Spinvis verworden tot 'Goudvis'

"Ik heb genoeg vrijheid en hoef niets tegen mijn zin te doen om toch platen te verkopen"

Thomas van Aalten Redactie VPRO 3VOOR12, ,

Vorig weekend vierde het Utrechtse platenlabel Excelsior op feestelijke wijze zijn tienjarig bestaan. Op die avond in Tivoli reikte Ad Visser - popnestor van vervlogen tijden - een gouden plaat uit aan Spinvis. Meer dan 35.000 exemplaren verkocht Erik de Jong immers van zijn debuutalbum. Maar wat is 'goud' eigenlijk?

"Ik heb genoeg vrijheid en hoef niets tegen mijn zin te doen om toch platen te verkopen"

Spinvis behaalde onlangs een mijlpaal in zijn nog maar korte carrière: zijn debuutalbum uit 2002 'werd goud'. Het is vrij uniek dat iemand die met zijn computer filmische composities verknipt en verplakt tot kleine verhaaltjes op muziek zoveel exemplaren verkoopt. Goud, dat is toch iets voor buitenlandse acts en nationale volkshelden als Jan Smit en Gerard Joling? "Het is absurd, niet iets wat ik voor ogen had toen ik met Spinvis begon," vertelt Erik de Jong, het brein achter Spinvis. "Maar het komt hoe 't komt." Kunnen we Spinvis dan nu ook in grote hallen en in uitverkochte arena's aantreffen, wat je toch associeert met artiesten die de status 'Goud' behalen? "Ik vind Lowlands al doodeng," verklaart De Jong. "Ik wil de mensen nog wel kunnen zien. Dus een grote hal met videoschermen naast het podium, waarbij je heel ver moet kijken, dat weet ik zo net nog niet." De eerste gouden albums werden voor het eerst in Amerika door de platenmaatschappijen uitgedeeld aan hun artiesten als dank voor hun prima score. Glenn Miller kon al in 1942 vieren dat hij 1,2 miljoen exemplaren van de single Chattanooga Choo Choo had verkocht. De certificering van Zilver, Goud, Platina en zelfs Diamant is in elk land weer anders. De Amerikaanse RIAA (Recording Industry Association of America) hanteert andere normen dan haar Nederlandse equivalent, de brancheorganisatie NVPI . Ook per genre wisselen de eisen; een jazzalbum is in Nederland al goud bij 15.000 exemplaren, terwijl het genre 'populair' moet wachten tot 35.000 exemplaren. Deze aantallen zijn met de jaren verlaagd; tot in de jaren negentig was 50.000 de norm, en dat zouden we nu alweer bijna platina noemen (70.000). Gerard Joling kan Spinvis dus op de schouder tikken en hem vermanend toespreken: in mijn tijd moest je harder werken om goud te halen, vriend. In Nederland is de officiële status van Goud of Platina te verkrijgen door een penning op te vragen bij het secretariaat van de NVPI (Nederlandse Vereniging van Producenten en Importeurs). Zonder de NVPI-penning heeft een gouden of platina product geen internationaal erkende status en geen waarde. "Maar ik controleer niet elke band die roept dat ze goud heeft of het ook klopt," vertelt Wouter Rutten van de NVPI. Hitkenner, radiomaker en schrijver Johan van Slooten weet dat in de jaren '60 en '70 het beroemde Motown label niet bij het Amerikaanse RIAA was aangesloten. "Daardoor konden er in die jaren nooit officieel gouden platen worden uitgereikt aan de Motown artiesten. Terwijl ze net zoveel platen verkochten als artiesten die wel zo'n ding kregen uitgereikt." Goud. Het stimuleert de verkoop en suggereert zeker nu een blakende gezondheid na de jaren van tegenslag vanwege downloads en kopieën. Erik de Jong is trots. "Vroeger zag je bij Toppop dat artiesten als Iggy Pop en David Bowie gouden albums kregen. Daar keek ik vol bewondering naar," aldus De Jong. "En nu zie ik bij mijn optredens kinderen, echt kinderen - van een jaar of twaalf, dertien - mijn nummers meezingen... En ik zie er niet eens cool uit; draag geen dure schoenen of doe mijn kapsel op een gekke manier. Dat is wel hoopgevend. Ik heb immers genoeg vrijheid en hoef niets tegen mijn zin te doen om toch platen te verkopen." Dus nu op naar Platina? "Zo'n status doet niets aan de kwaliteit van de muziek. Als je een mooi liedje hebt waar een single van wordt gemaakt en die single verkoopt niet zo goed, noem je het ineens een flop. Terwijl het liedje even mooi blijft. Dat is toch raar?" Maar natuurlijk is De Jong blij met het gouden album. "Ik ga straks een plek opzoeken en met de boormachine aan het werk om hem op te hangen." Zodra een platenmaatschappij het begenadigde aantal van 35.000 verkochte exemplaren heeft gehaald, komt een artiest in aanmerking voor het officiële goud. Het is dan aan de platenmaatschappij om er ook aandacht aan te besteden en daadwerkelijk iets te laten persen; daar gaat het de NVPI niet over. De penning is het belangrijkste, de krabbel van de notaris. Een gouden album in zo'n wissellijst is symbolisch, je kan dus net zo goed een stuk schuurpapier laten uitreiken. Ferry Roseboom van platenlabel Excelsior, die de gouden plaat liet maken voor de gehele band rond Spinvis, vindt het prachtig. Inmiddels stijgt het laatste album van Johan, THX JHN ook in de albumlijsten. Als het zo doorsuddert, gokt 3VOOR12, zou het volgend jaar rond deze tijd best eens mogelijk zijn dat ook Johan voor goud gaat. "Een gouden album uitdelen is prachtig. Dat is een geschenk voor je artiesten. Het is dat ik niet katholiek ben, anders zou ik ook gek zijn op communie. Wist je trouwens dat de plaat ook daadwerkelijk afspeelbaar is? Spinvis-drummer Jeroen Kleijn heeft geprobeerd de plaat te draaien." Dat is volgens Anouk Rijnders van Record Industry, waar de gouden plaat gemaakt werd, niet aan te raden. "Je naald gaat er kapot van en het gouden laagje slijt af." Het gebeurt zelden dat 'alternatieve' popmuziek zo goed verkoopt als in het geval van Spinvis. Om een vergelijking te maken; Nederlandse artiesten als Racoon, Bløf en Tiësto hebben er geen moeite mee, maar zelfs gevestigde namen als Bettie Serveert of Urban Dance Squad komen normaliter niet in de buurt (hoewel Bettie Serveert in 2003 een gouden plaat ontving voor debuutalbum 'Palomine' uit 1992) . Platenmaatschappij V2: "Ook bij de platen van het Belgische dEUS zijn de verkochte aantallen niet te vergelijken met Spinvis."