Best Kept Secret: The War On Drugs voor beginners

Band uit Philadelphia scoort 3FM Megahit met Red Eyes

Atze de Vrieze en Ingmar Griffioen ,

De 3FM Megahit van deze week is voor… The War On Drugs. Echt? Jazeker, hun nummer Red Eyes wordt deze hele week veel gedraaid op de nationale radio. Een opmerkelijke keuze voor wie de band al een paar jaar volgt, want The War On Drugs groeide weliswaar gestaag, maar bevond zich toch altijd ver van de mainstream. We hebben hier te maken met een band op een kantelpunt. Na jaren lang spelen en schaven, is er nu een band in blakende vorm. Haak je nu aan, dan praten we je graag even bij over de historie van The War On Drugs.

Het is een klassieke 'whooo!' die het liedje openbreekt. Al bijna twee minuten is Red Eyes aan de gang als Adam Granduciel een flinke hap adem neemt en tegelijk zijn gitaar de sporen geeft en een kreet uitslaat. Alsof hij in een keer afrekent met de duisternis waar hij over zingt. "We won't get lost inside again", zingt hij. De gitaarhook in het refrein is vernuftig, vooral omdat er een halve maat extra in het refrein zit en Adam Granduciel steeds eerder de afslag neemt dan zijn band, wat het gejaagde gevoel van het nummer ten goede komt. Red Eyes is DE doorbraak van The War On Drugs, een band die al sinds 2005 aan de weg timmert, maar er nu echt klaar voor is.
 
Granduciel zegt erover: "Voor mij is die song tekstueel meer een soundscape; draait die meer om de sound en het afgeven van een gevoel terwijl ik zing. Het gemeenschappelijke thema op de plaat is proberen te communiceren, met mensen, met wie dan ook, in een romantische relatie of vriendschap. En dan op een manier dat het... ik weet het niet... dat het voelt alsof je een menselijk wezen bent." De frase 'I won't keep you, but I can' duidt op een split. "Ja, of het wijst op overdreven zelfvertrouwen, zo van 'ik weet dat je met iets wegkomt, zie maar of het me wat kan schelen'. Het is een beetje spottend bedoeld."
Finaal de mist in
De geschiedenis van The War On Drugs begint al bijna tien jaar geleden in Philadelphia, met onder meer Kurt Vile in de gelederen. The War On Drugs wordt soms 'zijn band' genoemd, maar daarmee doen we Adam Granduciel tekort. Vanaf het begin is duidelijk dat hij - zanger en leadgitarist - de lijnen uitzet. Zijn songs zijn persoonlijk, en hij is de dragende persoonlijkheid in de groep. Samen met bassist Dave Hartley is hij ook het enige oorspronkelijke bandlid. Neil Young, Bob Dylan en met name Bruce Springsteen worden als belangrijke invloeden genoemd, in elk geval veel acts uit de gouden tijden van de rock. Zinvolle vergelijkingen? Jazeker, het schijnt zelfs dat Granduciel zijn kat Bobby Jean genoemd heeft, naar een nummer van The Boss.

Maar The War On Drugs overstijgt de referenties steeds nadrukkelijker. In eerste instantie door er een soort gruizigheid overheen te gooien die we kennen van 80s/90s bands als Sonic Youth en Dinosaur Jr, naarmate de jaren vorderen door veel nadrukkelijker op psychedelische grooves te spelen. Met een hoofdrol voor de nieuwe toetsenist Robbie Bennett, die zijn hoofd soms zo'n beetje in zijn instrument laat verdwijnen, en die minutenlang twee akkoorden kan spelen alsof het Steve Vai-achtige gitaarsolo's zijn.
 
