"De VUT is wel fijn hoor, maar het is jammer dat ik geen plaatjes meer kan draaien," stelt journalist / schrijver, Amerika-allesweter en voormalig radiomaker Jan Donkers vast. "Maar ik heb in de afgelopen jaren wel drie boeken geschreven én ben afgestudeerd." Zijn laatste VPRO programma Gonzo's Last Stand op 747 AM hield in 2003 op met bestaan, vooral om financiële redenen.
Het moet voor Donkers dan ook een mooie taak zijn geweest om Mijn Muziek samen te stellen; een boek met een bijpassende cd met favoriete Donkers tracks. Voor de niet-lezers is het cd'tje ook los te koop. "Het zijn opnames uit al die jaren dat ik radioprogramma's maakte. Het is één cd geworden, maar het had een driedubbel of vierdubbel cd kunnen worden. Maar deze ene cd is representatief." Sommige opnames hebben de cd of het boek niet gehaald: "Dat voelt triest, maar een aantal artiesten heeft geen toestemming gegeven. De volgende keer zal ik wat meer moeten drammen!"
Het is maar goed dat Mijn Muziek in de boekenweek moést uitkomen (het thema dit jaar is "Schrijvers en Muziek" anders was het boek er niet eens gekomen, vermoedt Donkers. "Ik moet werken met een deadline. Van mijn uitgever kreeg ik een beetje respijt, maar het is goed dat die druk er was."
Donkers "ontdekte" niet zijn eigen talent, dat werd door anderen bevestigd. Hij is altijd al met die magische journalistiek bezig geweest: "Als kind luisterde ik naar de radio, ging ik een eigen verslag maken van de 7e etappe bij wielrennen." Zijn serieuze loopbaan begon hij in de jaren zestig bij het onvermoeibare Propria Cures, het rebelse Amsterdamse studentenblad. "Ik herinner me dat ik een cover zag met de tekst: 'H.A. Lunshof, portret van een zak'. (Lunshof was enige tijd hoofdredacteur van Elsevier, red.) En dat in die tijd! 45 jaar geleden! Daar wil ik bij, dacht ik."
Sindsdien verrichte Donkers niet veel meer aan zijn studie. "Die heb ik pas onlangs afgemaakt. Mijn moeder bleef er naar vragen: 'wanneer maak je je studie nou af?'. Telkens als ik het graf mijn ouders bezocht, hoorde ik dat gezeur aan mijn hoofd. Nou, dat heb ik toen maar gedaan. Kandidaats Sociologie, met als hoofdvak geschiedenis en Amerika als hoofdonderwerp."
Want Amerika is Donkers' zwakke plek. "De laatste tijd voel ik me een beetje gedeprimeerd over Amerika." In de jaren '50 was het de utopie, en dat zou het enige tijd blijven. Kleine Jan groeide in de jaren vijftig op in Tuindorp, Amsterdam Noord. Het was, zoals Donkers het zelf verwoordt "Nette armoede." Dus dat betekende sober leven - vader was een magazijnmedewerker - maar wel met enige culturele onderbouwing. Er moest geld bijeen geschraapt worden voor balletles en pianoles. Want zomaar blindelings de MULO afmaken, een stropdas dragen en bij de bank gaan werken, zat er bij Donkers niet in. Op aanraden van zijn moeder. "Ik was daar verbouwereerd over! Maar mijn moeder droomde over Amerika. We ontvingen foto's van kennissen met auto's en koelkasten. Ondenkbaar in die tijd! Amerika stond symbool voor mobiliteit en ongeworteldheid."
Het was de tijd dat hij naar Bird Dog van de Everly Brothers ging luisteren dankzij Radio Luxemburg. "De rock 'n' roll deed pas veel later haar intrede. Rock 'n' roll leefde nauwelijks in Nederland. Misschien bij een paar honderd man, in Den Haag en enkele in Amsterdam. Echt, rock 'n' roll ging pas massaal leven met The Beatles. Weet je wie er in het voorprogramma van The Stones stonden in het Kurhaus destijds? The Fouryo's, met die hit Willem, Word Wakker! Dat was het enige in Nederland dat er bij in de buurt kwam. Goed, je had wel Peter Koelewijn en de Tielman Brothers, maar toch," aldus Donkers.
Luister naar het gehele interview dat Leonieke Daalder hield met Jan Donkers in Ziel en Zaligheid. Over Mothers of Invention, zijn periode bij de VPRO en zijn fascinatie voor Amerika, en waarom hij de laatste tijd er moeite heeft met het land: "Iedereen roept dat Irak plat moet, maar niemand weet waar het ligt."
Ziel en Zaligheid: Jan Donkers studeerde pas af toen hij met de VUT ging
Donkers: “Ik heb nu eenmaal een deadline nodig”
Al enige tijd is Jan Donkers met de VUT als programmamaker. "Maar eigenlijk ben ik behoorlijk actief. Ik heb in deze korte tijd drie boeken geschreven en ben eindelijk afgestudeerd. Ik ben trouwens niet helemaal weg bij de VPRO; af en toe doe ik nog wel wat voor de buitenlandredactie van radio 1." Deze week kwam het boek (met cd) Mijn Muziek uit. Donkers was vorige week te gast bij Ziel en Zaligheid.