Een andere blik op Europa

Interview met RASA-programmeur Maarten Rovers

Tekst: Arnold le Fèbre ,

Het Europa Festival (donderdag 11 mei tot en met zaterdag 13 mei in RASA) focust zich op de muzikale diversiteit dat ons kleine (sub)continent te bieden heeft. Zo is de openingsavond geheel gewijd aan het 400-jarig bestaan van de relatie tussen Turkije en Nederland. De rest van het programma brengt muzikanten uit Polen, Oekraïne, Noorwegen, Zweden, Finland en Litouwen. We zochten initiatiefnemer en RASA-programmeur Maarten Rovers op voor een gesprek over Europa, geitenwollen sokken, Germanen en wereldmuziek.

Het staat pontificaal op de site en in het programmaboekje: “Hebben de grondleggers van de Europese Unie het vertrouwen verloren? Zijn de Nederlanders de recente Europese prestaties op het gebied van vrijheid, vrede en voorspoed vergeten? Wij denken van niet. Met het Europa Festival Utrecht neemt RASA stelling tegen de euro- en xenofobie die ons land overspoelen. […] Laat eventuele angsten dus achter u en vier samen met ons de enorme schat aan Europese muziek.”

RASA-programmeur Maarten Rover lacht als hij met zijn eigen tekst wordt geconfronteerd. “Het Europa Festival is een festival met een knipoog. Europa is heel ‘populair’ op dit moment. Wij willen vooral de mooie kanten van Europa laten zien. In Europa wonen zo’n 350 miljoen mensen met allerlei verschillende tradities en culturen en je merkt dat de afgelopen vijf à tien jaar de ‘lokale identiteit’ - denk aan kleding, eten, dansen en muziek - steeds relevanter wordt, zeker als je het vergelijkt met zo’n twintig jaar geleden. Je zou zelfs kunnen spreken van een ‘folkrenaissance’. Eerder al mochten stromingen als flamenco en fado zich in een grote belangstelling verheugen, en je ziet het nu ook in Polen, Oekraïne, de Scandinavische landen. Er is sprake van een herijking, waarbij grappig genoeg de eigen cultuur niet per se ‘heilig’ is; er wordt vrijelijk geput uit andere culturen en landen.”

Ongemakkelijke relatie

Deze folkopleving speelt zich voornamelijk buiten Nederland af, zo vertelt Rovers. “Wij hebben namelijk een buitengewoon ongemakkelijke relatie met onze volksmuziek. Er is geen levende muzikale traditie. Of je moet het zoeken in kleine, bijzonder lokale gebruiken, zoals de Vrouw Holle-traditie rond Sinterklaastijd in en rond de Amelandse plaatsjes Hollum en Ballum. Deze traditie stamt uit de tijd van de Germanen. De Kift is misschien wel een van de zeer weinige bands die je zou kunnen beschouwen als vertegenwoordigers van de moderne Nederlandse volksmuziek.”

Schoonheid van de mens

Maarten Rovers: “Ik schaam me soms een beetje voor ons land. We hebben het supergoed. We zijn een vriendelijk en openhartig volk, maar wat zijn we nu toch in hemelsnaam aan het doen? Waarom laten we ons zo in de maling nemen door een paar stemmingsmakers in de politiek? Ik zeg wel eens gekscherend dat RASA zich bezighoudt met het tonen van de schoonheid van de mens, want bij het tonen van de lelijkheid heeft de mens onze hulp niet nodig... We laten zien hoe je Europa óók kunt bekijken. Wat verenigt Europa? Geen idee, het is vooral een geografische afbakening. Ik weet niet wat het betekent om Nederlander te zijn, ben het wat dat betreft eens met onze toekomstige koningin – maar ik voél me wel echt een Europeaan.”

Openbreken

Wat wil RASA eigenlijk bereiken met dit festival? “Toen ik hier kwam werken bijna tien jaar geleden, was er geen aandacht voor Europese muziek - afgezien dan van zigeunermuziek en traditionele klezmer. Dat vond ik raar. Het leek wel alsof politieke en sociaal-maatschappelijke redenen belangrijker waren dan een muzikale of culturele motivatie. RASA probeert dit open te breken. Zo organiseerden we in 2004 een minifestival rond de nieuwe Europese lidstaten zoals Hongarije en Polen. Zo heel langzaam vinden we een publiek voor Noorse muziek en ik hoop dat dat ook zal gebeuren voor de Oost-Europese muziek. De Oekraïense formatie DakhaBrakha en het Poolse Warsaw Village Band [vrijdag te zien tijdens het Europa Festival] zullen denk ik ongetwijfeld in de smaak vallen van de avontuurlijk ingestelde rockliefhebber. De bands Kaja en Sväng [op zaterdag] zijn ook geweldig - die Finnen zijn gewoon gek!”

Stigma

Opvallend is dat Rovers het zelf nauwelijks heeft over ‘wereldmuziek’. “Klopt, ik probeer dit begrip zo min mogelijk te gebruiken. We hebben namelijk last van een ‘wereldmuziekstigma’. Enerzijds zijn we schatplichtig aan de wereldmuziek- pioniers uit de jaren tachtig die onze sector op de kaart hebben gezet, anderzijds hebben ze wel gezorgd voor een bepaald stempel (‘geitenwollen sokken’, ‘wereldverbeteraars’), waar we nog altijd last van hebben. De tijd dat we als publiek uit puur exotisme of uit een postkoloniaal schuldcomplex naar een of andere boventoonzanger uit Mongolië gingen luisteren, hebben we nu wel gehad. Nu moet er een andere motivatie voor in de plaats komen, namelijk dat die muziek gewoon te gek is!”
 
"Wereldmuziek is veeleer een beleidsterm. Niemand houdt van wereldmuziek. Je houdt van flamenco, tango, afrobeat en noem het maar op. Ook populaire bands als Gogol Bordello en Jungle By Night schuwen dit etiket. Wereldmuziek zou je kunnen omschrijven als een verzameling niches. Poolse en Oekraïnse folk wordt dan ‘folkpunk’, muziek uit Afrika ‘afrobeat’. Ik denk dat wie de komende dagen een bezoekje brengt aan het Europa Festival aangenaam verrast zal worden door de variatie en originaliteit van de optredende bands!”

Te doen: Europa Festival, donderdag 11 mei tot en met zaterdag 13 mei 2012 @ RASA, Utrecht

Op het programma: Turkije - Göksel Yilmaz Duo + Özlem Taner (donderdag), Folkpunk Oekraïne & Polen - DakhaBrakha + Warsaw Village Band (vrijdag), Nordic Night - Benedicte Maurseth + Trys Keturiose + Kaja + Sväng (zaterdag) en een gratis middag 'Dorpsplein' in Leidsche Rijn (zondag).

Nieuwsgierig geworden? In samenwerking met RASA geeft 3voor12/Utrecht 3X2 kaartjes weg. Wat je moet doen? Simpel: bekijk het programma, naast dit artikel vind je de link, en mail ons voor donderdag 10 mei 11.57 uur welk concert je graag zou willen bezoeken!