Lexicologe: Nederlandse hiphop verrijking van de taal

Fris als februari, moederneuker

Redactie 3voor12 ,

Rappers zijn taalacrobaten, woordkunstenaars, frivoliteitenjongleurs. Dat is geen nieuws. Wel nieuws is het dat een lexicologe zich officieel op de taalvondsten in de hiphop stortte. Vivien Waszink van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL), dat tot doel heeft de Nederlandse woordenschat zo precies mogelijk in kaart te brengen. In 3voor12radio vertelt ze over haar bevindingen.

"Mijn favoriete woord? Fris", zegt Vivien Waszink, een zelfverklaard groot hiphopfan sinds haar 12e, in 1989. "Misschien niet zo'n verrassend woord, maar ik vind dat het in de hiphop op een heel leuke manier gebruikt wordt. Het komt letterlijk van het Engelse 'fresh' en betekent iets als 'cool'. Het duikt op in mooie zinnen als 'fris als februari', 'fris als een wasmachine', 'fris als ananassap'."

Nederlandstalige hiphop bestaat nog niet zo vreselijk lang. Het waren acts als Osdorp Posse en Extince die in de jaren negentig met onze eigen taal aan de haal gingen, met vroege vondsten als 'flex' en 'moederneuker', uiteraard een letterlijke vertaling van het Amerikaanse 'motherfucker'. Anno 2012 hebben we binnen de Nederlandse hiphop een veelheid aan stijlen en genres, die zich vaak onderscheiden met een eigen manier van taalgebruik.

"Wat je ook veel ziet is een mix van Engels en Nederlands. Uitdrukkingen worden letterlijk vertaald, of half, tot dingen als 'money maken', of 'doekoe maken', met 'doekoe' als Surinaamse woord voor geld. De meeste van die woorden zullen de Van Dale vermoedelijk nooit halen, daarvoor worden ze toch door een te kleine groep mensen gebruikt. En ALS ze het halen, dan zal er vermoedelijk achter staan: 'informeel gebruik'."

"Mijn favoriete rappers zijn Winne, Zwart Licht en De Jeugd van Tegenwoordig", zegt Vivien Waszink. "De Jeugd is een verhaal apart, daar zou ik een heel boek over kunnen schrijven. Ze verzinnen eigen woorden en rare meervouden als oogs en traans. Van Winne vind ik het erg leuk dat hij met allerlei woordspelingen komt. Sommige mensen vinden dat hij dat tot vervelens toe doet, ik moet er altijd om lachen. Pomp die shit als een lekke band. Ik geef kennis door als de stok van een estafette, heb de touwtjes in handen als Gepetto."