Het weer en de wereldpolitiek: het zijn dankbare onderwerpen in een doorsnee conversatie. Dus wanneer Anohni zelf het spits afbijt en vriendelijk vraagt hoe het ervoor staat in Nederland – alsof ze informeert naar de toestand van een patiënt die we allebei kennen – gaat het al gauw daarover. Wat moet je anders zeggen op een druilerige middag begin maart? Een zachte winter hadden we, zonder sneeuw en ijs. En ja, ook hier gaat het veel over de Amerikaanse voorverkiezingen en die engerd van een Trump.
Ze is belangstellend, hoe kan het anders. De bijzondere band met Nederland is bekend. En wat betreft het weer en de politiek: laat haar nieuwe plaat nou uitgerekend daarover gaan. Hopelessness heet die en dat is een titel zonder dubbele bodem of poëtische overdrijving.
Anohni – eerder bekend als Antony, van Antony and The Johnsons – heeft een verstopte neus. This is me, klinkt het in eerste instantie kleintjes en nasaal. Ze is niet in het Amstel Hotel in Amsterdam, waar we elkaar in levenden lijve zouden ontmoeten, maar in haar studio in Berlijn. Griepig, een beetje ziek. Het weerhoudt haar er niet van via de telefoon haar licht te laten schijnen over de toestand in de wereld. ‘Amerika is echt een duistere plek, ik hou mijn hart vast voor het land,’ verzucht ze. En: ‘Als kunstenaar kan ik een spreekbuis zijn voor de wanhoop van wetenschappers met betrekking tot het klimaat.’
Zoals gezegd: de wereldpolitiek en het weer. Ze laat ze zich in niet mis te verstane bewoordingen uit over de teloorgang van Moeder Aarde en de gruwelijke gevolgen van oorlogsgeweld voor onschuldige burgers. In ‘Drone Bomb Me’, in de bijhorende video ‘vertolkt’ door fotomodel Naomi Campbell, terwijl de tranen over haar wangen lopen: If I killed your father / With a drone bomb / How would you feel?
DTRH16: Anohni: 'Obama heeft echt vreselijke dingen gedaan'
Ex-Antony and the Johnsons-zangeres over wereldpolitiek en de teloorgang van Moeder Aarde
Antony Hegarty (van Antony and the Johnsons) heet voortaan Anohni, staat in juni op Down the Rabbit Hole en heeft een nieuw album. 'Ik was een transkid, daar was ik me al heel jong van bewust.' Op h Hopelessness windt ze er geen doekjes om: het gaat slecht met de mensheid en met het klimaat. ‘Ik voel me bijna een protestzangeres.’
Transkid
Een nummer heet ‘Obama’. Dreigende atmosfeer, haar stem weinig angeliek maar dreinend en monotoon, als een grimmige oproep uit een minaret. Ze zing-zegt: Now the news is you are spying / Executing without trial. Is ze teleurgesteld in hem? ‘O ja, maar ook in mezelf. Dat ik dacht dat hij het verschil kon maken. Zo naïef, te denken dat hij in staat was het systeem te veranderen. Niet dat het hem vrijspreekt – Obama heeft echt vreselijke dingen gedaan.’
Anohni levert geen half werk op haar nieuwe plaat, ze zegt waar het op staat. Niet voor niets heeft ze een jaar of drie aan Hopelessness gewerkt, een coproductie met Oneohtrix Point Never en Hudson Mohawke. ‘Ik vond het ook lastig om de teksten goed te krijgen.’ En los daarvan: ze is de afgelopen jaren veel met haar beeldende kunst in de weer geweest. Het is de reden waarom ze nu regelmatig vanuit woonplaats New York naar Berlijn vliegt. Ter voorbereiding van een expositie, deze zomer in de Kunsthalle Bielefeld.
