Vorig jaar maakte het festival, dat destijds voor de derde keer plaatsvond in natuur- en recreatiegebied De Groene Ster in Leeuwarden, een opvallend statement. Samen met chef Willem Schaafsma van Restaurant Eindeloos had de organisatie een koe gekocht, deze Janneke genoemd en aangekondigd haar te zullen laten slachten voorafgaand aan het festival. Daar zou ze vervolgens geserveerd worden in de vorm van maar liefst 1400 gerechten. Die aankondiging schoot bij veel mensen in het verkeerde keelgat en een stormvloed aan reacties volgde, waarvan veel niet bepaald mals. Er werd een online actiegroep in het leven geroepen met als doel Janneke onder te brengen in een koeienpension. Dat er respons zou komen viel te verwachten, maar dat daarvan zo’n groot deel negatief zou zijn verbaasde Kemper. “Mensen waren geschokt en er ontstond ongelofelijk veel weerstand”, vertelt ze. “In principe hadden we ook kunnen zeggen dat we 1400 hamburgers zouden kopen en dan was diezelfde ophef waarschijnlijk niet ontstaan.”
De grote hoeveelheid kritiek weerhoudt het festival er niet van om de actie deze editie een vervolg te geven. Onlangs kocht de organisatie drie stiertjes, die geslacht zullen worden voor het festival, en werd aangekondigd dat in het festivalrestaurant Baaiduinen enkel vlees van mannetjesdieren zou worden opgediend. Ook deze actie valt onder de overkoepelende doelstelling van Welcome to The Village op gebied van voedsel: mensen bewuster maken van wat er op hun bord ligt en waar dat vandaan komt.
#WTTV16: Prominente rol voor voedselprogrammering op Welcome to The Village
Fries festival serveert dit jaar uitsluitend mannenvlees
De vierde editie van Welcome to The Village staat alweer voor de deur. Nog drie weken, dan opent het Friese festival haar deuren en kunnen bezoekers komen genieten van alle projecten die het te bieden heeft. Zoals het geval is bij steeds meer festivals vandaag de dag, is het niet enkel de muziek die centraal staat. Naast innovatie en kunst speelt voedsel een prominente rol en daar wordt ook op de marketingafdeling met regelmaat op gefocust. Bente Hout spreekt voedselprogrammeur Stephanie Kemper over waarom dit als zo’n belangrijke factor wordt gezien door de organisatie.
Ligt die taak wel bij een festival? Een vraag waar de meningen flink over verschillen, blijkt uit reacties. Kemper vindt van wel. “Men zet regelmatig vraagtekens bij of het onze verantwoordelijkheid is om mensen bewuster te laten eten en daarover te informeren. De link tussen een festival en voedsel wordt niet gezien, want men vergeet vaak dat eten een belangrijk onderdeel is van cultuur. WTTV is altijd op zoek naar samenwerkingen met organisaties en ondernemers met een bepaalde droom, ambitie of visie. Het zou vreemd zijn als we boeren, chefs en cateraars buitensluiten.”
Bewust willen maken en kennis willen delen zijn twee belangrijke, onderliggende elementen binnen de voedselprogrammering op WTTV. “Waarom zouden we ons grote bereik naast muziek ook niet op andere vlakken benutten?” aldus Kemper. Het is immers makkelijker om als collectief en festival een boodschap bij een publiek te krijgen dan als individu. “We merken ook dat bezoekers over het algemeen heel erg open staan voor nieuwe informatie.” Zoals een muzikant zijn of haar verhaal mag vertellen op het podium, mogen boeren en chefs dat doen in het festivalrestaurant. Doordat de organisatie ook hen benadert als artiest, werkt het festival als context juist zo goed in het verhaal.
Kemper verwijst ook naar InnoFest, het initiatief vanuit acht festivals in het noorden van Nederland, waaronder WTTV. InnoFest beschouwt festivals als controleerbare minimaatschappij, waarin uitdagingen om te verduurzamen op uiteenlopende gebieden, waaronder voedsel, vergelijkbaar zijn met die in de echte maatschappij. “Wanneer je als organisatie een festival initieert, maak je jezelf daarmee verantwoordelijk voor alle bezoekers en vrijwilligers, ook op gebied van voedsel”, legt Kemper uit. “Je moet iedereen drie dagen van eten kunnen voorzien en zorgen dat het aanbod lekker, gevarieerd en betaalbaar is. Daarnaast is het ook de bedoeling dat vegetariërs, veganisten en mensen met een lactose-intolerantie of allergie zich net zo welkom voelen. Hoe vreemd het ook klinkt, als organisatie voer je binnen de hekken van het festival een soort regime uit. Je bent een tijdelijk dorp, maakt keuzes voor je bewoners en kunt daardoor meer sturen of experimenteren dan in een echt dorp zou kunnen. Van onze keuzes en experimenten op gebied van voedsel kunnen bezoekers, boeren en restaurants leren. Een festival kan dus prima dienen als testgebied. Een laboratorium waarin je dingen op kleine schaal onderzoekt en, wanneer ze blijken te werken, buiten de festivalhekken kunt doorzetten en ontwikkelen.”
