ADE14: FKA Twigs doet whatever the fuck ze wil

Britse R&B sensatie staat woensdag in Tolhuistuin

Ralph-Hermen Huiskamp ,

Volgende week woensdag (15-10), op de openingsavond van Amsterdam Dance Event, staat een van de meest opvallende namen van het festival geprogrammeerd. FKA Twigs is een vreemde eend in de bijt, tussen al die dj’s en producers. Tegelijk zou ze bijna elk ander festival opvallen. Haar abstracte r&b met vervreemdende teksten en minimale, maar vlijmscherpe productie laten zich immers niet makkelijk in een hokje duwen. Haar twee EP’s begonnen de buzz, en haar recent verschenen debuutalbum is een van de meest besproken platen van het jaar. Op 3voor12 uitverkozen tot Album van de Week, en ook in andere media vrijwel unaniem geprezen. Een paar weken terug had ze tussen het touren, produceren en video’s schieten door tijd voor een gesprek.

Het mysterie dat rond Tahliah Debrett Barnett, zoals ze eigenlijk heet, is er inmiddels wel af. De belangrijkste feiten op een rij. Al vrij snel werd bekend dat FKA staat voor Formaly Known As, omdat een totaal onbeduidend duo uit Amerika Twigs al geclaimd had. Die bijnaam draagt ze vanwege d’r fragiele uiterlijk en krakende gewrichten al vrijwel d’r hele leven. Voor dat ze zich focuste op haar muzikale carrière was ze een rijzende ster in de danswereld. Ze was zo goed dat ze niet eens audities voor videoclips hoefde te doen, ze werd simpelweg ingevlogen als ze nodig was. Ze is bijvoorbeeld te zien als achtergronddanseres in video’s van Kylie Minogue, Ed Sheeran en Taio Cruz, maar haar meest opvallende rol was in de video van Jessie J’s Do It Like A Dude. Dankzij die video werd ze overal aangesproken .“Are you the girl from that video?”, een zin die dan ook centraal staat in albumtrack, goh, Video Girl. Op dat album wordt Twigs bijgestaan door grote namen. Onder andere Arca, (o.a. verantwoordelijk voor verschillende tracks op Kanye Wests Yeezus), Emile Haynie (o.a. Kanye’s Runaway en Lana Del Reys debuutalbum), Paul Epworth (o.a. de succesalbums van Adele, Bloc Party en Kate Nash) zijn aan boord.

Het eerste wat opvalt tijdens het gesprek is haar verlegen toon. Plotseling giechelend en naar woorden zoekend als ze een compliment ontvangt. Je hoort haar bijna blozen door de telefoon. Maar precies op de momenten dat je denkt dat ze bijna weerloos lief is klinkt ze fel, met een ingehouden woede waar de drang naar erkenning als artiest van afspat. Precies als haar muziek en optredens, eigenlijk. Op haar album toont ze zich om de beurt kwetsbaar, sterk, soms zelfs dreigend en zoekt ze constant naar een koppeling daartussen. Muzikaal geldt hetzelfde, te midden van de de minimale, zwaar elektronische begeleiding lijkt haar benepen, hoge stem nergens houvast te krijgen. Tegelijk blijkt ze die houvast nergens nodig te hebben, en zorgt het voor flink wat meer lading. Tijdens haar show op Pitch zag je het ook. Soepel zwalkte ze op haar stiletto´s, maar overduidelijk volgens een strenge choreografie waarin geen beweging ondoordacht was. In alles wat ze doet lijkt ze uiteindelijk volledig de controle te hebben. Zo veel zelfs dat ze haar onzekerheid kan gebruiken om er juist weer sterker van kan worden.

Al vanaf je eerste EP heb je een heel specifiek, misschien wel uniek, geluid. Hoe kwam je tot dat geluid, wat ging er aan vooraf?
Ik schrijf al muziek sinds mijn zestiende, maar pas de laatste jaren ben ik er verder in gegaan. Er is niet echt een startpunt geweest, het liep heel natuurlijk zo. Ik wilde steeds meer iets nieuws creëren, een geluidenpallet dat echt van mij was, iets dat mij als artiest echt vertegenwoordigt. Ik probeer een allround artiest te zijn, overal een vinger in de pap, en onafhankelijk qua geluid zijn. Daarom voelt het ook heel logisch dat ik zelf leerde produceren. Met de kennis die ik opdeed bij EP1 ontstonden uiteindelijk EP2 en LP1, waar ik zelf een stuk meer voor mijn rekening nam. Er werkten grote producers mee aan het album, maar er is geen geluid op het album gekomen zonder dat ik achter de tafel zat. Ik raakte steeds meer gefascineerd met het manipuleren van geluid en hoe ze emoties kunnen ondersteunen. Als ik een opname terug luister en dan live bewerk met filters en delays, dan voelt het als een hele oprechte manier van mijzelf uitdrukken. Misschien is het iets wat ik over heb gehouden van mijn tienerjaren, ik luisterde dingen als Kraftwerk en The B52’s. Misschien wilde ik zoiets weer horen, uitdagend qua sound. 

