlang het meest succesvolle Nederlandse genre, maar eigenlijk wordt muziek van eigen bodem überhaupt goed beluisterd. Week na week wordt namelijk een groot deel van de Nederlande Spotifyhitlijst gevuld door nummers uit eigen land. Sinds 2017 stonden er ruim 900 verschillende acts als hoofdartiest in de hitlijst.Van die 900 acts komen er zo’n 350 uit Nederland: van veelvuldige hitpakkers als Josylvio, Tiësto, Racoon of Boef tot zangers met een one off hitje als Voice of Holland-winnaar Pleun Bierbooms of René ‘liever te dik in de kist dan een feestje gemist’ Karst.

Om er achter te komen welkes genres door de jaren heen scoren duiken we in de achterkant van Spotify. Het streamingplatform deelt alle artiesten namelijk in naar genre, al is dit niet zichtbaar als je de site of app gebruikt. Deze metadata wordt onder andere gebruikt om soortgelijke artiesten (of tracks) voor te schotelen als een album dat je hebt geluisterd is afgelopen. In dit geval gebruiken we de labels die Spotify op de artiesten plakt om te kijken uit welke genres de hitlijst de laatste jaren vooral bestaat.

Grofweg zijn Nederlandse hits op te delen in vier genres: hiphoptracks (zoals van Jonna Fraser of Kevin), popsongs (van bijvoorbeeld BLØF, Maan of Chef’s Special) en dancenummers (Hardwell, Yellow Claw, Martin Garrix). En oh ja: Nederlandstalig of feestmuziek mag meedoen in de marge. Hieronder valt een act als Snollebollekes of de jaarlijks terugkerende boom aan carnavalshits.

Op basis van in die indeling is er een duidelijk patroon zichtbaar. In 2017 en 2018 bestaat de hitlijst grotendeels uit Nederlandse hiphop en buitenlandse tracks. Op het hoogtepunt in 2017 en 2018 zijn zelfs ruim 90 van de 200 nummers in de lijst raptracks van eigen bodem. Pop - in de breedste zin van het woord - is dan nog nauwelijks zichtbaar. Dat verandert vanaf eind 2019: het aantal Nederlandse hiphopnummers daalt vanaf halverwege dat jaar, om in 2020 en dit jaar tussen de 30 en 50 per week uit te komen. Dat er door corona geen clubs en festivalweides zijn om die hiphophits mee te vullen zal daar ongetwijfeld aan hebben bijgedragen. Pop is sinds 2019 juist bezig aan een streamingopmars en is in april van dit jaar voor het eerst zelfs groter in de weekhitlijst dan Nederlandse hiphop.

Dat zelfde beeld zie je terug in ranglijst van nummers die in één week het meest werden gestreamd. Bovenaan de lijst staat de songfestivalsuccessong ‘Arcade’ van Duncan Laurence met ruim 5,4 miljoen streams. Een record. Verder is de lijst aardig hiphop: zo halen Frenna’s remake van ‘Verleden tijd’ van Abel, twee tracks van Boef en een van Lil Kleine de top twintig.

Maar ook hier ligt het hoogtepunt qua hiphopmegahits een aantal jaar terug. ‘Verleden tijd’ van Frenna kwam namelijk in 2018 uit, net zoals ‘Fan’ van Ronnie Flex. Lil Kleine’s hit ‘Krantenwijk’ verscheen in 2017. De grote hits van vorig jaar? Die zijn vooral van popacts Davina Michelle (‘17 miljoen mensen’) en Snelle (‘Smoorverliefd’).

De daling van het aantal hiphophits zorgt ervoor dat ook het totaal aantal liedjes van Nederlandse bodem in de Spotify top 200 daalt. Popsongs vullen dat gat maar voor een deel, Nederlandse dance en tracks van buitenlandse artiesten worden steady gestreamd.