Een ander festival dat onlangs een statement maakte op gebied van voedsel is DGTL. Het Amsterdamse festival besloot dit jaar geen maaltijden en snacks met vis of vlees te verkopen en enkel vegetarisch voedsel aan te bieden, om naar eigen zeggen sterk in te zetten op verduurzaming. Een statement dat nogal lijnrecht tegenover dat van WTTV lijkt te staan, dat met de marketing rondom het inkopen van koe Janneke en de stiertjes juist de focus legt op vlees. “Ik ben er in principe altijd voorstander van wanneer een festival een bepaald standpunt inneemt op gebied van voedsel. Dat betekent in ieder geval dat ze er over na denken. DGTL heeft met hun keuze volledig vis- en vleesvrij te zijn absoluut een statement gemaakt”, beaamt Kemper. Toch is het een keuze die WTTV nooit zou maken, laat ze ook weten. “Allereerst ben ik van mening dat we onze bezoekers niet zouden moeten forceren in een bepaalde richting. Als mensen vlees willen eten is dat prima, maar laat het dan tenminste goed vlees zijn, waarvan we weten waar het vandaan komt.”
De keuze van WTTV om dit jaar enkel vlees van mannetjesdieren te serveren uit zelfs lichte kritiek op de hype rondom vegetarisme. “Het is een positieve ontwikkeling dat steeds meer mensen nadenken over wat ze eten en bewust de keuze maken om vegetariër te worden of minder vlees te eten. Daar tegenover staat wel dat wanneer je je in de voedselketen verdiept, vegetarisme niet persé beter hoeft te zijn dan vlees eten. Wanneer je vegetariër bent en veel melk, geitenkaas en eieren eet, worden mannetjesdieren voor niets geboren. Ieder dier moet eerst een kind krijgen voor het melk geeft of een ei legt. Op het moment dat je die producten wel eet, maar de dieren niet, verliezen mannetjes meteen na geboorte al het recht op leven en worden ze afgemaakt.” Vanzelfsprekende reactie daarop zou zijn dat veganisme in dat geval dus de beste keuze is. Maar ook dat is niet geheel waar, volgens Kemper. “Daar is al veel onderzoek naar gedaan. Wanneer niemand meer vlees zou eten, hebben dieren geen waarde meer voor de mens en verstoort dat de hele biodiversiteit. Eigenlijk is het dus heel goed dat je af en toe vlees eet, maar dat het veel minder en veel bewuster kan dan we nu doen is een feit.”
Hoe groot de hoeveelheid negatieve reacties die de het slachten van koe Janneke vorig jaar teweeg bracht was, zo veel stiller is het nu rondom het inkopen van de stiertjes. Volgens Kemper een goed teken, want wanneer mensen niet langer de moeite nemen om ergens op te reageren, betekent dat dat er minder weerstand is. “Dit jaar ervaren we minder spektakel en meer nieuwswaarde. Dat komt denk ik doordat mensen bewuster worden, meer kennis vergaren en op maatschappelijke schaal steeds duidelijker wordt hoe belangrijk dit onderwerp is, ook op economisch vlak. Dat het niet goed gaat met de voedselindustrie weten de meesten inmiddels, hopelijk mede doordat wij het probleem op onze manier aan de kaak stellen. Volgens mij heeft het geen zin om de schuld te geven aan corporaties, supermarkten of consumenten, maar moeten we ons gaan focussen op oplossingen en verandering in de goede richting, zonder dat te snel of te radicaal te willen.”
Wanneer WTTV over drie weken van start gaat, zullen het festival en haar partners zich weer volop bezig houden met experiment en innovatie. De bezoeker? Die mag vooral gewoon gaan genieten, ook van het eten.
Welcome to The Village vindt op 15, 16 en 17 juli plaats in De Groene Ster in Leeuwarden. Tickets voor de zaterdag zijn al uitverkocht, maar weekendtickets en tickets voor de vrijdag en zondag zijn nog verkrijgbaar op de website van het festival.