Kunstnacht 2023: verrassingen maar soms ook lange wachttijden Kunstnacht 2023: verrassingen maar soms ook lange wachttijden

De Stadsschouwburg, Doornroosje en Paraplufabrieken zijn tijdens Kunstnacht 2023 de gele zone, met onder meer Wintertuin, Introdans, Open Source Radio, Extrapool, 3Violas en Go Short. De blauwe zone is het gebied rond LUX, RUIS en Bibliotheek, met onder andere Op Ruwe Planken, Beatwise, Artez Muziektheater en Phion. In de roze zone (Lindenberg Cultuurhuis, De Bastei, Besiendershuis) zijn onder meer Oostpool, Music Meeting, Radboud Reflects en Oddstream. Het NYMA-terrein tenslotte is de oranje zone, met onder andere het Afrika Museum, NYMA Makersplaats en Cultuur op de Campus.

Het concept van de Kunstnacht is nog steeds ijzersterk: verschillende kunst- en cultuurondernemingen stappen buiten hun eigen comfortzone en presenteren in ongebruikelijke combinaties een programma waardoor de meest bijzondere optredens ontstaan. Dit jaar zijn er slechts 10 locaties waar nog steeds zo’n 60 culturele partijen aan mee doen. Het idee is dat je zo minder hoeft te reizen en dus meer kunt bezoeken in dezelfde tijd. In de praktijk komt het helaas neer op langere wachtrijen en gesloten deuren omdat er binnenshuis een streng maximum aantal bezoekers geldt. En een zaal heeft nu eenmaal minder plaatsen dan een open plek in het park of op een plein.

In De Bastei vinden kunst en kunstmatige intelligentie elkaar in een samenwerking met Artez en Oddstream. Studenten zochten samen met diverse AI-programma’s naar technologische en creatieve ontwikkelingen. Het resultaat is een zwevende bol van wiskundige vormen, uitgevoerd in LEDsnoeren en 3D-geprinte koppelstukken. Bezoekers kunnen het maakproces en de achtergronden via een audiotour volgen. Ook kunnen zij een portret laten maken met een AI-gestuurde camera wat soms tot verrassende resultaten leidt: een niet aanwezige achtergrond, jaren die er opeens worden bijgeteld of juist een jeugdige versie van jezelf.

In het Besiendershuis zijn dieren naar binnen gekropen. TG Greppel zorgt in dit eeuwenoude gebouw vol krakende deuren en piepende vloerplanken voor een ontmoeting met reusachtige mieren, fladderende motten en verlichte kijkgaatjes. Bezoekers mogen één voor één naar binnen en kunnen tijdens het wachten alvast hun eigen mot versieren. Die mogen zij in de mottenkamer achterlaten zodat het kunstwerk gedurende de avond groeit en verandert. (HM)

Nog voor je goed en wel de Stadsschouwburg binnen bent, ben je vanavond al volledig ondergedompeld in cultuur. Buiten wordt doorlopend de film A cow won’t eat the foxes when the grass is dry gedraaid van het kunstenaarsduo Monika Deimling & BBB Johannes Deimling, waarvan de prachtige muziek elke voorbijganger nieuwsgierig maakt. Naast de rij voor het scannen van de tickets voert Ronald Farkas zijn performance Have you ever tried to listen tot he sound of willow reeds? op, waarmee hij verhalende en beeldende kunst bij elkaar brengt.

Eenmaal in de Stadsschouwburg zijn het echter voornamelijk de muzikale acts die opvallen. Acts die muziek maken, maar ook die het publiek achter de instrumenten zetten. Want de optredens van hiphopformatie Sidechain en altvioolcollectief 3VIOLAS zijn mooi, maar het project Rocktober van de Nijmeegse indie gitaarpopband Misprint steelt de show. Helemaal boven in de Schouwburg hebben de muzikanten een hele collectie aan instrumenten uitgestald, en bezoekers worden uitgenodigd om daarmee bij te dragen aan een nummer dat ze maken in één avond. Het is een voorproefje voor oktober, waarin de bandleden dit dagelijks zelf gaan doen. Terwijl je door de schouwburg loopt, hoor je met elke bijdrage van een bezoeker het nummer verder vorm krijgen. (TvA)

Bibliotheek Mariënburg is het decor voor een ontspannen yoga-oefening met klassieke muziek. Drie muzikanten van Phion spelen muziek van Beethoven en Haydn. Deelnemers krijgen hun yogalessen onder begeleiding, bezoekers die liever alleen muziek willen luisteren kunnen rondom plaatsnemen op stoelen en zitzakken. De animo is zo groot dat er regelmatig een grote groep staat te wachten voor de deur tot er weer plaats is. Zij worden dankzij Wiebert vergast op gedichten en voordrachtjes over het geheime nachtleven van een bibliotheek.