Dat klinkt allemaal alsof je geluid boven songstructuur zet.
Ja en nee. Op bepaalde momenten op EP2 en LP1 is het geluid inderdaad belangrijker dan de structuur. Het verschil tussen die twee is dat ik op LP1 veel meer focus op mijn stem. In alles wat ik ervoor maakte is mijn stem meer een instrument. Mijn woorden waren wel belangrijk, maar als mijn stem gemanipuleerd werd ten koste van de verstaanbaarheid, vond ik dat prima. Op LP1 probeerde ik echt een eloquent zangeres te zijn. De tekst moest nu echt gelijkwaardig zijn aan de productie. En nu ik dit heb gedaan, wil ik me meer gaan verdiepen in het schrijven. Wat maakt nou een nummer echt goed. Welke akkoorden horen daarbij, welke overgangen, wat betekent deze noot, wat gebeurt er als ik een andere noot ernaast plaats. En welke woorden moet ik vervolgens gebruiken om mijn gevoelens uit te drukken. Nu ik voor mijn gevoel mijn geluid heb gevonden wil ik terug naar die basis, om zo te groeien als artiest.

Over die woorden, op LP1 gebeurt er van alles in je teksten. Je gooit er flink wat seksuele referenties tegen aan, maar dat lijken eerder metaforen voor kwetsbaarheid, kracht en eenzaamheid dan dat het je puur om seks gaat. Toch heb ik nog steeds geen idee waar de plaat precies over gaat. Er gebeuren zo veel tegenovergestelde dingen.
[giechelend] Ik ben zo blij dat je het album zo ervaart, perfect. Welkom in mijn brein, en welkom in de complexe relaties die ik heb gehad. Ik zou niet weten wat ik er verder over moet zeggen. We zijn allemaal veelzijdig, met veelzijdige gedachten en daarboven op waren de laatste jaren echt heel ingewikkeld [lacht weer]. Misschien is het ook omdat mijn gedachtes zo complex zijn, maar ik heb gewoon alles gemaakt en geschreven wat in mijn hoofd zat. Misschien dat de dingen die ik meegemaakt heb onbewust op het album beland zijn, meer dan ik eigenlijk had gewild. Misschien dat het helpt, maar ik zie die herhaalde zin uit Preface als ondertitel van de plaat. “I love another, and thus I hate myself”. Die zin is op elk nummer toepasbaar.
 

De expliciete teksten van FKA Twigs maken reacties los, haar video’s zelfs nog een stuk meer. De ongemakkelijke video van Water Me kreeg al vrij veel aandacht, dankzij de samenwerking met videokoning Nabil kreeg Two Weeks nogal wat aandacht, maar het is vooral Papi Pacify die echt de tongen los maakte. Sowieso zijn er nauwelijks video’s te vinden zonder extreme reacties, maar hier lijken ze de boventoon te voeren. Tussen de positieve reacties en reacties van mensen die het wel proberen te begrijpen door zijn het vooral reacties als “oh look, a feminist promoting rape & paedophilia, why am I not surprised” en “This video is clear-cut pornography for perverted misogynists!” die opvallen.

Hoe denk jij over al die heftige reacties die je teksten, en zo’n video als Papi Pacify losmaken. Ben je zelf actief bezig met een feministische boodschap, mik je op reacties, of laat je mogelijke reacties van je af glijden?
Ik vind het interessant om te zien. Als het om Papi Pacify gaat, dat is voor mij eigenlijk een afgezonderd werk. Ik vind het belangrijk om de kracht van kwetsbaarheid en onderwerping te laten zien, net als de kracht van dominantie. Mensen zijn zo ingewikkeld, in die video probeerde ik fysiek uit te beelden hoe ik mijn in een toenmalige relatie voelde. Ik voelde me gewurgd en begreep niet waarom ik maar terug bleef komen. Maar ik wilde ook de schoonheid en kracht laten zien van de pijn die ik toen meemaakte. Op die momenten van extreme pijn en kwetsbaarheid word je ook sterker.