Nog even terug naar de begindagen. Kurt Vile zit op dat moment al vol met eigen ambities, en daar wil hij mee aan de slag, maar hij speelt nog wel mee op de eerste EP uit 2007 en op debuutalbum Wagonwheel Blues. De hoogtepunten van die plaat zitten meteen aan het begin: openers Arms Like Boulders en Taking The Farm. Tijdens de eerste tour rond dat debuutalbum Blues speelt Vile alleen mee op voorwaarde dat hij elke avond mag openen, solo. Zowel Vile als Granduciel zijn op dat moment notoire schoenenstaarders en grillige muzikanten. De ene avond is het fantastisch, de andere helemaal niks. Soms wisselt het zelfs per set, zo zagen we in Desmet, waar de band in 2009 een sessie doet bij 3voor12. Kurt Vile is dan al lang en breed vertrokken. We zien wel nog drummer Mike Zanghi, die later ook weer opdook bij Kurt Vile's Violators. 
"De elektriciteit in zijn huis was afgesloten"
Het is zeker geen vlekkeloze sessie. Het ene nummer komt heel goed uit de verf, terwijl een ander nummer finaal de mist in gaat. Granduciel zegt zelf over die sessie en die periode van de band: "Omdat de band niet goed klonk genoot ik voorheen nooit van het live spelen. Ook niet bij die VPRO-sessie. Het was cool, maar nooit de muziek waar ik van houd. Ook niet toen Kurt nog in de band zat. Het was te chaotisch, iedereen zat in zijn eigen trip." In de begindagen van The War On Drugs staat er nog geen band in volle kracht, dat weet Granduciel zelf ook wel. Hij richt zich vooral op de studio, maar probeert ook meters te maken. Tijdens de tweede tour van Wagonwheel Blues krijgt de band een aantrekkelijke kans: een grote support tour met The Hold Steady, een band die op dat moment zo'n beetje in dezelfde positie verkeert als The War On Drugs nu. De band boekt tickets, regelt nog wat eigen optredens, en vertrekt richting Europa. Maar dan gaat het mis als de gitarist van The Hold Steady met alvleesklierontsteking uit de running is en de hele tour gecanceld wordt. 

Bas Flesseman van Belmont Bookings vertelt dat de financiële strop The War On Drugs lang heeft achtervolgd. "Adam keerde terug met een flinke schuld en de druk die daarbij hoort. Het ging op een gegeven moment zelfs zo ver dat ik hem niet meer kon bellen, omdat de elektriciteit in zijn huis afgesloten was. Hun label, Secretly Canadian, hielp ze uit de brand, maar dan ben je nog altijd een band met een schuld. Het heeft Adam enorm onder druk gezet om een goede plaat te maken. Bij veel Amerikaanse bands zie je die struggle, bij Adam heel sterk. Hij is een keiharde werker."  
 
Die goede plaat werd Slave Ambient, een album dat her en der hoog in de jaarlijstjes eindigde, met Baby Missiles als meest succesvolle nummer. The War On Drugs maakte ook een flinke sprong in populariteit, al bleef Nederland nogal achter op bijvoorbeeld Engeland en Spanje. Opvallend genoeg speelde de band tijdens Slave Ambient maar twee festivals in Nederland, te weten Take Root in Groningen en Incubate in Tilburg. Respectabele festivals, maar Take Root is zowel muzikaal als geografisch (met name voor de meeste poppers) nogal in een verre uithoek, en Incubate is een voorhoede festival, dat acts vaak en graag boekt ver voor hun 'grote' doorbraak. Lowlands, toch het ideale platform voor een band als The War On Drugs, hapt niet toe. Ook dit jaar staat de band niet in Biddinghuizen. Wel op Best Kept Secret, dat de komst van de Amerikanen ziet als een van zijn allerbelangrijkste boekingen. Daarvoor - over twee weken - speelt The War On Drugs ook nog op Le Guess Who May Day in Utrecht en in het najaar (28 oktober) in Paradiso.
De desillusie druipt er vanaf
Derde album Lost In The Dream is opnieuw een zeer persoonlijke plaat, waarop Adam Granduciel meer dan ooit als sterke zanger naar voren treedt. De productie is minder gruizig, minder psychedelisch ook, maar nog zeer herkenbaar. Uit opener Under The Pressure: "You were raised on a promise / But found that over time / You better come around to the new way / Or watch as it all breaks down / Under the pressure." De desillusie druipt er vanaf, geeft Granduciel toe tegen 3voor12. Maar bij het horen van zijn eigen tekstregel veert hij op: "Yeah, what a fucking great line! Totaal gedesillusioneerd. Dat hele nummer gaat over 'ik ben een wrak, jij bent een wrak; we kunnen absoluut niet met elkaar communiceren omdat we ons allebei afzijdig houden.' Communicatie is zwaar, van iemand houden is zwaar. Misschien zou dat niet zwaar moeten zijn en is dat het hele punt. 'You better come around to the new way' gaat niet zozeer over de moderne tijdsgeest maar over een nieuwe realiteit in de relatie: "'Or watch as it all breaks down', ik bedoel daarmee: 'you better figure your shit out, or shit is gonna fucking blow up in your face'."
 
Is The War On Drugs er nu klaar voor? Je zou zeggen van wel. Tot halverwege de vorige tour was het nog wat wisselvallig wat de band liet ziet. In de campagne voor Lost In The Dream deed de band onder andere KEXP aan, een radiozender in Seattle. De sessie die daar opgenomen werd is wel zo goed, dat The War On Drugs definitief genoteerd mag worden als een van de absolute smaakmakers van 2014.