Moss realiseerde zich tijdens het afronden van hun vijfde album afgelopen zomer plots dat ze 12½ jaar bestaat. En besloot, om in Excelsior-termen te blijven, het tóch te vieren. En wel met een in gelimiteerde oplage uitgebrachte verzameling demo’s. En met een drie shows tellende micro-tour die gepaard gaat met de belofte om in gelijke delen werk van elke plaat te spelen. En oh, ja, ook wat nieuw materiaal. Wij grijpen de gelegenheid aan om terug te kijken op 12½ jaar Moss aan de hand van vier nummers uit de setlist.
12½ jaar Moss in vier liedjes
Jubilerende band speelt zich in De Helling warm voor 2017
“Bedankt dat jullie er zijn. Dat meen ik echt. Dat zeg ik niet omdat....”. Moss-zanger Marien Dorleijn maakt zijn dankwoord aan zijn publiek in De Helling niet af en de band zet de eerste noten van ‘Winter in Finland’ in. Dorleijn is geen prater, maar de goede verstaander snapt wat hij bedoelt. Het is op de dag nauwkeurig twee jaar geleden dat Moss voor het laatst in Utrecht speelde. Daarna werd het stil. Maar Utrecht is Moss niet vergeten. Integendeel; De Helling is nagenoeg uitverkocht.
Light Of My Life
Voor een aantal liefhebbers van het eerste uur zal ‘Light Of My Life’ de eerste kennismaking met Moss zijn geweest, aangezien debuutalbum The Long Way Back ermee opent. Het is een ambachtelijk gitaarpopliedje met een kop, een staart en daar tussenin een compacte opeenstapeling van goudomrande melodieën. Met liedjes als deze plaatst Moss zich in 2007 moeiteloos in de lijn van troonopvolging van grote Excelsior-bands als Daryll-Ann en Johan. Het album wordt met lovende woorden ontvangen, maar toch, Moss is bepaald niet tevreden met het resultaat. Het ongenoegen vormt de basis voor de ingrijpende koerswijziging richting de opvolger. The Long Way Back wordt min of meer het album non grata van het repertoire en de songs erop worden maar mondjesmaat in setlists opgenomen. Maar niet vanavond. Tegen het einde van de set wordt een albumgetrouwe versie van ‘Light Of My Life’ gespeeld, gesandwiched tussen een nieuwe, dansbare (!), Unknown Mortal Orchestra-achtige song en het ongedurig galopperende ‘Spellbound’. Moss verschiet in tien minuten twee keer totaal van kleur. En toch, het klinkt volmaakt logisch.
Silent Hill
Als je ‘Light Of My Life’ als referentiepunt neemt voor Moss in 2007 en daar ‘Silent Hill’ van nederpopklassieker Never Be Scared / Don't Be A Hero uit 2009 tegen afzet is duidelijk dat Moss zich in de tussenliggende tijd met de snelheid van het licht heeft ontwikkeld. De Beatles-invloeden zijn naast de akoestische gitaar bij het grof vuil gezet en de comfortabele melancholie is verdwenen. In ‘Silent Hill’ roept Moss een heel wat killer en donkerder sfeerbeeld op, waarbij elementen uit genres als postpunk en shoegaze intrede doen. De hoofdrol in de track wordt opgeëist door een stoïcijns voortstuwende ritmesectie. Vrije rollen zijn er voor de losse zanglijnen van Dorleijn en voor de muur van vervormd gitaargeluid die (toenmalig gitarist) Bob Gibson weet op te trekken. ‘Silent Hill’ heeft sinds 2009 een vaste plek in de setlist en fungeert regelmatig als afsluiter, bij voorkeur in een lang uitgesponnen versie. Vanavond sluit ‘Silent Hill’ de reguliere set af in zo’n uitgebouwde vorm, waarbij gitarist Michiel Stam los mag op zijn effectpedalen en drummer Finn Kruyning het tempo tegen het eind nog even opschroeft met een motoriek-ritme. Invalbassist Daniel Rose (voorganger Koen van der Wardt stortte zich op zijn band Klangstof) en Kruyning tonen zich een soepele tandem. Wat nou inval? Niets meer aan doen.
Tiny Love
Voor je bij het luisteren naar Ornaments - de derde Moss-langspeler - bij de derde track ‘Tiny Love’ bent aangekomen, zou je al kunnen vermoeden dat de band wederom een poging doet om haar geluid opnieuw te definiëren. Na het horen van ‘Tiny Love’ kan hier geen twijfel meer over bestaan, Moss omarmt elektronica als niet eerder tevoren. Het is een mooi klein liedje waarin Dorleijn de liefde bezingt. De muzikale inkleuring is sober. De gedoseerde inzet van vintage drumcomputers, analoge synthesizers en ingehouden gitaarspel geven het een pastoraal karakter. Alle beschrijvingen hierboven gelden voor de versie van ‘Tiny Love’ die Moss vanavond speelt. Kruyning omschreef Moss in 2010 al eens als ‘regelrechte controlfreaks’. Op dat vlak lijkt er weinig veranderd te zijn. Uit de volmaakte manier waarop Moss een nummer als dit neerzet na twee jaar nauwelijks podiumkilometers en met twee nieuwe bandleden getuigt van uitgebreide voorbereiding. In alle kwetsbaarheid valt eens te meer op hoe goed Dorleijn bij stem is. Hoe subtiel Stam en Dorleijn hun gitaarspel samen laten smelten in het middenstuk. En dat het een goed idee is om het bespelen van vintagesynths over te laten aan een connaisseur als Jelte Heringa (Janne Schra, Eefje de Visser).
Slower End
Met We Both Know The Rest Is Noise uit 2014 lijkt Moss voor het eerst te consolideren. De plaat grijpt wat betreft het geluid terug op elementen van de twee voorgaande albums, waarin zowel vertrouwd klinkende gitaarliedjes (opener 'Today’s Gold') als wat experimenteler en elektronischer werk (‘Health’) te vinden zijn. ‘Slower End’ valt tussen beide categorieën in, in de zin dat het een tot de essentie uitgekleed liedje is dat volledig draait om de zang van Marien Dorleijn, slechts gesteund door de aanwezigheid van een basgitaar en heel spaarzaam door wat gitaar en synth. De keuze om de kracht van het tijdloze liedje te onderstepen door weg te laten in plaats van toe te voegen pakt mooi uit. De live-versie is net zo kwetsbaar als de albumversie, al staat de zanglijn Dorleijn wel toe om op hoog volume te zingen. Dat doet hij, en zuiver. Uit een dolletje met Finn Kruyning over het overnemen van een klein stukje leadzang blijkt de ontspanning en het spelplezier.
Het vertrek van bassist Koen van der Wardt laat geen hoorbare sporen na. Moss klinkt met Daniel Rose en Jelte Heringa in de gelederen nog steeds heel erg als Moss, zelfs warmbloediger en losser dan eerst. Eerder werk past deze line-up als een oude jas en de vijf nieuwe liedjes die Moss speelt klinken upbeat, uitnodigend en avontuurlijk. Moss anno 2016 is klaar voor 2017.
Gezien: Moss, zaterdag 26 november 2016 @ De Helling