ADE14: De juridische miljoenenindustrie achter muzieksamples

Gary Adelman: "Er zijn maar zoveel akkoordenschema’s, die kan je niet bezitten.”

Jochem Boom ,

Het panel over samples is actueler dan ooit. Links en rechts worden artiesten aangeklaagd voor de kleinste samples of gelijkenissen. Op de bank zitten vier experts met tientallen jaren ervaring hebben met deze rechtzaken. Tijdens het panel komen bekende zaken langs van onder andere Kraftwerk en Beastie Boys. Bjorn Schipper maakt aan het eind echter één ding duidelijk. “De zaken van bijvoorbeeld Kraftwerk en Beastie Boys zaken zijn de sprookjes van de copyrightindustrie. Een zwaluw maakt de lente niet.”

In hiphop en dansmuziek is sampling de normaalste zaak van de wereld. Een drumgeluid van een sample-cd, een paar noten uit een song of een veel voorkomend akkoordenschema. Wanneer is dit gebruik plagiaat? Spreker Dean Marsh heeft daar een op het eerste gezicht duidelijk antwoord op. Je mag geen gebruik maken van andermans werk, tenzij je culturele waarde toevoegt.” Dat maakt de regels tegelijkertijd zo ondoorzichtig.

Iedereen die gebruik van samples zou daarom rekening moeten houden met de eigenaars. “Het is veel goedkoper om de gebruikte geluiden vantevoren te clearen”, aldus Dean Marsh. “Neem het mee in je productiebudget.” Door de miljoenenindustrie die dance tegenwoordig is is dat al gemeengoed. Artiesten of labels schatten in of samples gecleared moeten worden en zetten het juridisch team op de zaak. De kosten daarvan lopen tot honderduizenden dollars per sample. Het grotere aantal claims komt ook door de betere herkenningstechnieken, die te danken zijn aan nieuwe technologie.

Er zijn een aantal richtlijnen die over het algemeen gelden. Een geluid mag alleen gebruikt worden als het niet op een andere manier kan worden gemaakt. En als een geluid of schema niet herkenbaar is, is de zaak voor de aanklager verloren. Gary Adelman: "Er zijn maar zoveel akkoordenschema’s, die kan je niet bezitten.” In veel gevallen kan het label of de muzikant dan ook het risico nemen om de sample te laten voor wat het is.

Het clearen van samples heeft een bijkomend voordeel bij groot success van een artiest. Adelman zegt met een grijns: “when there's a hit, someone ripped”. Het success van het volledig uit samples gebouwde You’ve Come A Long Way Baby van Fatboy Slim is daar een schoolvoorbeeld van. “De rechthebbenden zijn voor de release voor een schijntje afgekocht”, vertelt hij, "Maar het is een plaat die meer dan vijftien jaar na release nog steeds geld opbrengt."