In de Lindenberg komen verschillende kunstvormen samen. Op de Veertrappen, naast de Lindenberg, mogen passanten draaien aan het rad van avontuur bij een spectaculaire spelshow waarbij het zowel op als neer kan gaan. Binnen zorgt het Valkhofmuseum samen met de Radboud Universiteit voor de beleving van een zwart gat, als voorschot op de nieuwe gezamenlijke expositie. In de aangrenzende zaal verzorgt Radboud Reflects diverse lezingen. Helaas is de capaciteit beperkt en zijn de deuren telkens net dicht zodat 3voor12 hier geen woord en beeld bij heeft. Theatergezelschap Oostpool houdt in de Steigerzaal een openbare leesrepetitie voor hun nieuwe productie Cock. Zelfs zonder spel zijn de scènes bij vlagen tragisch en hilarisch dus dat belooft wat. De productie gaat op 15 november in première. (HM)

Bij Doornroosje wordt het publiek ook muzikaal verwelkomd. In een plastic iglo speelt Eddie Solomon een cover van Bob Dylans ‘Like a Rolling Stone’ waarbij hij zichzelf op zowel gitaar als viool begeleidt. Eenmaal binnen is het even heroriënteren, want zowel de Rode als de Paarse zaal van Doornroosje kan je vanavond niet zomaar binnenwandelen. De Paarse zaal is door Introdans en Open Source Radio omgetoverd tot de legendarische Arnhemse disco en vrijhaven Pink Panter. De honderd mensen die daar elk uur binnen worden gelaten worden in tien minuten omgetoverd tot echte discodansers. Overal wordt de Hustle gedanst alsof Doornroosje het decor van Saturday Night Fever is.

In de Rode Zaal wordt elk uur een nog beperkter groepje mensen toegelaten om de voorstelling van De Rollende Mina’s en Brebl te zien. Daardoor moeten mensen soms al vijfentwintig minuten voor de voorstelling teleurgesteld worden dat de zaal vol zit. De nieuwsgierige bezoeker laat zich daar echter niet door uit het veld slaan, en volgt de mysterieuze geluiden die van de vide komen. Daar speelt de Britse IDM muzikant Biped op uitnodiging van Extrapool en Onderstuur een zeer experimentele set. Hen staat daarbij ook even stil bij hoe bijzonder is dat er in Nijmegen zo’n avond als dit georganiseerd wordt. Naar eigen zeggen zou zoiets in hun eigen thuisstad Bristol nooit gebeuren.

Voor wie de drukte in Doornroosje wat te veel wordt, bieden de Paraplufabrieken een uitkomst. GoShort en Proces-verbaal onderzoeken daar de raakvlakken tussen poëzie en film en Wintertuin en POST tussen poëzie en beeldende kunst. Hierdoor word je overal waar je kijkt verrast door beeld, geluid en woord. Achter een raam zie je opeens de korte film Au Revoir Jérôme opduiken. Dwalend door het gebouw hoor je een gedicht van Rik Sprinkels of stuit je op de prachtige kunstwerk ‘Een taal onder mijn huid’ van Sadik Kwaish Alfraji.

Tussen de kunstwerken in voert Natalia Papaeva een performance op, waarin ze in zeven minuten bezoekers woorden leert uit haar zelfverzonnen taal. Die taal is een mengelmoes van Boerjatisch, haar moedertaal en het Nederlands. Zittend om haar heen draagt ze bezoekers op om op een papieren bordje woorden als ‘rozeraad’ op te schrijven en te tekenen wat ze zich erbij voorstellen. (TvA)

LUX geeft ruimte aan Op Ruwe Planken, samen met Beatwise, aan Artez Muziektheater en aan Timnotsimon in combinatie met Neus. Deze laatste show loopt de hele avond door. Bij het betreden van de zaal kom je terecht in een andere dimensie. Vanaf het balkon afdalend naar beneden word je opgenomen in een vervreemdend decor met vlinders en planten, een waanzinnige wereld waarin grenzen versmelten: wie is toeschouwer, wie de performer.

De installatie Earthly Delights gaat om vrijheid en anders zijn en is opgedragen aan de queer community. Het publiek wordt uitgenodigd om aan wortels en mosjes te voelen en te dansen, wordt streng toegesproken of uitgedaagd om op de rode knop in het midden van de zaal te drukken. Deze laatste handeling leidt soms tot een error waardoor het hele systeem op tilt slaat, maar vaak ook tot een keuze waardoor een van de performers het podium betreedt voor een verrassend optreden.

De installatie van Deltatune, Dancing Dunes, is neergestreken op het Mariënburgplein. Een bosje duingrassen dat danst in de wind, zo moeten we deze versierde stokken interpreteren. De beweging wordt omgezet in abstracte muziek. Een hypnotische en magische installatie. Zo magisch dat een jonge bezoekster zich afvraagt of de plots vallende regendruppels ook door de houten klossen worden veroorzaakt. (HM)

Na 21 uur openen ook de deuren van het NYMA-terrein, waar onder andere Waalhalla, de Vasim, Expo Bart en de NYMA makersplaats onder vallen. Eind augustus werd NYMA officieel geopend en tijdens de Kunstnacht laat het zien dat dit een nieuwe culturele hotspot van Nijmegen kan worden. Skatebaan Waalhalla is door het Afrika Museum omgetoverd tot een rollerdisco waarin alles in het teken staat van Urban Afrika en er gedanst kan worden op de verfrissende dj set van Unruly Phoenix. In de projectruimte van Expo Bart in samenwerking met InScience is een ruimtevullend, spierwit springkussen neergezet, waar volwassenen zich kind kunnen voelen en kinderen natuurlijk ook. De spannende muzikale omlijsting wordt verzorgd door Yonga Sun.

Jong en oud verzamelen zich ook aan de overkant in de NYMA makersplaats voor een heuse Powertool Race. Ventilatoren, Föhns en Slijptollen zijn omgebouwd tot de meest prachtige racemachines die het tegen elkaar opnemen om zo snel mogelijk de baan af te leggen. Het is een soort klein Te land, ter zee en in de lucht waarin sommige teams minstens evenveel tijd hebben gestoken in het versieren van hun voertuigen als in het checken of ze eigenlijk wel vooruitkomen. Het NYMA-terrein bevestigt nogmaals wat al de hele avond zichtbaar is, zowel de aanbieders van kunst als de bezoekers zijn zeer divers. (TvA)