Het is rustig in het Paard als Bushman’s Revenge de kleine zaal opent. Nummers bestaan veelal uit een bas- en drumgroove waar gitarist Even Helte Hermansen oeverloos overheen soleert. Soms gaan ze harder en soms gaan ze weer zachter. Soms speelt Hermansen op een grote gitaar, en soms op een kleine gitaar. Veel interessanter dan dit wordt de muzikale masturbatie van Hermansen helaas niet.
State-X New Forms: de vrijdag
Nachtkaars of vuurwerk?
De laatste editie van het State-X New Forms festival daalde deze vrijdag neer op Den Haag. Hoewel het festival uit twee dagen bestaat, zijn het wat de line up betreft eigenlijk twee aparte festivals. Waar op zaterdag noise en neo-klassiek de ruimte krijgen, stond de vrijdag in het teken van experimentele jazz uit Londen en New York, en wereldmuziek. De hoofdvraag van dit weekend is echter: gaat State-X New Forms uit als een nachtkaars, of eindigt het met een knal. Als we de vrijdag als leidraad nemen is de conclusie: uit als een nachtkaars, maar dat lag zeker niet aan de acts.
Nee, dan het Engelse Melt Yourself Down. Bij aanvang is de grote zaal bijna leeg, maar dat deert de band niet. Zanger Kushal Gaya en consorten gaan van start alsof ze met zijn allen in een zwembad vol met speed zijn gevallen. Afrikaanse ritmes, pompende bassen en Gaya die met al zijn rockposes iedereen in het publiek persoonlijk bij het optreden wil betrekken, maken Melt Yourself Down het eerste bescheiden hoogtepuntje van deze vrijdag.
Nyeusi uit New York is de band van drummer Justin Brown, en wow. Dit is de eredivisie, nee, de serie A op muziekgebied. Dat het optreden wegens technische problemen 15 minuten later begint is vergeven op het moment dat Brown de meest zieke fills uit zijn drumstel tovert. Hij lijkt af en toe een ritme in een ritme te drummen, om daar dan weer een extra draai aan te geven. De reacties van het publiek gaan van ongeloof tot aan gewoon lekker dansen op de epische grooves die het kwartet neerlegt, want ondanks dat de focus op Brown ligt, staan er naast hem nog drie muzikanten heerlijk te spelen.
In het Paardcafé staat Kūlóu geprogrammeerd, de nieuwe band rond Dandana-gitarist Gianni Pau. De psychedelische muziek met sterke Led Zeppelin invloeden krijgt een extra dimensie door het plezier dat van het podium afstraalt. Dat Pau een deel van het zangwerk voor zijn rekening neemt is bijzonder, net als dat gitarist Timothy Aarbodem voor dit project achter het drumstel gekropen is. De bereidheid van State-X om ook lokaal talent te programmeren is iets wat mooi zijn om in de toekomst terug te zien bij Rewire.
Keytar! Ja hoor. Terug van weggeweest. De Vlaming Pomrad ofwel Adriaan Van de Velde durft het aan om het meeste bespotte kindje onder het funk-instrumentarium vanuit het stof vandaan te trekken. En hoe. Pomrad is funk/electro overladen met synths, extreem dansbaar en met een flinke dosis zelfspot. De theaterzaal van het Koorenhuis is misschien niet de ideale plek voor een act als deze maar de charme van Van de Velde zorgen voor mooie momenten. “Lichtman, ik weet dat dit normaal een balletzaal is, maar wij hebben bij dit nummer normaal lasers en co2-kanonnen. Kunt u misschien alles uit de kast halen bij dit volgende lied?” Zeker het mooiste moment voor de lichtman zijn festival.
In de foyer zijn beelden te zien van bands die in de afgelopen jaren op SXNF speelden. Snarky Puppy, waarvoor de grote zaal bijna te klein was, de sonische terreur van Sunn o)); met de aanblik van de bijna lege foyer zou je er bijna melancholisch van worden. Als we vervolgens de trap oplopen naar de grote zaal waar The Comet Is Coming op het punt van beginnen staat, moeten we toch concluderen dat de avond nog niet echt ‘aan’ is. De balkons zijn dicht, en nog is er nog ruim voldoende plek om te staan. Op het podium brengen saxofonist King Shabaka, Betamax Killer en Danalogue the Conqueror ondertussen hun met zware, zware bassen gevulde beats met saxofoon. In een volle zaal met een danspubliek zou dit uitermate geschikt zijn, en wat blijkt: halverwege het optreden is de zaal redelijk gevuld.
In de kleine zaal is BIGYUKI een half uur na de aangekondigde aanvangstijd nog niet begonnen, en The Comet Is Coming gaat ook een kwartier langer door. Het blokkenschema kunnen we dus ook weggooien. Als Yuki zijn stapel synths eenmaal heeft opgebouwd en alle snoertjes zijn ingeplugd blijkt de kleine Japanner met allerlei exotische samples en een drummer die allerlei lekkere grooves slaat een hiphop-vibe te creëren waarop prima gedanst kan worden. Voor de afwisseling speelt hij een stuk klassiek solo-piano waarbij het bijna gênant is hoe hard mensen er doorheen praten, als er al geen bekertjes om gaan. Het applaus is er niet minder om. 2-1 voor New York.
Aan de overkant staat op dat moment Terakaft te spelen in de theaterzaal van het Koorenhuis. Terakaft bestaat uit twee mannen uit Mali en twee uit Frankrijk en de band speelt inmiddels immens populaire desert blues (tuareg). De nieuwigheid is – met de populariteit van acts als Tinariwen en Tamikrest – nu wel een beetje van dit genre af en daarom mag er ook wat kritischer geluisterd worden naar een act als Terakaft. Er is immers genoeg vergelijkingsmateriaal, een maand geleden stond bijvoorbeeld nog Bombino in het Paard van Troje. Terakaft kan niet echt overtuigen in het Koorenhuis, de band mist de energie die de andere bands in het genre wel meenemen. Toch blijft tuareg altijd betoveren en bedwelmen en voor degene die deze muziekstijl voor het eerst horen is het waarschijnlijk een openbaring.
Now vs. Now, de band rond Jason Lindner, wordt aangekondigd met kreten als ‘muziek van nu’ en ‘muziek van morgen’, en daar is geen woord van gelogen. Als we na vanavond iets kunnen concluderen, is het dat de jazzunderground in zowel Londen als New York de grenzen aan het opzoeken zijn tussen jazz en electronische muziek, met veelal uiterst dansbare muziek tot gevolg. Beats, geluiden en natuurlijk de nodige virtuositeit zijn ook bij Now vs. Now de ingrediënten. Ook hier zien we duidelijk een groep topmuzikanten aan het werk die geen muziek maken voor de massa, maar bezig zijn met het opzoeken van grenzen. En het werkt heel goed. Een band als dit verdient geen halfvolle zaal.
En daar hebben we meteen het euvel van deze vrijdag. Aan de acts ligt het niet, want er stonden vandaag fantastische artiesten op het programma. Vooral de underground jazz zou eigenlijk een eigen festival verdienen. Nu North Sea Jazz is verworden tot 3fm jazz zou daar toch ruimte voor moeten zijn? Misschien niet in het paard, maar in een complex met wat kleinere zalen? Vandaag laat het publiek het in ieder geval afweten, en dat is zonde. Waarom dat is? Misschien was de programmering te gefragmenteerd? Misschien zijn niet de juiste mensen bereikt? Nou ja, het is de laatste editie, dus het doet er niet meer toe, we zijn op de helft van het onvermijdelijke afscheid van State-X New Forms. Op naar de zaterdag.