Trouwens: nieuwe plaat? Het is de eerste onder de naam Anohni. Ofschoon Antony Hegarty (geboren in 1971 in Chichester, Engeland) er nooit een geheim van maakte dat hij zich meer met het vrouwelijke dan met het mannelijke identificeerde, is het nu dan eindelijk officieel. Hij gaat voortaan door het leven als zij. Anohni, al geruime tijd in gebruik als ‘spirituele naam’ in kringen van intimi en gelijkgestemden, heeft het pleit gewonnen van Antony.
Dat lijkt een nieuw begin. Maar het is geen coming out of transformatie, zegt ze, hooguit een bestendiging van wat al was. Dus als je even later argeloos vraagt hoe het beviel om als jochie van zeven een jaar lang in Amsterdam te wonen, gaat het antwoord niet alleen over die ervaring (Amsterdam was een ‘colourful vibrant urban paradise’), maar ook over de misvatting die in de vraag besloten ligt. Hoezo een jongetje – ze is stellig in haar correctie: ‘Ik was een transkid, daar was ik me al heel jong van bewust.’
Debat
Ze voelt zich tegenwoordig ‘bijna een protestzangeres’. ‘Voorheen werd ik gedreven door de behoefte aan zelfexpressie. Nu voelt het meer als een opdracht om een positie in te nemen, een rol te spelen in het maatschappelijke debat. Alsof je de gemeenschap voorgaat in gezang. Het is belangrijk dat popmusici zo’n verheven culturele positie innemen, nu meer dan ooit.’
Evengoed zijn de liedjes op Hopelessness weinig troubadourachtig en van begin tot eind gedrenkt in synthetische elektronica. Dansbaar zelfs – geen folkidioom. Of het moet de melodie van ‘Violent Men’ zijn, een noisy, middeleeuws aandoend volkswijsje, door de mangel van wat effectboxen gehaald. Een klein liedje, waarin Anohni vaststelt dat zelfs de meest gewelddadige mannen ooit kinderen waren en afhankelijk van vrouwen – van ons, vrouwen, die hen hebben gebaard en gevoed en getroost. Zo ver gaat haar identificatie?
‘Natuurlijk! Ik kan inderdaad geen kinderen krijgen, ik heb geen baarmoeder. Maar vrouw zijn is meer dan biologie. Ik weet heel goed wat het betekent vrouw te zijn, in spirituele zin. De kracht van het feminiene gaat verder dan baren en zogen. Het is een kracht die op alle plekken, bestuurlijk vooral, meer tot zijn recht zou moeten kunnen komen.’
Where you once poured from me
There you aborted me
We will never never again
Give birth to violent men
Krater
In muzikaal opzicht heeft Anohni zich voor Hopelessness laten inspireren door de house en techno uit haar jonge jaren. ‘Black Box, daar heb ik vroeger veel op gedanst. Die koele Europese elektronische sound gecombineerd met de zwarte stem van Martha Wash van The Weather Girls. Heerlijk! De onderwerpen zijn al zwaar genoeg. Ik dacht: als daar kamermuziekachtige, symfonische arrangementen bij komen, wordt het een ondraaglijk sombere plaat. Dat wilde ik niet. Weet je, het verbaast me eigenlijk hoezeer de elektronische dansmuziek nog steeds in ontwikkeling is, terwijl ik lang geleden al dacht dat electro passé was.
Bovendien: boosheid geeft kracht, je krijgt er energie van. Het is een verheffend gevoel te zeggen waar het op staat. Daar passen deze arrangementen en productie bij.’
Je dacht niet: het contrast tussen de thema’s en de verpakking is soms wel erg groot? ‘Op deze manier krijgt de plaat juist reliëf, meer invalshoeken. De zoetheid van een nummer als “Execution” is natuurlijk bitter en wrang. Als compositie is het de ultieme pophymne, maar de tekst is uitermate politiek. Als een krater: de buitenkant is rustig, maar van binnen kolkt en gloeit het. Het is niks nieuws: homo’s hebben er een traditie van gemaakt te dansen op woede.’