Op een of andere manier wordt het heel snel naar het feminisme getrokken in de reacties. Zowel positief, negatief, door verschillende groepen. Nog steeds lijkt er een paniekgolf door de muziekwereld te gaan als een vrouw expliciete video’s maakt en teksten schrijft.
Ik wil er gewoon niet over nadenken, het is zielig. Ik voel me zo sterk en zo sterk in mijn werk. Ik wil prima iedereen te woord staan die denkt dat er geen kracht in mijn werk zit, tegen iedereen, via elk platform. Ik probeer vrouwen, of eigenlijk iedereen, te vertegenwoordigen die zich slecht of kwetsbaar voelt, en daarvan wil leren. Ik hoop dat iedereen zich kan relateren aan mijn muziek en video’s. Buiten dat, ik wil helemaal geen onderwerping prediken, of kwetsbaarheid. Ik opper alleen het idee dat het ook iets moois en sexy’s heeft. En dat komt van een meisje dat niet getekend is bij een major label, maar een onafhankelijke, een meisje dat haar eigen album geproduceerd heeft, d’r eigen video’s regisseert. Dat je een pijnlijke ervaring kan omzetten in een werk, het kan analyseren, er over heen kan komen, en jezelf door die kwetsbaarheid kan neerzetten als een sterke artiest? Is dat niet het mooiste, sterkste, en meest sexy ding ter wereld? Misschien ben ik gek, maar zo zie ik het. Wat is daar uiteindelijk onderdanig aan, of kwetsbaar aan?

Misschien is het iets algemeens waar je nog steeds niet onderuit kan als vrouwelijke artiest. Soms lijkt het dat het niet uitmaakt wat je doet, maar het worden altijd parallellen naar emancipatie getrokken. Het voelt als een cliché, maar zou het hierover gaan als je een man was?
Het inderdaad treurig. Ik ben een meisje, en dan werkt het blijkbaar zo. Maar het is niet dat ik daarom dingen doe. Ik bedoel, ik ben duidelijk een feministe, als in: iemand die gelooft in gelijke rechten en kansen. Ik hoop dat jij er ook een bent, en iedereen waarmee ik werk ook. Natuurlijk geloof ik dat vrouwen gelijk zijn aan mannen. Maar of ik heel bewust er mee bezig ben dat te laten terug komen in mijn werk? Nee. Maar als het terugkomt in mijn werk, komt dat waarschijnlijk om dat ik een sterke vrouw ben, of leer een sterke vrouw te zijn. Ik ben 26, ik weet het allemaal niet, ik ben nog steeds alles aan het uitvogelen. Maar als jonge vrouw in de industrie doe ik volgens mij het sterkste ding, whatever the fuck I want.

Alles wat je wil; ik zag ook dat je de nieuwe single van Lucki Eck$ hebt geproduceerd, en de video ervoor geproduceerd. Ga je dit soort dingen vaker doen?
Het is vooral een kwestie van timing. Ik wil het meer doen, maar ik moet wel een artiest echt inspirerend en spannend vinden. Als videoregisseur begin ik nu mijn eigen stijl te ontwikkelen en de technische kant aan het leren. Het is een beetje hetzelfde proces als het leren produceren, wat ik de afgelopen jaren deed. Als regisseur ben ik nu aan het leren over verschillende camera's, effecten en het inkleuren. Ik wilde eerst voor elk nummer van mijn album een video maken, maar dat is nu al door andere artiesten gedaan. Dan hoeft het voor mij niet meer. Ik wil bijzondere dingen doen en constant blijven groeien. Elke drie weken leer ik wel weer iets, vaak ook over mijzelf, word ik esthetisch of moreel uitgedaagd. Soms is het allemaal overweldigend, maar ik vind het ook ongelooflijk spannend.

Schrijven, produceren, regisseren, waar plaats je je live-shows in dat alles? Zijn ze een belangrijk onderdeel van je als artiest?
Het wordt een steeds groter onderdeel, het is het laatste ding waar mee ik bezig ben. Er zijn verschillende fases in het optreden, duidelijk. Als producer van de meeste nummers wil ik ook betrokken zijn bij het maken van muziek. Tegelijk wil ik ook vrij over het podium kunnen bewegen. Het moet er naar toe dat ik kan spelen. In het begin was ik te statisch, nerveus over hoe ik kon en mocht bewegen. Ik wilde heel serieus genomen worden als producer, artiest. En ik was bang dat als ik te veel bewoog mensen me zouden zien als een popster, waar ik echt totaal geen interesse in heb. Ik wil een artiest zijn die produceert, zijn eigen werk schrijft, regisseert en die een choreografie maakt heeft voor de liveset. Ik probeer elk onderdeel te verkennen. Spannend, want zoveel artiesten doen dat niet. Het zou fantastisch zijn als ik degene ben die als eerste dat plafond doorbreekt.