Absolutely Free Festival is het best bewaarde geheim van België Absolutely Free Festival is het best bewaarde geheim van België

Zo speelde Gurriers hier vorig jaar nog, en stonden ze dit jaar al mooi geprogrammeerd op Rock Werchter. Ook Fat Dog maakte dit jaar zijn Werchter-debuut. Je raadt het al: de band bewees in 2023 op AFF al een livesensatie in wording te zijn. Ook Bazart en Oscar and the Wolf deden hier hun eerste stappen en zijn inmiddels vaste headliners op de grote festivals.

Sommige bands groeien op het festival zelf van een klein podium naar de mainstage  - zoals Tramhaus, of Jan Verstraeten. Die laatste propt op de openingsdag zoveel absurditeiten in veertig minuten dat het voelde als een achtbaanrit: opkomen met een blouse over zijn hoofd, die na één nummer weer uittrekken, daarna een song zingen met een zak over z’n hoofd. Bij het laatste nummer tovert hij nog een een soort gorilla-dino het podium op. Het is theater met een hoofdletter T, maar de songs zijn zó goed dat je het met plezier allemaal tot je neemt. Met recht een ondergewaardeerde act te noemen. Op diezelfde openingsdag host het Brusselse ontdekkingsfestival Fifty Lab het Greenhouse-podium, met vier (inter)nationale vrouwen die elk een totaal eigen geluid brengen. Onder meer Σtella, Uwase en Julie Rains passeren de revue, maar vooral TJE steekt er met kop en schouders bovenuit. Hun eigenzinnige mix van triphop, elektronica en experimentele pop kruipt zó onder je huid dat je er haast geen grip meer op krijgt. Het trio kondigde een debuutalbum aan, en met daarop songs als ‘Supernatural’ en ‘This Is’, dan mag je nu al beginnen aftellen tot die plaat inslaat als een bom.

Naast al dat muzikale lekkers zorgt AFF ook prima voor de innerlijke mens. Lokale ondernemers bemannen de foodstands, met een aanbod dat gaat van Vlaamse klassiekers tot Thais, Grieks en ‘schtokken’ met lamsvlees. En terwijl je je met je net bestelde frietje omdraait, kijk je uit op een mijnschacht die statig boven de bomen uittorent. Zie je niet overal. Wat je óók niet overal ziet: het duo Kaito Kai - Kaito Winse (Avalanche Kaito) en Kai Hugo (Palmbomen II). Wat volgt is een hyperdansbare mix van experimentele house, onnavolgbare vocalen en ritmes waar je lijf spontaan rare kronkels van maakt. Links vooraan staat iemand tegelijk zijn friet te eten, bier te drinken én compleet uit z’n dak te gaan. Op het podium danst Kaito plots met een bezoeker en voor je het weet staat de halve tent te dansen.

Gedanst wordt er ook op Adult DVD - zo’n band waarvan je over een jaar tegen je maten zegt: “Ha, die heb ik nog op AFF gezien.” Gewapend met vier synthesizers en een frontman met de nonchalance van Damon Albarn trekken ze de tent steeds dieper hun wereld in. Qua sound zweven ze ergens tussen Soulwax en een willekeurige postpunkband, maar het zijn die elektronische injecties die alles doen ontploffen. Bij ‘Do Something’, helemaal aan het einde, gaat de tent zó hard dat het lijkt alsof er een kudde stieren is losgebroken: mensen springen van de speakers, twee gasten proberen de zanger zijn Burberry-blouse kapot te scheuren, en links vooraan gaat een vrouw van dik zeventig compleet uit haar dak. Bijkomstig voordeel is dat het decor de band past als een dansschoen op maat: dit jaar koos de organisatie in de XPRMNT-stage voor een verzameling discoballen boven de hoofden van de bands. 

Ook liefhebbers van onnavolgbare ritmes zitten goed op AFF. Cultbands als SUUNS en Deerhoof leveren sets af waar je onmogelijk grip op krijgt - en precies dát maakt ze zo intrigerend. Vooral Deerhoof blinkt uit in volstrekt onlogische songstructuren die, wonder boven wonder, tóch ergens logisch voelen. IJzersterke band. Nog zo’n verrassing is Leather.Head, dat met een combinatie van blazers, virtuoos gitaarspel en bakken emotie de tent volledig stil krijgt.

