Twee jaar geleden startte het Groninger Museum een samenwerking met Eurosonic Noorderslag met een serie aquarellen gemaakt door shockrocker Marilyn Manson. Een jaar later werd een grote overzichtstentoonstelling van David Bowie getoond. Wie kan zulke klinkende namen opvolgen, die de kunstwereld en popcultuur op een volstrekt natuurlijke manier weten te verenigen, en de grens onderzoeken tussen hoge en lage cultuur? De piepjonge Jett Rebel natuurlijk, het muzikale wonderkind dat in korte tijd is uitgegroeid tot een van de meest eigenzinnige kunstenaars van Nederland. Vijfentwintig is Jelte Steven Tuinstra pas, maar daarmee verwoordt hij precies de stem van de millennial-generatie die nu in the picture is. Aangezien ik ook tot die generatie behoor, ging ik eens bij de opening in de A-Kerk kijken. Ik wilde zien of ik niet alleen Jett – de talentvolle muzikant, die nog altijd in een nevel van mysterie is gehuld – maar wellicht ook mezelf beter kan leren kennen.

'Het is een grote eer om Jett Rebel hier te mogen verwelkomen', zegt Andreas Blühm, directeur van het Groninger Museum wanneer ik binnenkom. 'Ik ontmoette Jett voor het eerst op de opening van de Bowie-tentoonstelling. Hij speelde een versie van 'China Girl' die beter was dan de versie van Bowie zelf.' Het is de snelste tentoonstelling die Blühm ooit maakte, en dat past natuurlijk wel bij een jongen die zo’n snelle klim naar de top maakte. Ik blijk niet de enige bewonderaar die is toegesneld, er zijn mensen van divers pluimage aanwezig. Piepjonge jongens die Jelte als ultiem rolmodel zien en glunderend toekijken. Maar ook vrouwen van middelbare leeftijd die vertederd zijn, en tegelijkertijd inzien dat zulke excessieve roem een destructieve sloopkogel kan zijn die het onalledaagse perspectief van een ware kunstenaar te gronde kan richten. Maar in de uitgebreide expositie zal ik zo zien dat Rebel die sloopkogel behendig heeft weten te ontwijken, en nog altijd zijn wonderlijk extravagante stijl heeft weten te behouden.

Met een goede honderd jongens en meisjes lopen we rond de expositie. Hier zie ik de akoestische gitaar waar Jelte zijn eerste vingeroefeningen op deed. Zijn vader Steven ruilde hem ooit voor een krat bier, die ze vervolgens samen opdronken, zo lees ik in het bijschrift. Jelte en Steven maakten altijd grappen over de gitaar, zoals: “Als je de trap af gaat met die gitaar in je hand, kijk dan uit! Als-ie valt is het zonde van de trap.” Dat is alleraardigst aan de expositie: hij focust niet alleen op de succesjaren, maar ook dat prille begin waar we zo weinig van weten.

De essentials voor Jelte: sieraden, nagellak en een relikwie uit zijn stoner-periode: lange vloei. Het is een grimmige reminder aan de tijd dat Jett Rebel zich nog te buiten ging aan drugs – een thema dat een lange schaduw wierp op zijn oeuvre. Hij dreigde er bijna aan ten onder te gaan, en zo grijpt zo’n simpel pakje papier je plotsklaps bij de strot. Volgens de kranten is hij inmiddels al een halfjaar weer clean.

Wauw. De roomwitte Les Paul Studio waar hij zoveel passie in heeft gestopt, staat niet alleen geëxposeerd in de kerk, maar een fan wordt zelfs uitgedaagd om er op te spelen. Hoe rudimentair zijn akkoorden ook zijn, je voelt de tintelende magie in de ruimte. Zou dit de volgende Jett Rebel zijn?

Dit is toch wel heel bijzonder: de originele fourtrackrecorder waarop Jelte zijn vierde album Truck opnam. Hij liet zien hoe bevrijdend zelf-opgelegde restricties kunnen werken, wanneer je die volledig durft te omarmen. Truck was geen stoerdoenerij, geen gladde praatjes, maar een betovering van de echte wereld die even gekanteld kan worden als je iets opmerkelijks meemaakt. Kunst moet wringen, en de muzikant moet nooit behaagziek worden, leek Jett Rebel met Truck te zeggen, als waar geesteskind van Adorno. Met het compromisloze album ging hij prettig in tegen de tijdsgeest, en liet hij zien niet te willen pleasen, maar kunst te creëren uit pure noodzaak.

We zien hier geen popartiest die ter ontspanning nog eens wat lieflijke landschapjes schildert. We zien hier de angsten van een jongen die als buitenbeentje opgroeide, en in zijn kunst een uitlaatklep vindt voor innerlijke spanningen. Een angstaanjagende samenstelling van het brute expressionisme Jackson Pollock en de popart van Warhol.

De expositie daagt uit, prikkelt en inspireert. Een fan kan het niet laten direct zelf ook wat te creëren.

Wat is genieten? Waar raken genieten en zingeving elkaar? Mag je meer van jezelf genieten dan van anderen? En in hoeverre katapulteer je jezelf dan onherroepelijk naar een hyperrealiteit? De laatste tijd hebben we het zo verschrikkelijk veel over millennials, de generatie tussen de 15 en 35. We vinden onszelf geweldig, en idealen zijn belangrijker dan geld. Onze ouders zeiden altijd dat we alles konden worden wat we wilden. Nu we langzaam maar zeker volwassen worden, blijkt dat een deceptie: we kunnen nog zo hoog mikken, maar soms worden we keihard op de bek geslagen door de realiteit. Er rolt onwillekeurig een traan uit mijn ooghoek.

Jett Rebel speelt 4 februari in Ahoy, zijn grootste show tot nu toe.

Enkele fans aanschouwen een paar van de 3FM Awards die Jelte in zijn carrière heeft gewonnen, en hopen dat ze via aanraking wat van het talent afgeven.