Tussen 2017 tot en met 2019 steeg het gemiddeld aantal hittracks van Nederlandse artiesten. In het laatstgenoemde jaar waren wekelijks gemiddeld 103 van de 200 nummers van eigen bodem. Een krappe meerderheid dus. In 2020 daalt het gemiddeld aantal Hollandse hits naar 91 per week. Dit jaar zijn tot nu toe ‘slechts’ 84 van de tweehonderd hits van Nederlandse makelij.

Die daling drukt ook de streamcijfers. In piekjaar 2019 werden alle hits van Nederlandse artiesten die de Spotify top 200 haalden gezamenlijk 2,2 miljard keer beluisterd. Vorig jaar waren dit er in totaal 1,8 miljard, en dit jaar tot en met april 460 miljoen. Als die lijn zich doorzet lijkt ook het totaalcijfer voor dit jaar lager uit te vallen.

Betekent dit dan de neergang van Nederlandse hiphop? Mwah. Zie het eerder als wat in techjargon de ‘Hype Cycle’ wordt genoemd. Daarin worden technologieën ingedeeld in vijf fases, die allemaal een mate van verwachting en populariteit met zich meebrengen. Laten we dat projecteren op de hiphopscene van de afgelopen jaren. Zeg dat compilatiealbum New Wave in 2015 het startschot was voor commercieel hiphopsucces in Nederland. Met die release, waar onder meer Frenna, Jonna Fraser, Lil Kleine en Ronnie Flex het grote publiek mee bereiken, gaat de curve omhoog. Het gevolg? Grote ogen, hoge verwachtingen en gouden bergen. In 2017 en 2018 bereikt het genre zijn ‘hype-hoogtepunt’. Dit is in het techmodel de piek van de grafiek. De grootste early adopters bereiken hun hoogtepunt, een heel breed scala aan artiesten liften mee op dat succes. Vervolgens zet de daling in. Het nieuwe is er vanaf en alleen de sterkste spelers blijven over. In deze fase wordt zichtbaar of - in dit geval - het genre een hype is of een blijvertje. Dat laatste is in het geval van Nederlandse hiphop helder: het genre blijft nog heel relevant, zij het met lagere aantallen. Dit zou de fase zijn waar we nu in zitten. Tot slot gaat de lijn weer wat omhoog, om post-hype volledig geadopteerd te worden door het mainstream publiek.

De grote hiphopacts zullen heus zullen blijven scoren. Ter illustratie: in de week dat rapper Lijpe in maart van dit jaar zijn album ‘Verzegeld’ uitbracht haalden elf van de twaalf tracks de top 200. Het lijken de wat minder bijzondere artiesten die in de gloriejaren met de ‘hype cycle’ mee konden en moeiteloos de hitlijst ingestreamd werden die zijn afgevallen. En misschien staat ons een lang gloeiende Indian summer te wachten.

---Verantwoording--- 

Voor dit onderzoek zijn alle Nederlandse top 200-weekhitlijsten van Spotify van 2017 tot en met eind april 2021 verzameld. Daarin is per nummer de hoofdartiest en het aantal streams opgenomen. Voor alle unieke hoofdartiesten - featurings laat Spotify in de hitlijst buiten beschouwing - is vervolgens handmatig bepaald of ze Nederlands zijn of uit het buitenland komen. Om te achterhalen welke genres de artiesten in de hitlijst maken is de Spotify API gebruikt. Hiermee is het mogelijk om achterliggende metadata zoals genre op te vragen. Deze genres zijn in sommige gevallen vrij specifiek: denk aan ‘Dutch Americana’ (Danny Vera), ‘Dutch drill’ (Qlas & Blacka) of ‘deep tropical house’ (Janieck). Om ze op een hoger niveau te kunnen vergelijken zijn ze handmatig geclusterd naar vier genres: hiphop, pop, dance en feestmuziek. Die genres van de artiesten zijn vervolgens gekoppeld aan de tracks in de hitlijst.