Minder ingetogen, maar wél energiek, zijn Warmduscher en Getdown Services. Beiden brengen op zaterdag een overdosis lomp en dom vermaak - schijtlollig en niet per se goed, maar ze krijgen de boel wel in beweging. Getdown Services, met hun Sleaford Mods-achtige absurditeit, duikt ongetwijfeld vaker op in het festivalcircuit de komende jaren. Maar laat ons op AFF toch maar liever de bands blijven vissen die net wat meer inhoud en richting bieden.

De Nederlandse eer wordt met verve hooggehouden door onder andere Real Farmer en Hiqpy, die elk op hun eigen manier de tent weten te domineren. Voor Real Farmer is het zijn tweede keer in Genk en de band maakt wederom indruk met hun snedige postpunk. 

Hiqpy staat pas voor de derde keer op Belgische bodem - maar dat zullen er snel véél meer worden. Het viertal maakt indruk, waar ze ook komen, al is het alleen al door ‘Red Flag Magician’, misschien wel een van de beste Nederlandse rocksongs van de afgelopen jaren. Waar de lat precies ligt voor deze Amsterdammers moet nog blijken, maar als ze dit soort songs blijven produceren, komt dat meer dan goed.

Hoogtepunten van het festival zijn, naast het al genoemde Adult DVD, zonder twijfel ook Honeyglaze en The Orchestra (For Now). Honeyglaze maakt indruk met hun indierock, die hier en daar doet denken aan English Teacher - slim, gelaagd en met een rafelig randje. Live staan ze als een huis, met drummer Yuri Shibuichi als stille kracht: jazzy, trefzeker en altijd precies goed. Zangeres Anouska Sokolow schakelt moeiteloos tussen praten en zingen, en songs als ‘Pretty Girls’ en ‘Don’t’ ontpoppen zich als indierockpareltjes in wording. 

The Orchestra (For Now), zeven man sterk op het podium, mag de XPRMNT tent afsluiten. Gewapend met cello, viool, keyboard en een arsenaal aan gitaren brengen ze een gelaagd en meeslepend geluid. Ze zijn kind aan huis in de fameuze Windmill-scene uit Brixton - dezelfde broedplaats waar ook bands als Black Midi, The Last Dinner Party, Squid en Black Country, New Road hun eerste stappen zetten. Echo’s van die laatste zijn goed hoorbaar, vooral van de pre-breakup-periode met frontman Isaac Wood: dramatisch, intens en met een poëtisch randje. Het prachtige, acht minuten durende 'Wake Robin', kent zoveel tempowisselingen en meeslepende momenten dat je er achteraf even van moet bekomen. 

Zo is AFF een festival waar headliners niet per se de show hoeven te stelen - die eer is vaak weggelegd voor de kleinere namen. Porridge Radio en Los Bitchos spelen allebei prima sets, maar beklijven niet echt. Porridge Radio speelt hier wel hun allerlaatste show ooit in België, en dat ze daarvoor uitgerekend AFF kiezen, zegt genoeg. Wat voor ons voelt als een warm, laagdrempelig festival, blijkt achter de schermen net zo te zijn.

Overal lopen vrijwilligers rond, kinderen kunnen zich uitleven op glijbanen en knutselactiviteiten, en dan zijn er ook nog de nAFFters: een prachtig project waarbij AFF samenwerkt met artistieke personen met een migratieachtergornd. Via nAFFt bouwen zij mee aan een sterker sociaal en cultureel weefsel. Het biedt niet alleen kansen om Nederlands te oefenen of een netwerk op te bouwen, maar ook om actief deel te nemen aan de cultuursector. 

Absolutely Free Festival is geen doorsnee festival, maar een plek waar nieuwe muziek, ontdekkingen en verbinding centraal staan. Kleinschalig, eigenzinnig en met een scherp oor voor talent. Gratis, maar onbetaalbaar.