Arctic Monkeys: de Tranquility-based setlist Arctic Monkeys: de Tranquility-based setlist

Het beste nummer op Tranquility Base Hotel & Casino is zonder twijfel 'Four Out Of Five', niet voor niets gebombardeerd tot eerste single. Waar veel liedjes op dat album aanvoelen als veredelde monologen zet dit nummer in met een bas-hook die niet meer loslaat. De geest van Bowie waart rond als Turner fluistert dat ie iemand op de lijst van alles clubs kan krijgen, en een fractie later komt het besef dat die slingerende backing vocals het liedje echt maken. Je wilt dat nog en nog en nog een keer horen, en precies dat geeft het liedje je, om vervolgens na dik vijf minuten weer af te sluiten met de baslijn waarmee het begon. 

Destijds in 2009 werd het derde album Humbug vooral geduid als het 'Josh Homme-album'. Niet zo gek. Van de springerige Britpop-sound uit de begindagen schakelden de Monkeys over op een wat trager maar steviger geluid, duidelijk geinspireerd door de LA woestijnsound van Queens Of The Stone Age. Toch laat Humbug ook een meer delicate kant van de band zien. Bijvoorbeeld in de fantatische ballade 'Cornerstone', over een jongeman die de schim van zijn ex najaagt in alle kroegen van de stad en uiteindelijk eindigt in de armen van haar zus. Dat nummer verdient een ereplaats in de toegift, maar onderschat ook 'Secret Door' niet. Zo op het eerste gehoor is het een wat wild nummer voor deze setlist, maar het geheim van dit liedje is de tempoverlaging richting het refrein. En zo zit je plotseling al op Tranquility Base terrein. 

Waar Humbug dus nog vooral leunt op stevige gitaren, is het opvolger Suck It And See waar de crooner in Alex Turner voor het eerst volop de ruimte krijgt. Volgens de zanger zelf is het een muzikale volwassenwording, en ook een kwestie van lef. 'Veel invloeden die nu belangrijk zijn, dragen we al lang bij ons', zei hij destijds. 'Naar The Beach Boys luisterden mijn ouders vroeger. The Stone Roses heb ik herontdekt, ik ben er op een heel andere manier naar gaan luisteren. Eerst luisterde ik op gevoel, nu zie ik hoe die liedjes in elkaar zitten. Mijn vader draaide Frank Sinatra en andere Amerikaanse crooners, maar ik weet niet of dat veel invloed heeft gehad. Eerder heb ik het gevoel dat ik voorheen nooit zo kon zingen.' Dit 'Black Treacle' past op nog een andere manier goed bij het nieuwe materiaal: het laat als geen ander zien hoe Alex Turner goochelt met woorden en beelden, in dit geval met de pitzwarte nacht die zich als zwarte stroop boven hem openbaart. Hoe dat bij hem werkt? 'Ik heb vaak een tijdlang een woord in mijn hoofd, dat ik graag wil gebruiken', legt hij uit. 'Het wordt dan een uitdaging om er een goede plek voor te vinden. Ik heb verschillende opschrijfboekjes waar ik dat soort dingen in opschrijf.'

Dat Alex Turner al vanaf het begin dol was op sixties zwijmelpop blijkt wel uit deze cover van Barbara Lewis, die al stamt van voor de debuutplaat van Arctic Monkeys. Het stond op de Leave Before The Lights Come On EP uit 2006 en is gezegend met sierlijke strijkers en achtergrondkoortjes zoals je ze daarna nooit meer gehoord hebt. Barbara Lewis is een r&b-zangeres die halverwege de jaren zestig een paar redelijk grote hits scoorde, waaronder dus deze uit 1965. Gewoon weer afstoffen deze jongens! En doe dan ook meteen 'Too Much To Ask', dat prachtig lyrische b-kantje van 'Fluorescent Adolescent'.

Er zijn mensen die hardop durven zeggen dat AM het beste Arctic Monkeys album is. En dus niet het debuut dat zo insloeg als een bom en ook niet die tweede waarop hun branievolle entree verfijnd werd. Het vijfde album is ook wel het meest gevarieerde en volwassen album dat de Monkeys tot nu toe maakten, een waarop Alex Turner laat zien echt alle kanten op te kunnen. Neem bijvoorbeeld de opvallende productie, die geinspireerd lijkt op het werk van Dr. Dre, maar dan wel echt geloofwaardig vertaald naar het Arctic Monkeys-idioom.

Nog een cover? Eerder sneakten we die soulsong van Barbara Lewis er al in, en een classic van Pulp, die band die als blauwdruk van Tranquility Base Hotel & Casino kan dienen. Dan kan er ook nog best een mooie klassieker bij van Scott Walker, de meestercrooner met het avontuurlijke hart. Vooral in zijproject The Last Shadow Puppets (met Miles Kane) hoor je zijn invloed terug, maar dit onverwoestbare liedje past ook prima in een Arctic Monkeys setlist. Toch, Alex?

'505' voelt zich thuis op de toegift spot. Het slotnummer van Favourite Worst Nightmare is een briljante slowburner, die nogal flegmatiek begint maar die net voorbij de helft open barst en leidt tot de grote ontlading die we wel verdienen na achttien van die ingehouden liedjes. Zo'n nummer dat zijn ware kracht pas echt openbaart op het podium, en al talloze keren de hoeksteen van de set was. 'In my imagination, you're waiting lying on your side, with your hands between your thighs and a smile.'