Kae Tempest is dichter, rapper, schrijver, performer of simpelweg: iemand voor wie taal tegelijk gereedschap en kompas is. Al ruim tien jaar bouwt hij aan een breed oeuvre waarin fictie, persoonlijke reflectie en politieke urgentie moeiteloos naast elkaar kunnen bestaan. In 2020 maakte hij bekend dat hij non-binair was. Daarmee veranderde de manier waarop hij werd aangesproken, maar niet zijn drijfveer, vertelt hij via Zoom: ‘Ik schrijf omdat ik moet. Omdat ik dat altijd gedaan heb.’
Inmiddels is Kae een gendertransitie ondergaan, en hij spreekt openlijk over hoe zijn stem en zijn lichaam langzaam in lijn kwamen met wie hij altijd al van binnen was. Niet als eindpunt, maar als moment in een doorgaand proces — een beweging die terug te horen is op zijn nieuwe album Self-Titled, dat op 5 juli verschijnt.
Jarenlang stoorde één specifieke frequentie in Kae Tempests stem hem zó erg dat hij het elke keer uit de mix liet halen. Pas toen zijn stem veranderde door zijn transitie, begreep hij waarom. ‘Ik had al die tijd een andere stem in mijn hoofd,’ zegt hij. ‘Ik had er alleen nog geen toegang toe.’ Dus zien we dit weekend op Best Kept Secret een Kae Tempest die totaal anders klinkt dan de vorige keer dat hij er was.
Kae Tempest — Self-Titled
De stem die er altijd al was
Jarenlang kreeg iedere geluidstechnicus die met Kae samenwerkte hetzelfde verzoek: haal alsjeblieft die ene frequentie uit de vocal mix. Rond de 4000 hertz zat iets wat hem keer op keer stoorde, fysiek bijna. ‘Ik ben allergisch voor dat geluid,’ zei hij. ‘Haal het eruit. Ik wil het niet in mijn monitor, niet in het zaalgeluid, nergens.’ Niemand wist precies waarom, Tempest zelf ook niet. Het was gewoon een gegeven: deze frequentie moest eruit. Totdat, jaren later, zijn stem begon te veranderen door de transitie die hij onderging. Tijdens een busrit op tour merkte hun geluidsvrouw plots op: ‘Weet je,’ zei ze zachtjes, ‘ik hoef die frequentie niet meer uit je stem te halen.’
Het bleek dat zijn gehoor hem al jaren vertelde wat zijn hart nog niet kon verwoorden. ‘Ik was blijkbaar al onbewust bezig met het vinden van mijn echte stem.’ Die zoektocht naar zichzelf vormt het kloppend hart van zijn aankomende album genaamd Self-Titled. ‘Ik ben een self-titled person,’ zegt Tempest, refererend aan het wijzigen van zijn naam die voorheen ‘Kate’ was. ‘Dit is de stem die ik altijd al hoorde. En nu hoort de wereld hem ook.’
Know Yourself
‘When I was young I sought help from my older self. I came into my head, I told me know yourself.’ De eerste woorden van de nieuwste single Know Yourself komen letterlijk uit het verleden: ze worden gerapt door de jonge Kae zelf. Een oude opname, zo’n vijftien jaar geleden gemaakt, waarin hij rapt over iets wat nóg eens tien jaar eerder gebeurde. ‘Ik kan altijd terugspringen naar eerdere periodes in mijn leven,’ zegt hij. ‘Ik heb mijn hele leven geschreven, dus als ik terug wil naar mijn vroegere zelf, hoef ik alleen maar mijn eigen teksten erbij te pakken. Ze zijn de toegangspoorten naar die tijd, naar die persoon.’
Het nummer gaat over de dialogen die Kae vroeger had met zijn oudere zelf, die hem tijdens een lastige periode ‘bezocht’ en aanspoorde te blijven schrijven. ‘Een bijzondere ervaring,’ aldus Kae. ‘In dat moment voelde ik mijn schrijversstem als de stem van mijn oudere zelf,’ zegt hij. ‘Die stimuleerde mij om het pad van creativiteit te verkiezen boven die van verwoesting.’ Waar die stem precies vandaan kwam bleef lang onduidelijk. ‘Toen ik eenmaal ouder was dacht ik: ik ga niet terug om dat kind te spreken. Dus wie was die stem dan eigenlijk?’ Door het maken van zijn ‘Know Yourself’ kreeg hij antwoord op die vraag. Tijdens de opnames voelde Kae het moment waarop die ontmoeting plaatsvond alsof het weer tot leven kwam. ‘Al mijn haren stonden overeind in de studio,’ herinnert hij zich. ‘Ik dacht: dit is het. Dit is het moment waarop ik terugging. Dit is die ontmoeting.’
Die oudere stem is er nog steeds, zegt Kae, maar minder op de voorgrond dan vroeger. Als tiener stond die stem voor een keuze: dingen kapotmaken of iets maken. Nu is het eerder een rustige reminder: blijf schrijven.
Terug naar de eerste persoon
In de loop der jaren is Kae Tempests manier van schrijven langzaam verschoven. Waar hij eerder vooral via anderen sprak — denk aan de fictieve personages in Let Them Eat Chaos — klinkt nu steeds vaker zijn eigen perspectief door. ‘Ik ben ooit begonnen in de eerste persoon,’ zegt hij. ‘Als tiener schreef ik al raps die rechtstreeks uit mij kwamen. Pas later, toen ik in aanraking kwam met theater en poëzie, raakte ik gefascineerd door verhaalstructuren en perspectief. Maar nu voelt het goed om weer terug te keren naar die directe vorm.’
Die terugkeer werd mede mogelijk gemaakt door zijn samenwerking met producer Fraser T. Smith, met wie hij op een intuïtieve en persoonlijke manier begon te werken. ‘Ik viel in het patroon van verhaalvertelling en personages bedenken,’ vertelt hij. Fraser probeerde Kae juist uit te dagen om een radicaal directe manier van communiceren te gebruiken om de waarheid te vertellen. ‘Hij zei: schrijf iets wat alleen jij kunt maken. Wees niet bang om je eigen verhaal te vertellen.’ Er ontstond iets dat verder ging dan een gewone samenwerking. ‘Het voelde soms als Cus D’Amato die Mike Tyson klaarstoomde voor een allesbepalende bokswedstrijd,’ lacht Kae.
Hoewel Kae’s leven nog steeds ingewikkeld is — misschien zelfs ingewikkelder dan ooit tevoren — is er iets veranderd. Hij voelt zich beter dan ooit. ‘Ik voel me geweldig, en het leven doet geen pijn meer,’ zegt hij trots. Dat gevoel komt voort uit een lange reis, een proces van zoeken en vinden, van worstelen met stemmen die niet klopten en uiteindelijk luisteren naar de echte, innerlijke stem. Kae spreekt over die jongere versie van zichzelf met diepe liefde en respect. ‘Ik houd van dat kind, van die persoon. Als die persoon niet zo vastberaden en obsessief was geweest, dan was ik er nu niet geweest.’
Kae Tempest speelt zaterdag 14 juni op Best Kept Secret in Hilvarenbeek, op 5 november in TivoliVredenburg (Utrecht) en op 6 november in Effenaar (Eindhoven).